Εργαστήριο σε πολιορκία

Πεσμένο ηθικό, «έξοδος» επιστημόνων προς τον ιδιωτικό τομέα και δυσκολίες στην

αντικατάστασή τους: αυτό είναι το Εργαστήριο του Λος Άλαμος. Η τοποθεσία όπου

γεννήθηκε η ατομική βόμβα και ένα από τα εξέχοντα ερευνητικά κέντρα των ΗΠΑ

για την πυρηνική φυσική και τους σούπερ κομπιούτερ, περνάει δύσκολες ημέρες. Η

φετινή χρονιά είναι η χειρότερη στην ιστορία του Εργαστηρίου. Το FBI διεξήγαγε

έρευνες για ελλείψεις σε ζητήματα ασφαλείας, ο προϋπολογισμός του περικόπηκε,

οι ειδικοί του αποχώρησαν και μια πυρκαγιά το υποχρέωσε να κλείσει για 12

ημέρες. Αν το Εργαστήριο παραμείνει «υπό πολιορκία» και δεν μπορέσει να

ανεβάσει το ηθικό του προσωπικού του, λένε αξιωματούχοι στο Λος Άντζελες και

την Ουάσιγκτον, οι ΗΠΑ μπορεί να χαραμίσουν ένα περιουσιακό στοιχείο που έχει

τόσο ζωτική σημασία για την εθνική άμυνα όσο οποιαδήποτε στρατιωτική μονάδα,

όπλο ή απόρρητο.

Η ζημιά

«Όταν διαβάζεις όλα όσα γράφονται γι’ αυτό το Εργαστήριο», λέει ένας πρώην

διευθυντής του, ο Ζίγκφιρντ Χέκερ, «το ξανασκέπτεσαι αν πρόκειται να πας να

δουλέψεις στο Λος Άλαμος. Δεν είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να ανακάμψουμε αρκετά

σύντομα. Έχει γίνει πολλή ζημιά».

Πάντως, η έρευνα συνεχίζεται στο Λος Άλαμος. Το Εργαστήριο δημιουργεί μια νέα

εγκατάσταση για τον ισχυρότερο ηλεκτρονικό υπολογιστή του κόσμου, ο οποίος θα

είναι ικανός να πραγματοποιεί 30 τρισεκατομμύρια πράξεις το δευτερόλεπτο. Το

Λος Άλαμος, στο οποίο σχεδιάστηκε το 85% των αμερικανικών πυρηνικών όπλων και

είναι αρμόδιο να πιστοποιεί ότι το απόθεμα των πυρηνικών κεφαλών είναι ασφαλές

και αξιόπιστο, θα χρησιμοποιεί τον υπολογιστή για να επιτυγχάνει τρισδιάστατες

εξομοιώσεις πυρηνικών εκρήξεων.

Αλλά 14 επιστήμονες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, σχεδόν το μισό μόνιμο

προσωπικό του Εργαστηρίου Προηγμένων Η/Υ, παραιτήθηκαν φέτος. Οι περισσότεροι

δελεάστηκαν από τους υψηλότερους μισθούς και τις μετοχές που τους προσέφεραν

εταιρείες του Ίντερνετ στη γειτονική Σάντα Φε, στο Νέο Μεξικό. Και η

αντικατάστασή τους δεν είναι εύκολη.

«Ο κόσμος δεν θέλει να υποβληθεί σε τεστ με ανιχνευτή ψεύδους. Δεν θέλουν να

έρθουν σε ένα μέρος που είναι ήδη υποβαθμισμένο. Και το Λος Άλαμος είναι

υποβαθμισμένο», λέει ο Πάτρικ Μακ Κόρμικ, ο οποίος ηγείται μιας ομάδας που

δουλεύει στην εξομοίωση πυρηνικών εκρήξεων και φοβάται ότι όλα τα μέλη της

ομάδας του μπορεί να έχουν αποχωρήσει έως το τέλος του χρόνου.

Η συνεισφορά

Δύσκολο να μην αναφερθεί κανείς στη συνεισφορά του Λος Άλαμος στο πρόγραμμα

πυρηνικών όπλων της Αμερικής. Πρόκειται για μια απομονωμένη πόλη 20 μίλια (32

χιλιόμετρα) βορειοανατολικά της Σάντα Φε, πάνω στο Υψίπεδο Παγιαρίτο. Η εικόνα

με τα πεύκα που κύκλωναν την πόλη έχει καταστραφεί εξαιτίας της πυρκαγιάς που

εξαπλώθηκε τον Μάιο από τα βουνά. Σε εκείνη την κόλαση καταστράφηκαν 400

σπίτια, το Λος Άλαμος εκκενώθηκε από τους 11.000 κατοίκους του, όπως και το

Γουάιτ Ροκ (με πληθυσμό 7.000).

Το Εργαστήριο, που καταλαμβάνει έκταση 43 τετραγωνικά μίλια και αποτελείται

από 2.200 κτίρια, έμεινε ανέπαφο από τη φωτιά. Ωστόσο, όταν επαναλειτούργησε,

η διοίκηση πληροφορήθηκε την εξαφάνιση 2 σκληρών δίσκων υπολογιστών που

περιείχαν στοιχεία για τον αφοπλισμό αμερικανικών αλλά και ξένων πυρηνικών

όπλων.

Εξήντα πράκτορες του FBI πήγαν στην περιοχή για να ξεκινήσουν μεγάλη έρευνα

ασφαλείας, τη δεύτερη μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η πρώτη άρχισε το

1997 και αφορούσε στην υποτιθέμενη κλοπή από την Κίνα σχεδίων με αμερικανικές

πυρηνικές κεφαλές. Σήμερα, ανώτατοι αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών

εκφράζουν όλο και περισσότερες αμφιβολίες ότι τα σχέδια εκλάπησαν από το Λος

Άλαμος, αμφιβάλλουν και για το αν εκλάπησαν γενικά.

Όμως, κατά την πορεία των ερευνών, το FBI ανακάλυψε ότι ο κ. Λι, ένας

Αμερικανοταϊβανέζος επιστήμονας που εργαζόταν στο Λος Άλαμος σχεδόν επί 20

χρόνια με ειδίκευση στα όπλα, είχε αντιγράψει στο «μη ασφαλές» κομπιούτερ του

γραφείου του πάρα πολλά στοιχεία πυρηνικής φύσεως από τους «απόρρητους»

υπολογιστές του Εργαστηρίου. Τα είχε αντιγράψει επίσης και σε φορητές

δισκέτες, μερικές από τις οποίες δεν έχουν βρεθεί.

Δεν κατηγορήθηκε για κατασκοπεία επειδή δεν υπάρχουν στοιχεία που να

αποδεικνύουν ότι διοχέτευσε τις πληροφορίες κάπου αλλού. Ωστόσο, τον Μάρτιο

του 1999 απολύθηκε, συνελήφθη τον Δεκέμβριο και κρατήθηκε στην απομόνωση σε

φυλακή της Σάντα Φε επί οκτώ μήνες. Με τη δίκη του να εκκρεμεί για τον

Νοέμβριο, ομοσπονδιακός δικαστής ενέκρινε την περασμένη βδομάδα την

απελευθέρωση του κ. Λι αντί εγγυήσεως 1 εκατομμυρίου δολαρίων.

Κάποιοι από τους πρώην συναδέλφους του εκτιμούν ότι ένας από τους λόγους που

οδήγησαν στη διερεύνησή του είναι η εθνικότητά του και ότι η υπόθεση αυτή

εντάχθηκε στη γενικότερη έρευνα που διεξήγε το Κογκρέσο για Κινέζους

κατασκόπους.

Αναφορικά με τις επιπτώσεις στο ηθικό του προσωπικού, η περίπτωση με τους

σκληρούς δίσκους που χάθηκαν ίσως να είναι χειρότερο πλήγμα από την έρευνα

γύρω από τον Λι. Το FBI ανέκρινε εξαντλητικά και τα 26 μέλη της Ερευνητικής

Ομάδας Επειγόντων Περιστατικών του Πυρηνικού Τομέα, επιστήμονες που έχουν

ενταχθεί εθελοντικά σε ομάδα για να ανταποκριθούν σε ενδεχόμενο ατύχημα ή

τρομοκρατική απειλή που εμπλέκει πυρηνικά όπλα. Και οι δύο σκληροί δίσκοι

εμφανίστηκαν πίσω από ένα φωτοτυπικό μηχάνημα στο εσωτερικό του ασφαλούς

Τομέα-Χ στις 16 Ιουνίου, δηλαδή δύο εβδομάδες και κάτι αφ’ ότου αναφέρθηκε η

εξαφάνισή τους. Στο FBI κυριαρχεί η υπόθεση ότι ένα ή περισσότερα μέλη της

ομάδας έκαναν λάθος τοποθέτηση στους δίσκους και στη συνέχεια, από φόβο μην

τιμωρηθούν, προσπάθησαν να το καλύψουν και ήδη έχει ξεκινήσει η δικαστική

διερεύνηση του ζητήματος. Αν πράγματι έτσι συνέβησαν τα πράγματα, κάποιοι

επιστήμονες στο Λος Άλαμος λένε ότι γνωρίζουν γιατί η κατάσταση εξελίχθηκε με

αυτόν τον τρόπο. «Δεν νομίζω ότι θα πρέπει να εκπλησσόμεθα με τον τρόπο που

χειρίστηκε το ζήτημα με τους σκληρούς δίσκους», δηλώνει ο Άντονι Μπάρις, ο

οποίος διευθύνει τη μονάδα πυρηνικών πληροφοριών στο Λος Άλαμος. «Το μόνο

παράδειγμα που έχουμε βρίσκεται με χειροπέδες στην απομόνωση, σε μια φυλακή

στη Σάντα Φε».