Αναζήτηση
Οι οπαδοί…
… της ισότητας θα πρέπει ίσως να σκεφτούν κάποτε τις αρετές της λοταρίας.
(Δεν είναι πρόταση δική μας σπεύδουμε εδώ να διαχωρίσουμε τη θέση μας αλλά
του Άλαν Ράιαν, κοσμήτορα της Οξφόρδης, η οποία διατυπώνεται στο περιοδικό
«New Statesman».) Το στρίψιμο ενός νομίσματος εξισώνει τις ευκαιρίες. Βέβαια,
κανείς δεν αξίζει να κερδίσει ένα βραβείο στη λοταρία. Δεν ανήκει δικαιωματικά
σε κανένα. Όταν όμως είναι να μας δώσουν κάτι, είτε καλό είναι αυτό είτε κακό,
ζητάμε ίσες ευκαιρίες. Ακόμη και η νομοθεσία το αναγνωρίζει: οι ναυαγοί που
για να επιβιώσουν καταφεύγουν στον κανιβαλισμό, δεν διώκονται για φόνο, αν
επιλέξουν το θύμα τους με κλήρο.
Η λοταρία…
… θα έπρεπε να παίζει πιο εξέχοντα ρόλο στην πολιτική. Η ισότητα που παρέχει
η κάλπη παραείναι ασθενής: η ψήφος μας δεν έχει παρά τη βαρύτητα ενός κάποιου
εκατομμυριοστού στην απόφαση ποιος θα μας κυβερνήσει. Γιατί να μη δώσουμε
λοιπόν στον καθένα ίσες ευκαιρίες να ασκήσει πραγματική εξουσία, επιλέγοντας
μερικούς ή όλους τους ηγέτες μας με κλήρο; Οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν
κατανοήσει, όπως παρατηρούσε ο Αριστοτέλης, πως ο κλήρος ήταν η κατ’ εξοχήν
δημοκρατική μέθοδος για την επιλογή ανθρώπων στα ανώτατα αξιώματα.
Ο κλήρος…
|
|
… δύσκολα θα μπορούσε να φέρει στη Βουλή ή στην κυβέρνηση ανθρώπους πιο
ακατάλληλους από αυτούς που κυβερνούν σήμερα πολλές χώρες. Και σίγουρα θα
εξασφάλιζε μια πιο αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση. (Σαν να ακούμε κιόλας στ’
αυτιά μας ζωηρές αντιρρήσεις). Μα όποιος ισχυριστεί πως η κληρωτίδα μπορεί να
βγάλει εξωφρενικά αποτελέσματα, ας κάνει, παρακαλώ, τον κόπο να μας εξηγήσει
γιατί δεν έχουμε κανένα πρόβλημα είμαστε από πάνω και ευχαριστημένοι να
επιλέγουμε ενόρκους με κλήρο, σε δικαστήρια που μπορεί να μας χώσουν στη
φυλακή για όλη μας τη ζωή. Ή μήπως οι αποφάσεις που παίρνονται στη Βουλή είναι
πιο σοβαρές για τη ζωή μας από τις αποφάσεις αυτών των ενόρκων;
Ανεπαρκής…
… ομολογουμένως μπορεί να ακούγεται από πολλούς αυτή η ιδέα, πως με ένα
στρίψιμο του νομίσματος ίσως να εξασφαλίζεται καλύτερα η ισότητα αυτή η αξία
που κατακτήθηκε με αίμα στη Γαλλική Επανάσταση. Μα σήμερα πια, που τόσο πολύ
έχει «υιοθετηθεί» από τα κόμματα όλου του πολιτικού φάσματος, από τα ακροδεξιά
μέχρι τα ακροαριστερά, κάπως μοιάζει αυτό το αίμα να έχει ξεφτίσει. Ίσως
λοιπόν η καλύτερη προστασία της ισότητας να βρίσκεται σε αυτήν ακριβώς την
ιδέα. Έτσι κι αλλιώς, ξέρουμε κατά βάθος πόσο η καλή ή η κακή μας τύχη
καθορίζει τη ζωή μας. Και ξέρουμε πως όσο περισσότερες είναι οι αποφάσεις που
παίρνουν άλλοι για λογαριασμό μας, τόσο περισσότεροι είναι οι φόβοι μας μήπως
αδικηθούμε. Και τώρα το τελευταίο και καλύτερο επιχείρημα του Άλαν Ράιαν
(καλού κακού, άλλη μια ευκαιρία να διαχωρίσουμε τη θέση μας): αν επιλέγουμε με
κλήρο τους ενόρκους στα δικαστήρια, τους φοιτητές στα πανεπιστήμια, τους
ασθενείς στα νοσοκομεία, τότε θα μειωθεί το αίσθημα της αδικίας, τόσο όσο δεν
θα μπορέσει ποτέ να το μειώσει κανένα πολιτικό επιχείρημα.
