Ένα διαδικτυακό μήνυμα σφράγισε την τελευταία πράξη μιας ιστορίας που ξεκίνησε τον Ιούνιο από την απόφαση της Γλυκερίας να μη ματαιώσει συναυλία στο Ισραήλ και κατέληξε στην ακύρωση της συμμετοχής του Μπάμπη Τσέρτου στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ. Με μια λιτή ανακοίνωση, ο γνωστός συνθέτης και τραγουδιστής ενημέρωσε χθες ότι η συμμετοχή του στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ στο Αίγιο, στις 30 Αυγούστου, ματαιώνεται: «Η παρουσία μου ματαιώνεται για τους γνωστούς, ευνόητους λόγους! Οφείλω να πω ότι η απόφαση πάρθηκε από κοινού», έγραψε χαρακτηριστικά. Οπως εξήγησε στα «ΝΕΑ», οι «ευνόητοι λόγοι» αφορούσαν την απειλή επεισοδίων στον χώρο της εκδήλωσης.
Ο Μπάμπης Τσέρτος μιλάει για την υπόθεση αυτή, που φέρνει στο προσκήνιο τον προβληματισμό γύρω από τις αποφάσεις για συμμετοχές και τις δημόσιες τοποθετήσεις καλλιτεχνών και θίγει την αθέατη διάσταση της πολιτικής και κοινωνικής επιρροής στην τέχνη: «Ολα ξεκίνησαν από τη στιγμή που βγήκα να υπερασπιστώ τη Γλυκερία. Ετσι άρχισα να δέχομαι λάσπη, ύβρεις και απειλές από κάποιους ψευτοαριστεριστές, που δείχνουν έναν φανατισμό», σημείωσε ο Τσέρτος, προσθέτοντας ότι «πριν από λίγες μέρες έπαιξα σε εκδήλωση με 1.500 άτομα και δεν έγινε το παραμικρό».
Το περιστατικό φέρνει ξανά στο προσκήνιο μια συζήτηση που συνεχίζει να αιωρείται γύρω από την έννοια του «πολιτιστικού μποϊκοτάζ», όπου η λειτουργία της τέχνης ως μέσου σύνδεσης ανθρώπων αποδεικνύεται πιο περίπλοκη από ό, τι συνήθως.
Η υπόθεση της Γλυκερίας
Με αφορμή τη συμμετοχή της στο φεστιβάλ Meridiano στο Ισραήλ, στις 17 Ιουνίου, η Γλυκερία, μαζί με έλληνες καλλιτέχνες όπως ο Χρήστος Νικολόπουλος και ο Στέλιος Διονυσίου, βρέθηκε στο επίκεντρο δημόσιου διαλόγου. Παρά τις αντιδράσεις, επέλεξε να εμφανιστεί κανονικά. «Είμαι καλλιτέχνης που ασχολείται με τη μουσική και όχι με την πολιτική. Θα εμφανιστώ όπου με θέλουν», δήλωσε σε ισραηλινό μέσο. Οι επιπτώσεις ήταν άμεσες: το όνομα της αφαιρέθηκε από τη μεγάλη συναυλία – αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη στο Καλλιμάρμαρο, ενώ ακυρώθηκαν και άλλες εμφανίσεις της, όπως η πρόσφατη στο Sani Festival. Η συζήτηση γύρω από την υπόθεση συνεχίστηκε έντονα στα social media, αγγίζοντας τόσο την ίδια όσο και όσους τη στήριξαν δημόσια.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αρκετοί καλλιτέχνες τοποθετήθηκαν δημόσια. Η Νατάσσα Μποφίλιου με αφορμή τις αντιδράσεις γύρω από τη συμμετοχή της Γλυκερίας στο ισραηλινό φεστιβάλ είχε σημειώσει ότι, για προσωπικούς και πολιτικοϊδεολογικούς λόγους, δεν θα μπορούσε ποτέ να εμφανιστεί στο Ισραήλ: «Νομίζω ότι για έναν καλλιτέχνη είναι ένας συμβολικός τρόπος το να μη συμμετέχεις. Να δείξεις ότι δεν μπορείς να τραγουδήσεις την ίδια στιγμή που δυο βήματα από εκεί που θα τραγουδάς συμβαίνει μια γενοκτονία». Παρ’ όλ’ αυτά, πρόσθεσε: «Δεν συμφωνώ με τη στοχοποίηση καλλιτεχνών που παίρνουν προσωπικές αποφάσεις. Ειδικά όταν ξέρω έναν άνθρωπο ότι έχει πάρα πολλά θετικά».
Ο Θέμης Καραμουρατίδης, από τη δική του σκοπιά, είχε υπογραμμίσει μέσα από παλαιότερη ανάρτησή του: «Το τρομακτικότερο που μπορεί να συμβεί, όσο και να διαφωνείς με τις αποφάσεις ενός καλλιτέχνη, είναι να υπάρχει παρέμβαση έξωθεν που θα αποφασίσει το αν θα γίνει ή όχι μια παράσταση, μια συναυλία ή ένα καλλιτεχνικό γεγονός. Αυτή η “ασφάλεια όλων” είναι το μεγαλύτερο όπλο στη φίμωση».
Το BDS Greece
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το αφήγημα του BDS Greece προκαλεί εντυπώσεις, καθώς το κίνημα αυτοπροσδιορίζεται στην επίσημη σελίδα του ως «ένα διεθνές, μη βίαιο κίνημα, αντίπαλο σε κάθε μορφή ρατσισμού (συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού), το οποίο στρέφεται ενάντια σε θεσμούς, κρατικές ή επιχειρηματικές επιλογές και επ’ ουδενί σε πρόσωπα ή ταυτότητες». Παρ’ όλ’ αυτά, ενώ το κίνημα καταδικάζει τις εμφανίσεις στο Ισραήλ ως «ξέπλυμα εγκλημάτων», ταυτόχρονα δηλώνει ότι δεν παρενέβη στις ακυρώσεις συγκεκριμένων συναυλιών, αφήνοντας να αιωρείται η εντύπωση μιας «απειλής» που στην πραγματικότητα δεν υπήρξε. Η αντίφαση αυτή γίνεται ακόμη πιο εμφανής στην ανοιχτή επιστολή προς τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δομοκού, όπου το BDS Greece καλεί να αποκλειστεί ο Αλέκος Ζαζόπουλος από τη διοργάνωση, παρά το ότι η παρέμβαση στις προηγούμενες ακυρώσεις είχε χαρακτηριστεί ανύπαρκτη!
«Δεν δέχομαι παρεμβάσεις που μας καλούν να απομονώσουμε συναδέλφους»
Σε όλη μου τη διαδρομή υπερασπίστηκα καλλιτέχνες που δέχτηκαν προσωπική επίθεση από οργανωμένες ομάδες για «ιδεολογικούς» λόγους. Υπερασπίστηκα και υπερασπίζομαι τη Νατάσσα Μποφίλιου που της έχουν επιτεθεί στο παρελθόν νεοναζί αλλά και ακροδεξιοί στο παρόν. Υπερασπίστηκα τον Κωστή Μαραβέγια όταν ήθελαν να τον «σταυρώσουν» για κάποιες δηλώσεις, αλλά και τον Νίκο Πορτοκάλογλου που το 2015 είχε γίνει στόχος ακραίων φωνών. Τέλος, είχα υπερασπιστεί τον Γιώργο Νταλάρα όταν κάποιοι εγκληματίες πήγαν να ασκήσουν βία πάνω του σε μια συναυλία του, το 2010 νομίζω. Και τώρα υπερασπίζομαι δημόσια τη Γλυκερία, όπως έχει κάνει, μεταξύ άλλων καλλιτεχνών, και ο Θέμης Καραμουρατίδης, με την ανάρτηση του οποίου συμφωνώ απολύτως.
Η Γλυκερία είναι μια από τις πιο σπουδαίες τραγουδίστριες αυτής της χώρας. Δεν έχει αδικήσει συνεργάτη και πορεύεται με την αγάπη του κόσμου για τέσσερις δεκαετίες. Και δεν δέχομαι να τη «σταυρώνουν» και να την απειλούν για τις απόψεις της. (Αν και δεν διάβασα καμία προκλητική δήλωσή της.) Δεν με νοιάζει καν αν συμφωνώ ή διαφωνώ μαζί της. Δεν δέχομαι γενικά να γίνονται παρεμβάσεις που να μας καλούν να απομονώσουμε οι ίδιοι οι καλλιτέχνες συνάδελφό μας. Δεν μπορώ να δεχτώ το να απειλούν κάποιοι δήμους και διοργανωτές συναυλιών για να μην εμφανιστούν στα φεστιβάλ τους καλλιτέχνες που δεν συμφωνούν μαζί τους ιδεολογικά. Και μια που μου δίνεται το βήμα, προσωπικά στηρίζω όλες τις αποφάσεις του ΟΗΕ για τη λύση των δύο κρατών στην περιοχή αυτή. Και εκφράζω τον αποτροπιασμό μου και για την επίθεση της Χαμάς ενάντια σε ισραηλινούς αμάχους και την αρπαγή των ομήρων αλλά και τη σφαγή των παλαιστίνιων αμάχων στη Γάζα και την καταδίκη τους σε ασιτία από τον στρατό του Ισραήλ.
Στάθης Δρογώσης
«Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ διαφωνίας και τραμπουκισμού»
Δεν νομίζω να είναι τόσο δυσδιάκριτες οι κόκκινες γραμμές. Είναι πιο ξεκάθαρες κι απ’ το κόκκινο του Σταμάτη και το πράσινο του Γρηγόρη. Ο καθένας έχει τα γούστα του τόσο στα καλλιτεχνικά όσο και στα πολιτικά. Ο καθένας δικαιούται να παίρνει θέση και να δηλώνει τη διαφωνία του με τη συμμετοχή της κάθε Γλυκερίας σ’ ένα καλλιτεχνικό γεγονός, να το καταγγείλει, να διαμαρτυρηθεί.
Ακόμη κι ο κάθε συνάδελφος καλλιτέχνης ν’ αποσύρει τη δική του συμμετοχή ως ένδειξη άλλης πολιτικής στάσης και διαφοροποίησης.
Από κει και πέρα όμως οι απειλές βίας – όπως καταγγέλθηκε – κι οι εκβιασμοί αποτελούν ξεκάθαρο φασισμό. Δεν ξέρω κανέναν που να μπερδεύει αυτή τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ διαφωνίας και τραμπουκισμού. Η Αριστερά, που έδωσε αγώνες για την ελευθερία της έκφρασης των ανθρώπων του πνεύματος και της Τέχνης, εκφράζεται από τραμπούκους, φασίστες που απειλούν με βία και καταφέρονται εναντίον μιας καλλιτέχνιδος που έχει άλλη άποψη απ’ αυτούς; Και δεν ξεσηκώνεται το σύμπαν να διαμαρτυρηθεί;
Η Αριστερά πρώτη πρώτη; Οι συνάδελφοι καλλιτέχνες; Το ίδιο το φεστιβάλ; Η Πολιτεία; Η δημοκρατική προοδευτική Αριστερά, το επικροτεί; Το ανέχεται; Το καταπίνει; Γιατί δεν είδα ούτε μια ανακοίνωση, ούτε μια ένσταση. Τόσο πολύ μοιάζουν του τέρατος που δεν το αναγνωρίζουν;
Άμα τραγουδήσουμε το «Ακορντεόν» του Λοΐζου, θα κοντοσταθούν στο «δεν θα περάσει ο φασισμός» ή δεν θα καταλάβουν την ειρωνεία της αυτοαναφορικότητας;
Σίλας Σεραφείμ
