Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Η πολυκατοικία αποτελεί το απόλυτο σύμβολο της ελληνικής αστικής συνθήκης και ως τέτοιο δεν θα μπορούσε παρά να είναι παρεξηγημένο. Ή, για να το θέσω λίγο διαφορετικά, δεν θα μπορούσε παρά η κτιριακή κατασκευή που ταυτίστηκε εδώ και δεκαετίες με τον μέσο κάτοικο των ελληνικών πόλεων να προκαλεί αμηχανία.
Η πολυκατοικία ως σύμβολο της μοντέρνας ζωής αποτέλεσε αντικείμενο προβληματισμού ήδη από τη δεκαετία του 1930 και κυρίως μεταπολεμικά. Στη γνωστή ταινία του Αλέκου Σακελλάριου Θα σε κάνω βασίλισσα (1964) στο πρόσωπο του Αντώνη (Θανάσης Βέγγος) αποτυπώνεται η εξής αμφιθυμία: ο Αντώνης, ο οποίος δραστηριοποιείται επαγγελματικά ως εργολάβος πολυκατοικιών, συνεχώς αναβάλει τη μετακόμιση αυτού και της γυναίκας του Ελένης (Νίκη Λινάρδου) από το παλιό «νεοκλασικό» που καταρρέει στη μοντέρνα πολυκατοικία που ο ίδιος κατασκεύασε. Η ταινία εξηγεί αυτή τη δυσκολία μετάβασης ως ένα είδος «τσιγκουνιάς». Κατά βάθος, όμως, η ταινία αποδίδει ανάγλυφα την έντονη αμφιθυμία ενός προσώπου το οποίο, ενώ συμμετέχει δυναμικά στον εκμοντερνισμό της πόλης κατασκευάζοντας πολυκατοικίες, αντιστέκεται στο να πάει να ζήσει σε μία από αυτές. Με άλλα λόγια, η ταινία περιγράφει την έντονη αμφιθυμία ενός προσώπου που θέλει και δεν θέλει να είναι μοντέρνο.
Μια τέτοια αμφιθυμία εκφράστηκε διαχρονικά από τους χιλιάδες κατοίκους των πολυκατοικιών οι οποίοι έβλεπαν τα σπίτια τους σαν κάτι που δεν ήταν ακριβώς αυτό που περίμεναν ή κάτι που δεν ήταν ακριβώς δικό τους. Σαν κάτι που τους επιβλήθηκε ή τους έλαχε, κάτι που ήθελαν και δεν ήθελαν. Διαχρονικά, η πολυκατοικία εμφανίζεται παρεξηγημένη (δηλαδή ελλιπώς κατανοημένη) πρώτ' απ' όλα από τα ίδια τα υποκείμενα που την κατοικούν.
Αυτή ακριβώς η παρεξήγηση μοιάζει να λύνεται τα τελευταία χρόνια. Εκεί που η ελληνική κοινωνία προσπερνούσε αφοριστικά το πρόβλημα πολυκατοικία (οι πρώτες ερμηνευτικές μελέτες για την πολυκατοικία έγιναν από ξένους επιστήμονες και σε πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας), σήμερα έχουμε όλο και περισσότερο τη διάθεση να δούμε αναστοχαστικά την πολυκατοικία: να την ερευνήσουμε επιστημονικά, να την αναπαραστήσουμε καλλιτεχνικά, να τη φέρουμε χωρίς προκαταλήψεις στον δημόσιο διάλογο και να δούμε, με αυτή ως αφορμή, υπεύθυνα και νηφάλια αυτό που και εμείς οι ίδιοι είμαστε.
Ο Κώστας Τσιαμπάος είναι αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ
