|
|
Όπως όταν ο άνθρωπος σκάβει το υποσυνείδητό του, φρακάρει το συνειδητό, έτσι
και μια πόλη που αποκτά επιτέλους Μετρό, φρακάρει η κυκλοφορία στην επιφάνειά
της. Το πολύ απλό αυτό αξίωμα της στοιχειώδους ψυχανάλυσης συμβαίνει τις
ημέρες αυτές και στην Αθήνα.
Μη έχοντας ακόμα δει το υπέροχο αυτό έργο (έτσι τουλάχιστο το χαρακτήρισαν τα
γαλλικά ΜΜΕ, που αφιέρωσαν για τα εγκαίνια αρκετά δευτερόλεπτα στο κεντρικό
δελτίο ειδήσεων και όχι μόνο γιατί και η χώρα τους συμμετέχει εν τίνι μέτρω
στην κατασκευή του), ανέτρεξα στα πρώτα χρόνια του γαλλικού Μετρό για να βγάλω
(αν μπορούσα) συμπεράσματα για το δικό μας.
Κατ’ αρχήν, ως μη γλωσσολόγος, δηλαδή ως «α-μπαμπίνωτος», τολμώ να προτείνω
τον εξελληνισμό του όρου από «μετρό» σε «μητρό». Διότι η λέξη μετρό προέρχεται
από το γαλλικό «Metropolitain», που είναι εκ-γαλλισμός τού ελληνικού
«μητροπολιτικού». Μήτρα της πόλης, λοιπόν, έγινε στα ξένα «μέτρο» (που είναι
κι αυτό ώς ένα σημείο σωστό, αφού μετρά τις αποστάσεις), αλλά για να
επιστρέψουμε στη ρίζα του θα πρέπει να ειπωθεί «μητρό».
Τώρα, το μητρό έχει πολλές παραλλαγές, από το Μήτρο ώς τη μίτρα και από εκεί
στο μη τρο-μαξες παιδί μου κ.τλ. Άρα ας μείνει μετρό, είναι προτιμότερο από το
subway ή τον υπόγειο.
Πενήντα χρόνια, λοιπόν, το συζητούσαν στη Γαλλία πριν το κατασκευάσουν. Τα
σχέδια άρχισαν να εμφανίζονται από το 1850, κυρίως εναέρια, μα σκόνταφταν μία
στα συναρμόδια υπουργεία, μία στον Δήμο του Παρισιού. Ώσπου η διεθνής έκθεση
του 1900 πλησιάζοντας, αναγκάστηκαν να συναποφασίσουν, για να μη χαθεί η
ευκαιρία, να προβληθεί το επίτευγμα, ένα ακόμα τεχνολογικό επίτευγμα, μετά τον
Πύργο του Άιφελ, στα μάτια των αδαών επισκεπτών.
|
|
Έτσι ενώ η διεθνής έκθεση στο Παρίσι άνοιγε τις πύλες της στις 14 Απριλίου του
1900, το Μετρό εγκαινιάστηκε (με σεμνότητα, κάποιο δέος και χωρίς γιορτές)
μόνο στις 19 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς.
Ο Τύπος εγκωμίασε την άνεση και την ταχύτητα των τρένων και το ευχάριστο
συναίσθημα της δροσιάς, ενώ επάνω φλεγόταν το Παρίσι από τον καύσωνα. Η
συχνότητα των συρμών ήταν ανά δεκάλεπτο, αλλά καθώς αυτό δεν επαρκούσε σύντομα
ελαττώθηκε ο χρόνος ανάμεσα σε δύο συρμούς.
Η συρροή τού επιβατικού κοινού πρωτευουσιάνοι, επαρχιώτες και επισκέπτες της
διεθνούς έκθεσης διέψευσε «καθέτως» τις Κασσάνδρες που προέβλεπαν μια
παταγώδη αποτυχία. Από τον Ιούλιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1900 κατεγράφησαν
16.656.528 επιβάτες.
(Κάτι δηλαδή που συμβαίνει και σ’ εμάς, αφού η μέχρι τώρα προσέλευση ξεπέρασε
κάθε προσδοκία. Και δεν είναι τυχαίο που ο Κώστας Λαλιώτης γίνεται πρόσωπο
ευγνωμοσύνης σε όποιο σταθμό και αν εμφανισθεί).
«Πατέρας» του γαλλικού Μετρό θεωρείται ο μηχανικός Fulgence Bienvenue (επώνυμο
ιδανικό, αφού σημαίνει «ο κύριος Καλωσόρισες»), που κάτω από τη δική του
επίβλεψη έγινε η πρώτη γραμμή, που περιελάμβανε αρχικά δεκαοκτώ σταθμούς. Οι
επτά ήταν μ’ ένα ταβάνι μπακλαβαδωτό από μέταλλο, ενώ οι υπόλοιποι
σχεδιασμένοι από τον ίδιο τον Bienvenue είχαν τον θόλο που σιγά-σιγά έγινε το
σήμα κατατεθέν του.
Εκείνο φαίνεται που παίδεψε τους Γάλλους κατασκευαστές ήταν οι στοές που
έπρεπε να ανοιχθούν κάτω από τον Σηκουάνα. Και τότε δεν υπήρχε Μετροπόντικας.
Μόνο εκατομμύρια ποντίκια που αποτελούσαν και τη μάστιγα της Πόλεως του Φωτός.
(Από τα ποντίκια αυτά ο Καμύ εμπνεύσθηκε αργότερα την «Πανούκλα»).
Οι εργασίες άρχισαν το 1905 και τελείωσαν για τους δύο σταθμούς, Sain Michel
και Cite, το 1909. Μεγάλα προκατασκευασμένα μεταλλικά κιβώτια κατέβαιναν
σιγά-σιγά από τις όχθες του ποταμού, καθώς κάτω από το νερό σκαβόταν το χώμα.
Μετά τα άδειασαν, αλλά για χρόνια ακόμα και τώρα έμεινε μια χροιά
υγρασίας. Το πρώτο τρένο πέρασε κάτω από τον Σηκουάνα, δίπλα από την Παναγία
των Παρισίων (την αυθεντική, δηλαδή του Βίκτωρος Ουγκώ και όχι του Ντίσνεϋ)
στις 5 Νοεμβρίου 1910.
Για όσους έζησαν τα τελευταία σαράντα χρόνια στο Παρίσι, κατά διαλείμματα
διαπίστωναν, μες στον χρόνο, τις αλλαγές τού Μετρό προς το καλύτερο. Εκείνο
που στάθηκε καθοριστικό ήταν όταν αντικαταστάθηκαν τα παλιά βαγόνια με
καινούργια, που φορούσαν… καουτσουκένιες ρόδες. Ο στριγκός ήχος που γεννούσε
η τριβή του μετάλλου πάνω στο μέταλλο εξαφανίστηκε («σαν τον Τσιτσάνη όταν
τραγουδάει», όπως έλεγε και ο Καζαντζίδης) και το τρένο τώρα έμπαινε αθόρυβα
στον σταθμό, σαν «τη μνήμη που επιστρέφει με λαστιχένια πέδιλα».
Εκείνο όμως που είναι σημαντικό, είναι η επίδραση του Μετρό πάνω στη
λογοτεχνία και τον κινηματογράφο τον αιώνα που πέρασε. (Δεν θα επιμείνω σε
στατιστικά δεδομένα για το πόσοι το προτίμησαν ως μέσον αυτοκτονίας). Αλλά από
τη «Ζαζί στο Μετρό» τού Κενώ ώς το «Τελευταίο Μετρό» του Τρυφώ, το Μετρό
αποτέλεσε ένα νέο «θέμα» για τις τέχνες.
Ελπίζω το ίδιο να συμβεί και σ’ εμάς. Ρίχνω και την ιδέα να καθιερωθεί κι ένα
βραβείο «Αττικό Μετρό», το οποίο θα δίνεται κάθε τριετία σε μυθιστορήματα ή
ταινίες που θα το χρησιμοποιούν ως μέρος της θεματολογίας τους.
- To «Emily in Paris» Νο1 στο Netflix: Η Λίλι Κόλινς αποκαλύπτει το αγαπημένο της «Lady in Red» look από τη νέα σεζόν
- Πάτρα: Άνοιξε η μεγάλη περιμετρική οδός μετά την απόφαση των αγροτών να άρουν προσωρινά τον αποκλεισμό
- Βρετανία: Σκύλος-ήρωας έσωσε τον ιδιοκτήτη του όταν έπαθε καρδιακό επεισόδιο σε άδεια παραλία – Πώς μπόρεσε να φωνάξει βοήθεια
