Κατά πλειοψηφία υπερψηφίστηκε από τη Βουλή το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την ίδρυση του ελληνικού εργοστασίου τεχνητής νοημοσύνης «Pharos» και τη συνεποπτεία της Η.Δ.Υ.Κ.Α. Μ.Α.Ε. από τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας.
Η σύσταση του AI Factory «Pharos» εντάσσεται στον στρατηγικό σχεδιασμό της κυβέρνησης για την Τεχνητή Νοημοσύνη, στο πλαίσιο του οποίου έχει ήδη δημιουργηθεί η Ειδική Γραμματεία ΤΝ και Διακυβέρνησης Δεδομένων.
Όπως δήλωσε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, «το AI Factory ‘Pharos’ είναι μια πρωτοβουλία που απαντά σε πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, της οικονομίας και της χώρας ευρύτερα, στοιχειοθετώντας την επόμενη μέρα της Ελλάδας στην Τεχνητή Νοημοσύνη».
Η θέση της Ελλάδας και οι στόχοι του εγχειρήματος
Ο υπουργός υπογράμμισε ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 8η θέση στην ΕΕ στη χρήση generative AI από πολίτες 16 έως 74 ετών, με ποσοστό 44,1%. Παράλληλα, τόσο η Eurostat όσο και ο ΟΟΣΑ δείχνουν πως το ελληνικό Δημόσιο βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο χρήσης ΤΝ.
Ωστόσο, το έλλειμμα εντοπίζεται στην επιχειρηματικότητα. «Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη αντιληφθεί πλήρως την ανάγκη να επιταχύνουν στη χρήση ΤΝ. Με το παρόν νομοσχέδιο παρέχουμε κίνητρα για την αξιοποίησή της», ανέφερε ο κ. Παπαστεργίου.
Τόνισε επίσης ότι «επενδύουμε στρατηγικά σε υποδομές αιχμής, δίνοντας σε νεοφυείς επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα τη δυνατότητα να μετατρέπουν την έρευνα σε εφαρμοσμένες λύσεις προστιθέμενης αξίας». Ο «Pharos» θα βασίζεται στον νέο εθνικό υπερυπολογιστή «Δαίδαλο», που δημιουργείται στο Λαύριο και αναμένεται να λειτουργήσει τον Μάρτιο του 2026.
Υποδομές, συνεργασίες και χρηματοδότηση
Ο υπουργός σημείωσε πως η ανάπτυξη της ΤΝ απαιτεί ισχυρές εθνικές υποδομές. Για τον λόγο αυτό δημιουργούνται ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» στο Λαύριο και μια δεύτερη εγκατάσταση στη Δυτική Μακεδονία, στην Κοζάνη, με συμπληρωματικό ρόλο.
Στο «Pharos» συμμετέχουν ο Δημόκριτος, το ΕΜΠ και το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», ενώ συνδεδεμένοι φορείς είναι μεταξύ άλλων το ΕΚΕΤΑ, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο Πατρών. «Η ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα συμμετέχει ενεργά στον σχεδιασμό και τη λειτουργία του εγχειρήματος», επισήμανε.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στα δεδομένα, τονίζοντας ότι «δεν υπάρχει Τεχνητή Νοημοσύνη χωρίς δεδομένα», με την αξιοποίησή τους να γίνεται εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου, με πλήρη εφαρμογή του GDPR, του AI Act και του Data Governance Act.
Η χρηματοδότηση του «Pharos» βασίζεται σε μεικτό σχήμα: 65% από το Ταμείο Ανάκαμψης και 35% από την πρωτοβουλία EuroHPC. Για τα πρώτα τρία χρόνια λειτουργίας, η κάλυψη θα είναι κατά 50% από το ελληνικό Δημόσιο και κατά 50% από την EuroHPC.
Διοικητικό και λειτουργικό πλαίσιο
Οι υπερυπολογιστές του Λαυρίου και της Δυτικής Μακεδονίας ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο. Φορέας υλοποίησης και λειτουργίας είναι η ΕΔΥΤΕ, υπό το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο ρόλος του Υπερταμείου, όπως εξήγησε ο υπουργός, είναι να προσφέρει την απαιτούμενη ευελιξία ώστε να προσελκυστούν επιχειρήσεις και ερευνητές.
Οι τρεις θεματικοί πυλώνες του “Pharos”
Ο πρώτος πυλώνας αφορά την πολιτική προστασία και το περιβάλλον, με αξιοποίηση επίγειων και δορυφορικών δεδομένων. Ο δεύτερος επικεντρώνεται στην υγεία, το πιο κρίσιμο πεδίο εφαρμογής της ΤΝ, ενώ ο τρίτος σχετίζεται με την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό, με στόχο τη δημιουργία μοντέλων που «μιλούν ελληνικά».
Η συνεποπτεία της Η.Δ.Υ.Κ.Α. και τα έργα ψηφιακής υγείας
Ο Δημήτρης Παπαστεργίου εξήγησε ότι η συνεποπτεία της Η.Δ.Υ.Κ.Α. από τα δύο υπουργεία είναι «συνειδητή και ουσιαστική επιλογή», καθώς το υπουργείο Υγείας έχει την ευθύνη των πολιτικών υγείας και το Ψηφιακής Διακυβέρνησης το τεχνικό σκέλος. Έτσι, τα έργα ψηφιακής υγείας προχωρούν με ταχύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Αναφέρθηκε επίσης στο έργο e-perifereies, σημειώνοντας πως «δεν μπορεί να υπάρχουν πολίτες πολλαπλών ταχυτήτων ανάλογα με το πού ζουν». Μέσω του gov.gr παρέχονται 270 κοινές ψηφιακές υπηρεσίες, διασφαλίζοντας ίση εξυπηρέτηση σε όλες τις Περιφέρειες.
Το μήνυμα του υπουργού
Κλείνοντας, ο υπουργός χαρακτήρισε το AI Factory «Pharos» ως «την επόμενη μέρα της Ελλάδας στην Τεχνητή Νοημοσύνη». «Δημιουργούμε εθνικές υποδομές με εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ώστε επιχειρήσεις και νέα παιδιά να μπορούν να καινοτομούν στην Ελλάδα, γρήγορα, ανοιχτά και με ευρωπαϊκούς κανόνες», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Στο νομοσχέδιο ενσωματώθηκε και τροπολογία που προβλέπει παρατάσεις προθεσμιών για την αδειοδότηση ραδιοτηλεοπτικών σταθμών και κατασκευών κεραιών, ρυθμίσεις για τον συμψηφισμό φαρμακευτικών δαπανών (clawback) και μεταβατικές διατάξεις για δικαιώματα επί ακινήτων του Τ.Α.Εθ.Α
