«Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι»

Για να γραφεί και να παιχτεί τη δεκαετία του ’60 ένα θεατρικό έργο, το «Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι» του Πάβελ Κόχουτ, σημαίνει πως το έργο δεν εξέφραζε μόνο ευχή, αλλά και μιαν ανάγκη που την ψυχανεμίζονταν ως επιτακτική, αν όχι όλοι, τουλάχιστον ένα μεγάλο σύνολο ανθρώπων. (Το έργο ευτύχησε να ανέβει στη σκηνή από την Κάκια Αναλυτή και τον Κώστα Ρηγόπουλο με έναν θίασο συγκροτημένο, εκτός από τους δύο λαμπρούς θιασάρχες, από την Τιτίκα Νικηφοράκη, τον Νίκο Χατζίσκο, τον Μάνο Κατράκη και τον Νίκο Ξανθόπουλο). Δεν υπάρχει ασφαλέστερος τρόπος για να συνειδητοποιήσει κανείς τις μεγάλες πολιτικές αλλαγές παρά μελετώντας μεμονωμένες, ιδιωτικές συμπεριφορές. Από την περιλάλητη υπόθεση του τηλεοπτικού παρουσιαστή, που οι συνάδελφοί του απεκδύονται κάθε ευθύνης σε σχέση με μια στοιχειώδη γνώση όσον αφορά τα καταγγελλόμενα εις βάρος του, ως τον μικροαστό ή τον μεγαλοαστό που μπροστά στην τηλεόραση αισθάνονται να έχουν ανταποκριθεί πλήρως στις ευθύνες τους για όσα δραματικά συμβαίνουν στον κόσμο, επαναλαμβάνοντας μηχανικά «α, οι ταλαίπωροι οι άνθρωποι, α, τα καημένα τα παιδάκια», παρατηρεί κανείς πάντα μια κλιμακούμενα αντιπαθητική, απεχθή αντίδραση. Δεν φαίνεται διατεθειμένος να αποδεχτεί ένα απειροελάχιστο έστω ποσοστό ευθύνης, όσο φυσιολογικά αναλογεί, ακόμη και στον πιο ανίσχυρο για την πορεία των πραγμάτων μέσα στον κόσμο. Είτε πρόκειται για γεγονότα που συμβαίνουν δίπλα του είτε μακριά του. Τα σχεδόν αυτονόητα όπως θα έπρεπε να έχουν καταλήξει σήμερα, η φράση της Ελένης Αρβελέρ «όταν ανοίγει ένα παράθυρο στο Παρίσι, κρυολογεί ένας Κινέζος στο Πεκίνο» ή ο στίχος του Ν.Δ. Καρούζου «αν ταλαιπωρήσεις σήμερα μια πεταλούδα / κάπου θα πονέσει αύριο ο πολιτισμός», έχουν καταντήσει ψιλά γράμματα.