Η Γερμανία (φέρεται) να διεκδικεί την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την 1η Νοεμβρίου του επόμενου έτους, οπότε λήγει η θητεία του σημερινού προέδρου Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Ο τελευταίος έχει ήδη γνωστοποιήσει ότι δεν θα επιδιώξει δεύτερη θητεία. Μέχρι πρόσφατα το Βερολίνο στόχευε στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), καθώς η θητεία του σημερινού προέδρου Μάριο Ντράγκι λήγει επίσης τον Οκτώβριο του 2019. Η επιδίωξη της Γερμανίας να καταλάβει την προεδρία της Επιτροπής θα μπορούσε να θεωρηθεί θεμιτή. Η χώρα έχει βρεθεί στη θέση αυτή της Ενωσης μόνο μία φορά, στην περίοδο 1958-1967, με πρόεδρο τον Β. Χάλστεϊν (Walter Hallstein). Με τη σημερινή σύνθεση όμως της Επιτροπής και τις πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην Ευρώπη (28 κράτη-μέλη στην πλειοψηφία τους μικρού ή μεσαίου μεγέθους και με άνοδο του λαϊκισμού) θα αποτελούσε μείζον πολιτικό λάθος η προεδρία της Επιτροπής να περάσει στη Γερμανία. Η προεδρία του υπερεθνικού αυτού θεσμού θα πρέπει να κατέχεται από μεσαία/μικρή χώρα ικανή να επεξεργάζεται τους αναγκαίους συμβιβασμούς και να προωθεί το συνολικό ευρωπαϊκό συμφέρον. Η Γερμανία δεν εμφανίζεται να έχει τις προϋποθέσεις για την ιδιαίτερη αυτή λειτουργία. Πολύ περισσότερο που ως υποψήφιος πρόεδρος προτείνεται ο Μ. Βέμπερ (επικεφαλής της ομάδας του Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωκοινοβούλιο), πρόσωπο με ακραία συντηρητικές απόψεις. Και επιπλέον, λόγω των στερεοτύπων που έχουν επικρατήσει τα τελευταία χρόνια, οι οποιεσδήποτε ενέργειές της ως προεδρίας είναι πολύ πιθανόν, αν όχι βέβαιο, να ερμηνευθούν ως προσπάθεια επιβολής της «γερμανικής Ευρώπης».

Βεβαίως, με βάση τη Συνθήκη της Λισαβόνας, ο πρόεδρος της Επιτροπής θα πρέπει να εκλεγεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφού έχει προηγουμένως ψηφισθεί από τους πολίτες της Ευρώπης ως υποψήφιος πρόεδρος (spitzenkandidat) στις εκλογές για την ανάδειξη των νέων μελών του Ευρωκοινοβουλίου (Μάιος του 2019). Η θέση που περισσότερο φαίνεται να ταιριάζει στη Γερμανία είναι αυτή του προέδρου του (διακυβερνητικού) Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς η θητεία του νυν προέδρου, Πολωνού Ντ. Τουσκ, τερματίζεται τον Νοέμβριο του 2019. Ενα διαφορετικό ωστόσο σενάριο που μπορεί να ισχύσει για τις νέες θητείες των Οργάνων είναι να υπάρξει η συγχώνευση σε ενιαίο θεσμό των προεδριών Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και να προκύψει έτσι ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει χωρίς την τυπική τροποποίηση της Συνθήκης. Η «Λισαβόνα» το επιτρέπει. Σε αυτή την περίπτωση δεν αποκλείεται να δούμε την καγκελάριο Α. Μέρκελ στον ρόλο αυτόν. Η πολιτική της διαδρομή στο εσωτερικό της Γερμανίας φτάνει ούτως ή άλλως προς το τέλος της, επομένως αναζητείται νέος πολιτικός ρόλος. Μια άλλη εξέλιξη που μπορεί επίσης να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα είναι η προτεινόμενη μείωση του αριθμού των επιτρόπων από 28 σήμερα (27 μετά το Brexit) στα δύο  τρίτα του αριθμού των κρατών-μελών (18) με σύστημα εναλλαγής (rotation) για το ένα τρίτο που δεν θα συμμετέχει σε δεδομένη θητεία της Επιτροπής.

      Ολες αυτές οι αλλαγές που θα έχουν σοβαρές συνέπειες στις θεσμικές ισορροπίες απαιτούν αυτονοήτως την προσοχή και της ελληνικής πλευράς…

Ο Π. Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του FEPS