Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται αυτόν τον μήνα από τον θάνατο του Στάλιν. Με αφορμή την επέτειο αυτή, η ιταλική έκδοση «Internazionale» σε ένα ειδικό τεύχος εξετάζει τη ζωή και τη σημασία του σοβιετικού δικτάτορα μέσα από τα μάτια του διεθνούς Τύπου της εποχής του. Το σημείωμα του εκδότη Αντρέα Πιπίνο επισημαίνει ότι «η κληρονομιά του Στάλιν είναι σήμερα ενεργά παρούσα ως το υβρίδιο σοβιετικής και τσαρικής νοσταλγίας, ορθόδοξου μεσσιανισμού και αυτοκρατορικών φιλοδοξιών συνθέτοντας τη Ρωσία του Πούτιν».
Το 1930 η κλίμακα της προσωπολατρίας για τον Στάλιν είναι δυσανάλογη συγκριτικά με τις σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις του, θα εντοπίσει ο ανταποκριτής της «New York Evening Post». «Η εξουσία, όταν προέρχεται από μια μυστηριώδη πηγή, τείνει να τρομοκρατεί» έγραψε ο Χούμπερτ Ρένφρο Νικερμπόκερ. «Και το μυστήριο γύρω από το πρόσωπο του Στάλιν είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το όνομά του, στη Ρωσία, είναι συνώνυμο της απεριόριστης ισχύος». Ο Νικερμπόκερ προσπάθησε να διαλευκάνει το μυστήριο παίρνοντας συνέντευξη από τη μητέρα του Στάλιν το 1930. Ο δημοσιογράφος επισκέφθηκε την Εκατερίνα Γκελάντζε στη Γεωργία σε ένα από τα δύο λιτά δωμάτια που είχε στη διάθεσή της στο πρώην μέγαρο του αντιβασιλέα της Τιφλίδας. Η μητέρα του Ιωσήφ Στάλιν μιλούσε λίγα ρωσικά, αλλά ήταν πρόθυμη να μιλήσει για τον γιο της, τον «Σόσο», για τον οποίο το όνειρό της ήταν να γίνει ιερέας. Οπως είπε, λόγοι υγείας και όχι κρυφές μαρξιστικές δραστηριότητες είχαν οδηγήσει στην απομάκρυνσή του από το θεολογικό σεμινάριο. Ωστόσο η Γκελάντζε γνώριζε ελάχιστα τον γιο της ως πολιτικό ηγέτη, τον οποίο επισκέφτηκε μόνο μία φορά στη Μόσχα.
Λιμός
Ο ουαλός δημοσιογράφος Γκάρεθ Τζόουνς ήταν ο πρώτος δημοσιογράφος στη Δύση που αποκάλυψε το Holodomor, τη σοβιετική σιτοδεία του 1932-33. Ενώ η εκβιομηχάνιση προχωρούσε γρήγορα στις πόλεις, στην ύπαιθρο «υπήρχε μια κραυγή που αντηχούσε παντού και αυτή ήταν "Δεν υπάρχει ψωμί"» έγραψε στο άρθρο του στην εφημερίδα «The London Evening Standard».
Αν και οι Μοσχοβίτες φαινόταν να μην έχουν ιδέα για το τι συνέβαινε στην υπόλοιπη ΕΣΣΔ, ο Τζόουνς κατάλαβε ότι ο λιμός ήταν πολύ χειρότερος από τον προηγούμενο του 1921, αφού οι αγρότες έπρεπε να θυσιάσουν τα ζώα τους για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη τροφίμων. «Χωρίς άλογο πώς μπορεί κανείς να οργώσει; Και αν δεν μπορεί κανείς να οργώσει, πώς μπορεί να σπείρει για την επόμενη σοδειά; Και αν δεν μπορεί κανείς να σπείρει για την επόμενη σοδειά, τότε ο θάνατος είναι η μόνη προοπτική στο μέλλον... Σήμερα ο λιμός είναι παντού, στην πρώην πλούσια Ουκρανία, στη Δυτική Ρωσία, στην Κεντρική Ασία, στον Βόρειο Καύκασο - παντού. Το Πενταετές Σχέδιο έχει χτίσει πολλά ωραία εργοστάσια. Αλλά είναι το ψωμί που κάνει τους τροχούς του εργοστασίου να κυκλοφορούν και το Πενταετές Σχέδιο έχει καταστρέψει τον προμηθευτή ψωμιού της Ρωσίας» έγραφε ο Τζόουνς, καταγγέλλοντας για γενοκτονία το καθεστώς του Στάλιν.
Αντιρατσισμός
«Ο μαύρος Αμερικανός απορρίπτει κάθε έκκληση να πολεμήσει μαζί με τη λευκή Ευρώπη ενάντια στη μαύρη Αφρική και διαμαρτύρεται για τον συνεχιζόμενο πόλεμο με την Ασία. Και θρηνεί εκείνον τον σπουδαίο άνθρωπο που ήταν ο Στάλιν, που πολέμησε για την ειρήνη και κατά των φυλετικών διακρίσεων και που σήμερα κείτεται νεκρός στη Μόσχα». Με αυτά τα λόγια, ο αφροαμερικανός κοινωνιολόγος, ποιητής και ακτιβιστής Γ. Εντ. Μπ. Ντι Μπουά απέτισε φόρο τιμής στον σοβιετικό ηγέτη. Ο Ντι Μπουά στη νεκρολογία του στη σοβιετική εφημερίδα «Πράβντα» ισχυρίστηκε ότι ο Στάλιν είχε αγωνιστεί για την ειρήνη περισσότερο από τους λευκούς δυτικούς ομολόγους του. Η Σοβιετική Ενωση ήταν, επιπλέον, «το μόνο σύγχρονο κράτος που κήρυξε παράνομες τις φυλετικές διακρίσεις».
Αποσταλινοποίηση
Οταν ο Χρουστσόφ αποκήρυξε τον προκάτοχό του το 1956, ο Ρεμόν Αρόν εξήγησε με άρθρο του στη «Le Figaro» γιατί δεν θα μπορούσε να υπάρξει σταλινισμός χωρίς τον Στάλιν: «Η κρατική ορθοδοξία, όπως είχε αποκρυσταλλωθεί στη Σοβιετική Ενωση, απαιτούσε μία και μόνο προσωπικότητα να είναι ικανή να μιλήσει για την αλήθεια, επιλέγοντας κατά βούληση προδότες και ήρωες και ερμηνεύοντας αυτόνομα το νόημα των γεγονότων… κανένα καθεστώς, καμία χώρα δεν έχει το μονοπώλιο της φρίκης. Αλλά αν η Σοβιετική Ενωση σταματήσει να χαρακτηρίζει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ως ανθρωπιστικά ιδρύματα, σημαίνει ότι ο κόσμος έχει αλλάξει όψη. Το τέλος του μεγάλου ψέματος θα μπορούσε να είναι η αρχή της ελπίδας».
Κληρονομιά
Ο ιστορικός Ferenc Laczó εξερευνά την επιρροή του σταλινισμού σήμερα. «Είναι πιο εμφανής, στη μαχητική παράνοια της Ρωσίας και τον υπερσύγχρονο και βίαια κατεσταλμένο κόσμο του κομματικού κράτους που κυβερνά την Κίνα». Το φάντασμα του σοβιετικού δικτάτορα το επικαλούνται επίσης εκείνοι που «προτιμούν να αγνοούν τις ανισότητες του σύγχρονου καπιταλισμού προκειμένου να συνεχίσουν να δίνουν τις ιδεολογικές μάχες του παρελθόντος» γράφει στο επίμετρό του. «Η διαρκής επίδραση του σταλινισμού», καταλήγει ο Laczó, «είναι εμφανής στην απόκλιση μεταξύ των πολιτικών πολιτισμών της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης. Χαρακτηρίζεται από τη σαφή διάκριση μεταξύ μίας αποστασιοποιημένης προσέγγισης, βασισμένης σε λογικούς συμβιβασμούς και μιας προσέγγισης στην οποία η πολιτική εμφανίζεται ως θέατρο υπαρξιακών μαχών».
