Η «Λυσιστράτη» εικονογραφημένη από τον Πικάσο και η «Οδύσσεια» με ζωγραφιές του Σαγκάλ, δύο εξαιρετικά σπάνια βιβλία που εκδόθηκαν πριν από δεκαετίες στις ΗΠΑ και στη Γερμανία, δημοπρατούνται στην Ελλάδα.

Ηταν στα χρόνια του Μεσοπολέμου, το 1934, όταν ο μεγάλος ζωγράφος του 20ού αιώνα Πάμπλο Πικάσο συναντιόταν με τον Αριστοφάνη. Μια συνάντησή καθόλου τυχαία: Μέσα σε κλίμα παγκόσμιας οικονομικής στέρησής και με τον πόλεμο να βρίσκεται προ των πυλών, το περίφημο Limited Editions Club – γνωστό για τις πολυτελείς συλλεκτικές εκδόσεις του – κυκλοφορούσε στη Νέα Υόρκη, σε μόλις 1.500 αντίτυπα, ένα βαθιά αντιπολεμικό έργο, τη «Λυσιστράτη», φιλοτεχνημένο από έναν βαθιά ειρηνιστή ζωγράφο, τον Πικάσο. Δεν θα μπορούσε να ενσαρκώσει καλύτερα αυτόν τον ρόλο άλλος καλλιτέχνης από εκείνον που είχε πει πως «η ζωγραφική δεν είναι για να διακοσμεί τα διαμερίσματα, αλλά είναι ένα όπλο, αμυντικό κι επιθετικό, απέναντι στον εχθρό».

Ενα από τα αντίτυπα αυτής της εκπληκτικής έκδοσης, το υπ’ αριθμόν 665, φιλοτεχνημένο και υπογεγραμμένο από τον Πικάσο αναζητά πλέον στη χώρα μας, 86 χρόνια μετά, τον επόμενο κάτοχό του. Θα δημοπρατηθεί διαδικτυακώς – λόγω της πανδημίας – από τον Οίκο Α. Καραμήτσος την Παρασκευή και το Σάββατο 6 και 7 Νοεμβρίου με την τιμή εκκίνησης να έχει οριστεί στα 3.600 ευρώ. «Πρόκειται για ένα πάρα πολύ σπάνιο βιβλίο, ένα από τα καλύτερα εικονογραφημένα έργα του Πικάσο, ένα έργο που αγγίζει συλλέκτες από όλο τον κόσμο. Περιλαμβάνει έξι χαρακτικά και 36 λιθογραφίες με κείμενο του ζωγράφου και βρίσκεται σε ειδική θήκη ακριβώς όπως ήταν όταν εκδόθηκε», λέει στα «ΝΕΑ» ο επιμελητής της δημοπρασίας Σπύρος Τσιπίδης.

Η σύνδεση του Πικάσο με την αρχαία Ελλάδα ήταν, άλλωστε, άρρηκτη. Η έκθεση που φιλοξενήθηκε πέρυσι στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με γλυπτά που δημιούργησε ο ζωγράφος εμπνευσμένος από την αρχαιότητα είναι μια ακόμη απόδειξη της σχέσης αυτής.

«Η γη των Θεών»

Η «Οδύσσεια» του Σαγκάλ ήρθε στον κόσμο σχεδόν 40 χρόνια αργότερα. Αυτή η πολύ σπάνια έκδοση που αποτελείται από δύο τόμους, με 43 σελίδες γεμάτες πλούσια χρώματα, με 39 μονοχρωμίες και έξι δίπτυχα, εντυπωσιάζει. «Ο Μαρκ Σαγκάλ είχε μια αρκετά στενή επαφή με την Ελλάδα μέσω του Tériade – δηλαδή του Στρατή Ελευθεριάδη – ο οποίος τη δεκαετία του ’50 τού ζητά να εικονογραφήσει το έργο Δάφνις και Χλόη» λέει ο κ. Τσιπίδης. «Πράγματι ο Σαγκάλ έρχεται στην Ελλάδα μεταξύ 1952 και 1954, επισκέπτεται τη Λέσβο, την Αθήνα, την Ολυμπία και αντλεί έμπνευση για τα σχέδιά του. Την περίοδο 1974-1975 του ζητούν να εικονογραφήσει την «Οδύσσεια» και το κάνει. Σε αυτό το έργο πολλοί διακρίνουν τον τρόπο με τον οποίο τον ενέπνευσε η απλότητα του ελληνικού τοπίου ενώ κάποιοι αναγνωρίζουν και επιρροές από τα σχέδια του Θεόφιλου» συμπληρώνει.

Η σχέση του Σαγκάλ με την Ελλάδα έχει, άλλωστε, απασχολήσει αρκετά συχνά τους κριτικούς τέχνης καθώς η επαφή του με τη «γη των θεών», όπως αποκαλούσε τη χώρα μας, προσέδωσε ιδιαίτερη χροιά στο έργο του. Μετά την εικονογράφηση της «Οδύσσειας», ο Σαγκάλ δημιούργησε ζωγραφιές για ποιήματα της Σαπφούς, έφτιαξε κεραμικά, ψηφιδωτά μεγάλου μεγέθους, αλλά και κοστούμια επηρεασμένα από την Ελλάδα για την Οπερα του Παρισιού.

Το συγκεκριμένο αντίτυπο της «Οδύσσειας», με τον αριθμό 164, εκδόθηκε στη Στουτγάρδη, μετά τον θάνατο του Σαγκάλ, το 1989, υπό την ευθύνη της συντρόφου του, Βάβα, την υπογραφή της οποίας φέρουν και οι δύο τόμοι. Το έργο δημοπρατηθεί με τιμή εκκίνησης τα 1.500 ευρώ.

Ο Βίκτορ Ουγκώ και η Ελλάδα

Εκτός από τις δύο μοναδικές εκδόσεις που προέκυψαν από το «πάντρεμα» των αριστουργημάτων της αρχαιότητας με τη μοντέρνα Τέχνη, την Παρασκευή και το Σάββατο θα δημοπρατηθούν επίσης δεκάδες άλλα τεκμήρια πιο οικονομικά, όπως έργα νεοελληνικής λογοτεχνίας και ποίησης και πρώτες εκδόσεις που φέρουν αφιερώσεις των συγγραφέων.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζει αναμφισβήτητα ένα βιβλίο με ελληνικό ενδιαφέρον: Η ποιητική συλλογή του Βίκτωρα Ουγκό «Les Orientales», ένα έργο αφιερωμένο αποκλειστικά στην Ελληνική Επανάσταση, γραμμένο αμέσως μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου και εκδοθέν το 1829 ως ένδειξη αλληλεγγύης στον επαναστατημένο ελληνικό λαό. Την εποχή που ο φιλελληνισμός στην Ευρώπη βρίσκεται στο απόγειό του με συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και κάθε είδους εκδηλώσεις αλληλεγγύης να πραγματοποιούνται εν μέσω γενικού ενθουσιασμού, στο Παρίσι δημοσιεύεται το «Les Orientales». Κυκλοφορεί σε μόλις 1.250 αντίτυπα με τα πρώτα να εξαντλούνται σχεδόν αμέσως. Στο βιβλίο ο Ουγκώ περιγράφει στους γάλλους αναγνώστες τον αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία, προβάλλοντας γεγονότα που προκαλούν συγκίνηση: την πολιορκία του Μεσολογγίου, τα κατορθώματα του Κανάρη, τη  Ναυμαχία του Ναυαρίνου και αρκετά άλλα, συνδέοντάς τα με τα επαναστατικά ιδεώδη της Γαλλικής Επανάστασης.