Νιάρχος Θανάσης Θ

Δεν χρειαζόταν το παρακάτω κείμενο για να συνειδητοποιήσει κανείς την τρομακτική ευαισθησία του τραγουδοποιού Μανώλη Φάμελλου. Ταυτόχρονα όμως ήταν όσο τίποτε άλλο απαραίτητο για να αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε ότι ο τόπος μας σε σχέση με το παρελθόν του δεν είναι μόνος και αβοήθητος στο έλεος των τυμβωρύχων, αλλά μία πλειάδα από γρηγορούσες ευαισθησίες γύρω μας […]

Δεν είναι η ανάγκη της πρωτοτυπίας που έκανε τη σειρά «Τα ετερώνυμα έλκονται» να επιλέξει τη Λυδία Κονιόρδου ως πολιτικό και όχι ως ηθοποιό και σκηνοθέτρια που είναι. Αλλά όταν για ένα μακρύ χρονικό διάστημα ασκείς τα καθήκοντα της υπουργού Πολιτισμού, η δραστηριότητα αυτή αποκτά μια βαρύτητα που ενδέχεται ν’ αποδειχθεί μελλοντικά ιδιαίτερα κρίσιμη σε […]

Πολύ πιθανότερο θα φανταζόταν κανείς για έναν άνθρωπο που κάνει καθημερινά, ή και αραιότερα, τη διαδρομή με το τρένο Κηφισιά – Πειραιάς, να υποβάλλει τον εαυτό του στη δοκιμασία αν θυμάται με τη σωστή σειρά τους σταθμούς που μεσολαβούν, για παράδειγμα, ώς την Ομόνοια, παρά να έχει αριθμήσει τις στάσεις ώς τον Πειραιά –από την […]

Η επιτυχία, όπως και η ευγένεια, υποχρεώνει. Η σειρά «Οι αταίριαστοι», του 2010, παραδίδει τη σκυτάλη σε μια νέα σειρά με τον τίτλο «Τα ετερώνυμα έλκονται». Με το ίδιο σκεπτικό, αλλά με τελείως διαφορετικές συνθέσεις συνομιλητών, καθώς το νερό που έχει κυλήσει στο μεταξύ τόσο στην πολιτική όσο και στην καλλιτεχνική μας ζωή είναι τόσο […]

Οσο προσωπική κι αν είναι η ανάλυση μιας φωτογραφίας που πιστώνεται επιπλέον στον μέγιστο σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο αλλά τεκμηριώνεται και με τις ρήσεις του Ησίοδου και του Αναξίμανδρου, οφείλουμε περισσότερο να αφουγκραστούμε τα γραφόμενα ώστε να προκύψει αβίαστα το νήμα που συνδέει ένα απώτατο παρελθόν με ένα προβληματικό παρόν. Ωστε να γίνει απολύτως κατανοητή η […]

Απορεί κανείς γιατί με τόσο «σεσημασμένους» ήρωες και μάλιστα επαρχιακής καταγωγής στην πλειονότητά τους –με την Ηπειρο να καταλαμβάνει δεσπόζουσα θέση μέσα στο βιβλίο «Θαμπές ζωές» –ο Γιάννης Η. Παππάς ανακάτεψε σε τέτοιο βαθμό χρονογραφικά, δημοσιογραφικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία, ώστε κείμενα που θα τιτλοφορούνταν άνετα ως διηγήματα, να στεγάζονται τώρα κάτω από τον αοριστολόγο και […]

«Ο κύριος Νίκος». Οταν μας παρέλαβε στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 από την αγκαλιά του πατέρα μας και μας έβαλε κάτω από τις δικές του φτερούγες, στο βιβλιοπωλείο της «Εστίας» της οδού Σταδίου, δεν φανταζόμασταν ποτέ ότι θα εξελισσόταν σε μια ανεκτίμητη παρουσία της ζωής μας, όσο τουλάχιστον οι σύγχρονοι συγγραφείς και ποιητές που […]

Σίγουρα η αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον Μακ Κάλερς θα είχε υπόψη της ένα άλλο καφενείο γράφοντας το γνωστό μυθιστόρημα της «Η μπαλάντα του λυπημένου καφενείου» (μεταφρασμένου αριστοτεχνικά από τον Μένη Κουμανταρέα) σε σχέση με τα δύο απεικονιζόμενα στη φωτογραφία καφενεία που σχολιάζει η δική μας εξαίρετη πεζογράφος Εύα Μαθιουδάκη. Οση απόσταση όμως και αν χωρίζει γεωγραφικά, […]

Οσο οδυνηρό (μόνο οδυνηρό;) κι αν είναι το «θέμα» της αυτοκτονίας, πολλοί θα ήθελαν να έχουν καταπιαστεί με το εγχείρημα του ποιητή Γιάννη Σουλιώτη και να συγκροτήσουν μια ανθολογία με ποιήματα αυτοκτόνων ποιητών, έστω κι αν θα φαντάζονταν πως μέσα σε 26 αιώνες θα ήταν πολύ περισσότεροι από 161 οι ποιητές (όσους περιλαμβάνει η ομώνυμη […]

Σπάνια περιγραφή μπορεί να αποτελέσει ένα τόσο δριμύ καυστικό πολιτικό σχόλιο όσο το κείμενο του πεζογράφου Διαμαντή Αξιώτη. σε σχέση με την επίσκεψη του βασιλιά Γεωργίου Β’ στο «Σύμπλεγμα του Μωχάμετ Αλη» στην Καβάλα. Κι αν συνδυάσει κανείς τις ρήσεις του Αγγελου Βλάχου, του Φραγκλίνου Ρούζβελτ και του Γιώργου Σεφέρη για τον βασιλέα αυτόν, δεν […]

Σπάνια δημοσιογραφική αίσθηση των πραγμάτων μπορεί να κάνει τόσο απροσμέτρητο και αβυθομέτρητο τον λογοτεχνικό ορίζοντα ενός αφηγήματος, όπως συμβαίνει με το βιβλίο της Ρούλας Γεωργακοπούλου «Δέντρα, πολλά δέντρα». Οταν ξεκινάει με τη φράση «Η μαμά μου πέθανε την ίδια μέρα με τη Ζωή Λάσκαρη», δεν το κάνει για να δώσει ένα χρονικό στίγμα, ούτε για […]

Ενας πεζογράφος του επιπέδου του Βαγγέλη Ραπτόπουλου γνωρίζει πολύ καλά να αποφεύγει τους υψηλούς αισθηματικούς τόνους, ακριβώς για να αναδεικνύεται καλύτερα η αισθηματική εμβέλεια ενός θέματος όπως οι Κλουβίτες. Ετσι ώστε αν φτάσεις στο σημείο να δακρύσεις, το δάκρυ να είναι «ύδωρ εκ της πέτρας», αναμφισβήτητα μεγάλης σημασίας συγκίνηση, έστω και αν δεν λειτούργησε αποτρεπτικά […]

Υπάρχει μια λέξη μέσα στο κείμενο του εξαίρετου ποιητή Ηλία Κεφάλα, η λέξη «πειστικά», όσον αφορά το βασιλόπουλο που μόνασε στους απεικονιζόμενους γυμνούς βράχους, που δίνει την απάντηση σε κάθε τι που προβάλλει ως ερώτημα, αμφιβολία Ή δυσπιστία, είτε έχει να κάνει με τις ανθρώπινες σχέσεις είτε με τα κτίσματα είτε κυρίως με τη σχέση […]

Εχουν γραφεί μελέτες επί μελετών και βιβλία επί βιβλίων για τη σχέση της λογοτεχνίας με την Ιστορία. Συνοψίζοντας, θα έλεγε κανείς πως όσο «αδικείται» η Ιστορία σ’ ένα αφηγηματικό έργο τόσο «ωφελείται» η λογοτεχνία ή όσο «υποφέρει» η λογοτεχνία τόσο ακριβέστερη γίνεται η αναπαράσταση της Ιστορίας. Αν και ο Στέφαν Τσβάιχ σ’ ένα εξαίρετο δοκίμιό […]

Χρειαζόταν ένας πεζογράφος της εμβέλειας του Γιώργη Γιατρομανωλάκη για να γίνει αισθητή με τόσο εντελή τρόπο μια πανάρχαια αλήθεια: ότι ο ανθρώπινος μόχθος μεταβάλλεται σε καθαρή ποίηση αρκεί όταν μας γίνεται γνωστός, να έχει μεσολαβήσει ένα μικρό Ή μεγάλο χρονικό διάστημα. Ποιος να το φανταζόταν, αν τύχαινε να παρακολουθεί τη σκηνή με τη γυναίκα να […]

Γιάννης Καρατζόγλου Εγγραφές κλεισίματος Εκδ. Ρώμη, 2017, σελ. 42 Κάθε ποιητής «οφείλει», στον εαυτό του κυρίως, ένα ποίημα ή ένα ποιητικό βιβλίο που, ως σύνοψη ή ως επιτομή του ποιητικού του βίου, να αισθάνεσαι πως αντικατοπτρίζει, όσο γίνεται πιο συμπαγές, το πρόσωπό του –το ποιητικό εννοείται. Και ο Γιάννης Καρατζόγλου με τα αξιομνημόνευτα πέντε προηγούμενα […]

Ευτυχώς που υπάρχει η Ιστορία. Κι αν θα θέλαμε να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε, είναι τόσο συγκλονιστικά όσα μπορούν να ελέγχονται εδώ και δύο αιώνες στον τόπο μας, όχι μόνο χάρη σε γραπτές μαρτυρίες αλλά και με προσωπικές αφηγήσεις, που μια ιαματική τύψη αποκλείεται να μην την αισθανθούμε. Και πόσο ωραία χτίζει τη γέφυρα ο Νικήτας […]

Σε ποιον βαθμό δέχεται να κινδυνέψει κανείς πραγματικά γράφοντας ποίηση και να μην αραδιάζει απλά λέξεις έστω και αρμολογημένες με έναν τόσο εντελή τρόπο ώστε το ποίημα να φαίνεται πως λάμπει; Να κινδυνεύσεις εσωτερικά με έναν τρόπο που καμιά άλλη τέχνη, ακόμα και του λόγου, δεν φαίνεται να προϋποθέτει, με την έννοια ότι ανακαλύπτεις ουσίες […]

«Ο λόγος είναι σπόρος». Δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς ποιος διεκδικεί την πατρότητα της φράσης αυτής, που της επιφυλάχτηκε λαμπρή σταδιοδρομία αιώνες τώρα (δεν αποκλείεται η καταγωγή της να μπορεί να ανιχνευτεί στα Ευαγγέλια), χωρίς στο μεταξύ να έχει χάσει σε ενάργεια και κύρος στα νεότερα χρόνια, όπως τόσες λαμπρές ρήσεις που τις έχουν τα […]

Διαβάζοντας τα μινιμαλιστικά διηγήματα του Βασίλη Τσιαμπούση, αδυνατείς να φανταστείς ότι έχουν ως προϋπόθεσή τους μια τόσο ακριβή και δριμεία γνώση και αίσθηση της ιστορίας, όπως το σημερινό κείμενό του αποκαλύπτει να τον διακατέχει. Ενώ παράλληλα μια τόσο πυκνή πληροφορία, όπως την έχει προκαλέσει ένας ιστορικός χρόνος πραγματικά ασύγκριτου μεγέθους, ξεδιπλώνεται μέσα σε 850 λέξεις […]

«Παράδοξο», αν μη τι άλλο θα χαρακτήριζε κανείς το βιβλίο του πεζογράφου Αλέξη Πανσέληνου «Σεμινάρια δημιουργικής γραφής» («48 πνευματώδη παίγνια με μια γερή δόση υπερβολής αλλά και με αρκετή σοβαρότητα κατά βάθος», όπως το συνοψίζει το οπισθόφυλλο), αν σκεφτείς πως ένας δόκιμος συγγραφέας, όπως ο δημιουργός της «Ζαΐδας ή η καμήλα στα χιόνια», με έναν […]

Υπάρχουν συγγραφείς που όταν έχουν να διαχειριστούν αποκλειστικά την «έμπνευσή» τους, αναδεικνύονται συναρπαστικοί. Αντίθετα, όταν έχουν να «κουμαντάρουν» ένα συγκεκριμένο υλικό, όπως είναι ένα ή πολλά ταξίδια, χωρίς να χάνουν την αφηγηματική τους ευχέρεια, την περιγραφική τους δύναμη ή την ομολογουμένως υψηλού και ειδικού τύπου ευαισθησία τους, τα κείμενά τους σαν να δυσκολεύονται να βρουν […]

Αναρίθμητα χρόνια η λογοτεχνία σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης, προσπαθεί να κάνει συνείδηση των αναγνωστών της πως κάθε τόπο που έχει υπάρξει ως τόπος μαρτυρίου των ανθρώπων, ευλαβικά οφείλουμε να τον αναπολούμε σαν να πρόκειται για εκκλησία. Μας το θυμίζει με τον εναργέστερο και ταυτόχρονα πιο ποιητικά εύγλωττο τρόπο ο συνθέτης […]

Ποιος αλήθεια θα φανταζόταν σε σχέση με όσους δεν το ξέρουν – είναι ασφαλώς οι αναρίθμητα περισσότεροι – ότι μια γυναίκα ζωγράφος, η Θάλεια Φλωρά – Καραβία, ακολουθεί τα ελληνικά στρατεύματα και απαθανατίζει κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1912 την ατμόσφαιρά του. Επομένως ένα θερμότατο ευχαριστώ στη ζωγράφο Μερόπη Πρέκα, που με το […]