Ενοχλητικές αλήθειες για ενέργεια και κλιματική αλλαγή

Η καθυστέρηση οριστικοποίησης αποτελέσματος των πρόσφατων αμερικανικών εκλογών θύμισε τον Αλ Γκορ, που δεν εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ το 2000, αλλά έγινε παγκοσμίως γνωστός ως συγγραφέας ενός μπεστσέλερ βιβλίου, μιας βραβευμένης με Οσκαρ ταινίας και εμπνευστής μιας όπερας του Τζιόρτζιο Μπατιστέλι. To βιβλίο περιγράφει τους καταστροφικούς κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, παροτρύνει την ανθρωπότητα να επωμιστεί το μεγάλο κόστος αποτροπής της και έχει μεταφραστεί ως «Μια Ενοχλητική Αλήθεια».

«Μια Βολική Αλήθεια» θα μπορούσε σε αναντιστοιχία να είναι ο τίτλος της σημερινής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ενέργεια και το κλίμα, την οποία πιστά ακολουθεί η χώρα μας. Ο πράσινος προσανατολισμός δεν θα πετύχει μόνο τον καθαρισμό της ατμόσφαιρας αλλά αποτελεί τη βάση της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής στρατηγικής, που θα φέρει πλούτο και μόνιμη απασχόληση στους Ευρωπαίους. Είναι μια πολιτική με όλα και όλους κερδισμένους, win-win στα Αγγλικά ή καζάν-καζάν, όπως θα έλεγε ο γείτονας πρόεδρος.

Το ότι οι πράσινες επενδύσεις, όπως η κάθε «χρώματος» επένδυση, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, είναι προφανές. Δεν είναι όμως εξίσου προφανής η απάντηση στα ερωτήματα: Πού θα δημιουργηθούν αυτές οι θέσεις εργασίας; Στην ίδια την Ευρώπη ή μήπως κυρίως στην Κίνα; Και πόσο θα διαρκέσει αυτή η απασχόληση; Θα είναι μόνιμη ή θα διαρκέσει μόνο κατά το στάδιο της κατασκευής;

Το «πού» απασχόλησε την περασμένη εβδομάδα τους Financial Times όπου διαπιστώνεται ότι οι πολλές θέσεις εργασίας δημιουργούνται στον τόπο παραγωγής των ανεμογεννητριών ή των φωτοβολταϊκών πλακών ενώ στη Μεγάλη Βρετανία απασχολείται περιορισμένος αριθμός ατόμων στη διαδικασία εγκατάστασης. Το ίδιο ισχύει στη λιγότερο βιομηχανικά αναπτυγμένη δική μας χώρα όπου, ακόμη και οι επαγγελματικοί σύνδεσμοι των ελληνικών προμηθευτών εκτιμούν, με την ανθρώπινη διάθεση μικρής ή μεγαλύτερης υπερβολής, ότι το ποσοστό της εγχώριας προστιθέμενης αξίας φθάνει μόλις στο ένα τρίτο περίπου του συνολικού κόστους εγκατάστασης των πράσινων μονάδων.

Το «πόσο θα διαρκέσει» είναι και αυτό θέμα αμφιλεγόμενο: Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι για κάθε εκατομμύριο δολάρια που θα επενδυθούν για τη μετατροπή σε πράσινη ενέργεια, θα δημιουργηθούν μέχρι και πέντε νέες θέσεις εργασίας. Προσεκτική ανάγνωση όμως των ιδίων μελετών, αποκαλύπτει ότι αναφέρονται στο στάδιο κατασκευής και όχι στην περίοδο λειτουργίας των νέων εγκαταστάσεων. Μελέτησε πριν από λίγο καιρό το ΙΟΒΕ τις συνέπειες του αγωγού TAP για την ελληνική οικονομία και ιδιαίτερα για την απασχόληση. Η μελέτη ανέδειξε τη δημιουργία 4.800 θέσεων εργασίας στη Θράκη και τη Μακεδονία στη διάρκεια κατασκευής αλλά λιγότερους από 100 απασχολούμενους για τη λειτουργία και συντήρηση του αγωγού. Ομοίως, πολλοί άνθρωποι εργάζονται κατά την κατασκευή ενός αιολικού πάρκου, αλλά πόσους εργαζόμενους βλέπει το μάτι μας όταν τους παρακολουθούμε να λειτουργούν στην ελληνική ύπαιθρο; Αντίθετα, στη λιγνιτική περίοδο, η μεγάλη απασχόληση δεν περιορίζονταν στον χρόνο ανάπτυξης των λιγνιτικών πεδίων αλλά συνεχίζονταν έντονη σε όλη τη διάρκεια της εξόρυξης, της μεταφοράς και της ηλεκτροπαραγωγής.

Εχει λοιπόν δύσκολη δουλειά μπροστά της η άξια ομάδα που μελετάει τη Δίκαιη Μετάβαση στη Μεταλιγνιτική Εποχή. Γιατί οι κάτοικοι της Πτολεμαΐδας και της Μεγαλόπολης, για να μην ξενιτευτούν, δεν θα αρκούνται στο να αναπνέουν καθαρό αέρα. Θα πρέπει να βγάζουν και κανένα μεροκάματο.

Ο Ραφαήλ Μωυσής διετέλεσε διοικητής της ΔΕΗ και πρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής