Οσοι θα βρεθούν στο Βερολίνο τις επόμενες ημέρες, ας σπεύσουν.

Μέχρι τις 23 Οκτωβρίου έχουν μια μοναδική ευκαιρία να επισκεφθούν το Μουσείο της Περγάμου.

Μετά θα κλείσει τις πύλες του μέχρι το 2027, ενώ μία πτέρυγα του Μουσείου θα ανοίξει για το κοινό μετά από 14 χρόνια, το 2037. «Ναι, δεν έχετε παρακούσει! Σχεδιάζουμε το πλήρες άνοιγμα του ανακαινισμένου Μουσείου για το 2037.

Και αισιοδοξούμε ότι θα τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα», λέει στους ξένους ανταποκριτές της Ενωσης VAP η διευθύντρια του Μουσείου Μέσης Ανατολής που περιλαμβάνεται στο Μουσείο της Περγάμου, καθηγήτρια Μπάρμπαρα Χέλβινγκ.

Το Μουσείο της Περγάμου, στο «Νησί των Μουσείων» του Βερολίνου, είναι μαγνήτης επισκεπτών και ένα από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου, εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του σχεδιασμού των εκθεμάτων του:

Στεγάζει ανακατασκευασμένα ιστορικά μνημεία, όπως είναι ο Βωμός της Περγάμου από τον οποίο πήρε και το όνομά του, η Πύλη της Αγοράς της Μιλήτου, η Πύλη Ιστάρ της Βαβυλώνας. Από το 1999 έχει ενταχθεί στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.

Οι εκτεταμένες εργασίες ανακαίνισης του Μουσείου έχουν ξεκινήσει πριν από μια δεκαετία. Για τις ανάγκες της ανακαίνισης είναι ήδη κλειστή η πτέρυγα Α με τον Βωμό της Περγάμου, που είναι η καρδιά του μουσείου. Αναμένεται να ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια, η πτέρυγα αυτή θα είναι προσβάσιμη για το κοινό από την άνοιξη του 2027.

Η πτέρυγα Β του Μουσείου με την ανακατασκευασμένη Πύλη Ιστάρ της Βαβυλώνας παραμένει ανοιχτή μέχρι τις 23 Οκτωβρίου. Αλλά εκεί οι εργασίες ανακαίνισης απαιτούν πολύ περισσότερο χρόνο.

Το ταξίδι μέσα στον χρόνο

Ο χρόνος ήταν πάντα ιδιαίτερη παράμετρος για το Μουσείο της Περγάμου.

Τα πρώτα σχέδια για την ανέγερσή του είχαν γίνει το 1899 την εποχή του τελευταίου κάιζερ Γουλιέλμου Β’ για να στεγάσει τα ευρήματα από τις ανασκαφές στις περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είχαν συγκεντρωθεί στο πρωσικό τότε Βερολίνο.

Το πρώτο μεγάλο έκθεμα για τους Ασσύριους είχε έρθει ήδη το 1848, μετά την καταστολή της πρώτης επανάστασης στη Γερμανία. Ωστόσο είχαν συγκεντρωθεί ήδη αρκετά εκθέματα – σουβενίρ από ταξίδια στην περιοχή που κοσμούσαν μεμονωμένες συλλογές, στο γενικότερο πνεύμα μιας «ασσυριομανίας» που επικρατούσε στα μέσα του 19ου αιώνα, εξηγεί η Μπάρμπαρα Χέλβινγκ.

Το πρώτο Μουσείο στο προβληματικό έδαφος της νησίδας του ποταμού Σπρε παρουσίασε γρήγορα κατασκευαστικά προβλήματα και κατεδαφίστηκε μετά από οκτώ χρόνια.

Ο σχεδιασμός του νέου Μουσείου ξεκίνησε το 1907, αλλά μεσολάβησαν ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, η παγκόσμια οικονομική κρίση και μετά από 23 και πέντε ανατροπές πολιτικών συστημάτων, άνοιξε εν μέρει το 1930 και πλήρως το 1936 το σημερινό Μουσείο της Περγάμου, συμπληρώνοντας το σύμπλεγμα των πέντε μουσείων: Altes Museum, Neues Museum, Alte Nationalgalerie, Bodemuseum, Pergamonmuseum.

Το ξεκίνημα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έφερε το κλείσιμο του Μουσείου.

Ιχνη του πολέμου από θραύσματα βομβών είναι και σήμερα εμφανή, θα διατηρηθούν και μετά την ανακαίνιση του Μουσείου. Μετά το τέλος του πολέμου πολλά εκθέματα του Μουσείου έγιναν τρόπαια των σοβιετικών δυνάμεων κατοχής και μεταφέρθηκαν στη Μόσχα, μεταξύ αυτών και ο περίφημος «Θησαυρός του Πριάμου» που θεωρούνταν χαμένος, αλλά βρέθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης στις αποθήκες του Μουσείου Πούσκιν στη Μόσχα, όπου και εκτίθεται σήμερα.

Ορισμένα εκθέματα επιστράφηκαν από τη Σοβιετική Ενωση στην περίοδο της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, στο έδαφος της οποίας ήταν το «Νησί των Μουσείων».

Μετά τον πόλεμο έγιναν κάποιες μικροεπισκευές, αλλά καμία σοβαρή ανακαίνιση. Με την επανένωση της Γερμανίας το 1990 εντάχθηκαν στο Ιδρυμα «Ιδιοκτησία Πρωσικής Κουλτούρας» του Βερολίνου και αποφασίστηκε η πλήρης ανακαίνιση των μουσείων, το ένα μετά το άλλο με τη σειρά παλαιότητας. Το Μουσείο της Περγάμου είναι το τελευταίο από τα πέντε συγκροτήματα στο «Νησί των Μουσείων» που ανακαινίζεται πλήρως.

Για τους τελευταίους επισκέπτες, πριν κλείσουν οι πόρτες του Μουσείου, είναι χαμηλωμένος ο φωτισμός. «Είναι επιλογή μας», λέει η Χέλβινγκ, σε κάθε αίθουσα του Μουσείου υπάρχει μία εγκατάσταση ήχου και χρωμάτων που εμπλουτίζουν την εμπειρία του επισκέπτη με πληροφορίες πέραν της παρατήρησης των μοναδικών εκθεμάτων.

Ολη η Μέση Ανατολή

Για τους επισκέπτες του μέλλοντος, ο σχεδιασμός της ανακαίνισης προβλέπεται ότι θα παρουσιάζεται σε ένα ενιαίο επίπεδο ολόκληρος ο ιστορικός χώρος της Μέσης Ανατολής:

n Οι Ασσύριοι και η Βαβυλώνα με την Πύλη Ιστάρ που χρονολογείται από τον 6ο π.Χ. αιώνα, η πιο πλούσια διακοσμημένη με 575 ανάγλυφες μορφές ζώων, είσοδος για την Πομπή της Λιτανείας.

n Η ελληνιστική περίοδος με τον Βωμό της Περγάμου που κατασκευάστηκε περίπου το 170 π.Χ. προς τιμήν του Αττάλου Α’ της δυναστείας των Σελευκιδών, με μία ζωφόρο ύψους 2,5 μέτρων με θέμα τη Γιγαντομαχία.

n Η ρωμαϊκή περίοδος με την Πύλη της Αγοράς της Μιλήτου, κατασκευασμένης επί αυτοκράτορα Αδριανού 117-138 μ.Χ. με ύψος 17 μέτρων και βάρος 1.600 τόνων που μεταφέρθηκε και ανακατασκευάστηκε μέσα στο Μουσείο της Περγάμου.

n Η ισλαμική περίοδος και τα πλούσια εκθέματα του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης.

Η περιήγηση θα είναι σίγουρα μία μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες του Μουσείου της Περγάμου. Αλλά για την ολοκληρωμένη εμπειρία θα πρέπει να περιμένουν μέχρι το… 2037.