ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Η αξία του διαλόγου

Μιθριδατισμός: η βαθμιαία εξοικείωση του ανθρώπινου οργανισμού σε

δηλητήρια. Διαδικασία απαραίτητη για όποιον βρίσκεται σε συχνή επαφή με το

δηλητήριο της παραπληροφόρησης.

Στην ανθρώπινη ιστορία υπήρχαν ανέκαθεν δύο τρόποι επίλυσης των διαφορών: ο

διάλογος και ο πόλεμος. Ανάλογα με τα προβλήματα, τη συγκυρία, τις

εμπλεκόμενες προσωπικότητες, επικρατεί άλλοτε ο ένας και άλλοτε ο άλλος, αν

και στον ανεπτυγμένο κόσμο ο πόλεμος έχει χάσει πια αρκετή από τη γοητεία του.

Τα δύο στρατόπεδα είχαν όμως πάντα και τους εξτρεμιστές τους, που τάσσονταν με

φανατισμό υπέρ της μιας ή της άλλης θέσης για λόγους αρχής, ιδεολογίας,

συμπλέγματος, παιδικών τραυμάτων ή απλής βλακείας.

Οι ελληνοτουρκικές διαφορές έχουν περάσει από αρκετούς μαιάνδρους. Στη

βελτίωση ή την επιδείνωσή τους έχουν συμβάλει γεγονότα παγκοίνως γνωστά,

παράγοντες κατ’ εξοχήν πολιτικοί, σκοπιμότητες, συμφέροντα, επιλογές. Μια

απ’αυτές τις επιλογές αφορά στον τρόπο που καλύπτονται οι ελληνοτουρκικές

σχέσεις από τους δημοσιογράφους των δύο χωρών, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Αυτό

το θέμα κλήθηκαν να συζητήσουν το περασμένο Σαββατοκύριακο στην

Κωνσταντινούπολη καμιά εκατοστή τούρκοι και έλληνες δημοσιογράφοι. Στην τρίτη

συνάντησή τους μέσα σε ένα χρόνο, που παρακολούθησε και ο απεσταλμένος αυτής

της εφημερίδας, αντηλλάγησαν απόψεις, διατυπώθηκαν προτάσεις και επικράτησε

πολύ καλό κλίμα. Ίσως καλύτερο απ’ όσο έπρεπε: η συναίνεση συγκαλύπτει συχνά

σημαντικές διαφωνίες. Το βέβαιο είναι όμως ότι οι δημοσιογράφοι μίλησαν

ελεύθερα και ανέπτυξαν σχέσεις που θα τους βοηθήσουν, εφόσον βέβαια το

επιθυμούν, να ξεδιαλύνουν τυχόν παρεξηγήσεις σε μελλοντικές κρίσεις και να

παρουσιάζουν έτσι μια ακριβέστερη εικόνα της κατάστασης. Τέτοιες συναντήσεις

μπορεί να είναι ανώδυνες, μπορεί και εποικοδομητικές. Κακό, όμως, ο διάλογος

δεν έκανε ποτέ.

Στη δεξίωση που παρατέθηκε την τελευταία ημέρα του συνεδρίου αποφάσισε να

παραστεί και ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ­ ίσως σε ανταπόδοση ανάλογης κίνησης που είχε

κάνει πέρυσι ο Κώστας Σημίτης. Οι δημοσιογράφοι δεν συνέφαγαν μαζί του, αφού ο

τούρκος πρωθυπουργός αναχώρησε μετά την ομιλία του για την Άγκυρα. Είχαν όμως

την ευκαιρία να του κάνουν ερωτήσεις για το Κυπριακό, το Αιγαίο, τα ανθρώπινα

δικαιώματα. Όχι πως προέκυψε τίποτα σημαντικό: οι ειδήσεις δεν «βγαίνουν»

(πια) στις δεξιώσεις. Άρρωστος, καταβεβλημένος, σχεδόν αξιολύπητος, ο Ετζεβίτ

βρίσκεται άλλωστε στη δύση της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Η καλύτερη ερώτηση

που θα μπορούσε να του γίνει είναι αν θα ήθελε, λίγο πριν από τον θάνατο, να

κάνει κάτι ώστε να μη μείνει στην ελληνική ιστορία αποκλειστικά ως ο

«πρωθυπουργός του Αττίλα». Αλλά θα ήταν μια ερώτηση συναισθηματική και

συμβολική, χωρίς πολιτικό περιεχόμενο.

Οι έλληνες δημοσιογράφοι δεν χειροκρότησαν, ούτε όμως και προσέβαλαν τον

πρωθυπουργό της Τουρκίας. Άλλος είναι ο ρόλος τους ­ και τον επιτέλεσαν όσο

καλύτερα μπορούσαν. Αν μάλιστα συνέτρωγαν και μαζί του, θα μπορούσαν να του

κάνουν κάποια παράπονα για την ποιότητα της τουρκικής nouvelle cuisine.

Οπωσδήποτε όμως δεν θα του εύχονταν, για παράδειγμα, να σκοτωθεί στον επόμενο

πόλεμο το παιδί του.