«Ας μην περιμένουμε, ας αναλάβουμε δράση τώρα!»· «ας μη φοβόμαστε τις αρχές μας, ας μην τις προδίδουμε!»· «ας μην είμαστε αδύναμοι, ας επιλέξουμε!»· «ας μην είμαστε διχασμένοι, ας ενωθούμε!»: τις τέσσερις «εντολές» του για την Ευρώπη έδωσε χθες ο Εμανουέλ Μακρόν στο Ααχεν της Γερμανίας, παρουσία της Ανγκελα Μέρκελ, με την ευκαιρία της βράβευσής του με το βραβείο Καρλομάγνος για την «εξαιρετική συνεισφορά του υπέρ της ενότητας της Ευρώπης». Ηταν, κατά γενική ομολογία, η πιο δυνατή ομιλία του γάλλου προέδρου για την Ευρώπη έπειτα από εκείνη της Σορβόννης τον Σεπτέμβριο. Και παρότι είχε πολλαπλούς αποδέκτες, πρωταρχικός ήταν αναμφισβήτητα η γερμανίδα καγκελάριος: καθιστώντας σαφή τα όρια της υπομονής του, ο Μακρόν κάλεσε τη Γερμανία να «πάρει ρίσκα», «να μη φοβάται» και να απαλλαγεί επιτέλους από τα «φετίχ» της. «Δεν μπορεί να υπάρχει στη Γερμανία ένας αέναος φετιχισμός με τα δημοσιονομικά και εμπορικά πλεονάσματα, γιατί αυτά γίνονται εις βάρος των άλλων», διακήρυξε ο γάλλος πρόεδρος. Και η δική του χώρα έχει τα φετίχ της, αναμφισβήτητα, έσπευσε να επισημάνει. «Στη Γαλλία, δεν έπρεπε επ’ ουδενί να αγγίξεις τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Ξυπνήστε όμως, η Γαλλία άλλαξε, δεν είναι πια η ίδια, έκανε μία επιλογή της οποίας είμαι ο θεματοφύλακας, την επιλογή των μεταρρυθμίσεων», πρόσθεσε. Αλλά στη μεγαλειώδη αίθουσα του Δημαρχείου του Ααχεν, το κοντράστ ανάμεσα στο πάθος με το οποίο ξεδίπλωσε, για μία ακόμα φορά, ο Εμανουέλ Μακρόν το όραμά του για την Ευρώπη και την αυτοσυγκράτηση που επέδειξε κατά το «laudatio», τον δημόσιο έπαινο που εκφώνησε, η Ανγκελα Μέρκελ, δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονο.

Εχουν περάσει οκτώ μήνες αφότου ο Μακρόν παρουσίασε στη Σορβόννη μία μακρά λίστα προτάσεων για την ΕΕ, και ιδιαίτερα για την ευρωζώνη, και το χέρι που έτεινε προς το Βερολίνο παραμένει ουσιαστικά μετέωρο. Οπως υπενθυμίζει η «Monde», η Γερμανία έχει ήδη απορρίψει το σχέδιό του για υπερυπουργό Οικονομικών και Κοινοβούλιο της ευρωζώνης. Απομένει η ιδέα ενός δικού της προϋπολογισμού που δεν ενθουσιάζει όμως τον γερμανό υπουργό Οικονομικών Ολαφ Σολτς. Ο Μακρόν βέβαια επιμένει: «Πιστεύω σε έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό πολύ πιο φιλόδοξο… Πιστεύω σε μία ευρωζώνη πιο ολοκληρωμένη, με δικό της προϋπολογισμό», διακήρυξε χθες. Η Ανγκελα Μέρκελ επαίνεσε τη «γοητεία» και την «ικανότητα» του γάλλου προέδρου να ενθουσιάζει τους πολίτες της ΕΕ. Κατά τα λοιπά, ωστόσο, δεν του «χάρισε» τίποτα, αντιθέτως επέμεινε στις γερμανικές προτεραιότητες: τη μετανάστευση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Σε ό,τι αφορά την ευρωζώνη, «οι συζητήσεις είναι δύσκολες αλλά θα κάνουμε πρόοδο πάνω στην τραπεζική ένωση και τις αγορές κεφαλαίων», υποσχέθηκε σε κάθε περίπτωση.

Οι δύο ηγέτες βρέθηκαν εντούτοις στο ίδιο μήκος κύματος στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας καθώς και της εξωτερικής πολιτικής –με τον Ντόναλντ Τραμπ ωσεί παρόντα απέναντί τους, κι ας μην κατονομάστηκε. «Οι εποχές όπου μπορούσαμε να στηριζόμαστε απλώς στις ΗΠΑ για να μας προστατεύσουν έχουν παρέλθει, η Ευρώπη πρέπει να πάρει στα χέρια τη μοίρα της», επεσήμανε η Μέρκελ. Κάλεσμα μετασχηματισμού της Ευρώπης σε μία «γεωπολιτική» και «διπλωματική» δύναμη απηύθυνε με τη σειρά του ο Μακρόν, αποδοκιμάζοντας εμμέσως τη βούληση της Ουάσιγκτον να υπαγορεύσει στους Ευρωπαίους τη συμπεριφορά τους –με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. «Αν δεχθούμε να αποφασίζουν για τη δική μας διπλωματία, τη δική μας ασφάλεια, ενίοτε φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με μεγάλους κινδύνους, άλλες μεγάλες δυνάμεις, ακόμα και συμμαχικές που μας στήριξαν στις πιο δύσκολες ώρες της ιστορίας μας, τότε δεν είμαστε πια κυρίαρχοι», τόνισε.

Δεύτερος μετά τον Φρανσουά Μιτεράν

Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι μόλις ο δεύτερος γάλλος πρόεδρος μετά τον Φρανσουά Μιτεράν (που τιμήθηκε το 1988 από κοινού με τον καγκελάριο Κολ) στον οποίο απονέμουν οι τοπικές αρχές του Ααχεν, της πόλης που επέλεξε το 800 ο αυτοκράτορας Καρλομάγνος για πρωτεύουσα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το βραβείο Καρλομάγνος. Οι πρώτοι Γάλλοι που είχαν τιμηθεί το 1953 και το 1958 αντίστοιχα ήταν ο Ζαν Μονέ και ο Ρομπέρ Σουμάν, οι ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας.