Ηταν λίγο πριν από τις δώδεκα το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, όταν κτύπησε το τηλέφωνο του Αλέξη Τσίπρα που βρισκόταν στο σπίτι του στην Ανω Κυψέλη. Ο Πρωθυπουργός ενημερώνεται, όχι ακαριαία, αλλά με μικρή καθυστέρηση, για το επεισόδιο με την τουρκική ακταιωρό που εμβολίζει το ελληνικό περιπολικό του Λιμενικού στην περιοχή των βραχονησίδων.

Τα τηλέφωνα πήραν φωτιά, αν και δεν κτύπησε «κόκκινος συναγερμός» για να διαπιστωθεί τι ακριβώς έχει γίνει στην περιοχή των Ιμίων. Ηταν η πρώτη κρίση τέτοιου μεγέθους με την Τουρκία, που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο Αλέξης Τσίπρας ως Πρωθυπουργός. Μπορεί για τη σημερινή ηγετική ομάδα του Μεγάρου Μαξίμου να μη γύρισε 22 χρόνια πίσω το ρολόι του χρόνου, εντούτοις σχεδόν όλοι, πλην του έμπειρου και «μπαρουτοκαπνισμένου» Θανάση Καρτερού που έχει την εποπτεία –στρατηγική και πολιτική –του τομέα επικοινωνίας του Πρωθυπουργού, καρδιοκτύπησαν. Ηταν ένα ακόμη πρόβλημα σε ένα ηλεκτρισμένο σκηνικό, που είχαν ήδη δημιουργήσει το Σκοπιανό και η διαχείριση της υπόθεσης Νovartis. Η ογκώδης δικογραφία και η στοχοποίηση δέκα στελεχών της αντιπολίτευσης, μάλιστα, δεν φαίνεται να μεταβάλλει τα πολιτικά δεδομένα, τουλάχιστον με βάση τις δημοσκοπήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Το ιδιαίτερα σοβαρό συμβάν στα Ιμια προσέθεσε ένα ακόμα «θερμό» επεισόδιο στην προβληματική, όπως προκύπτει, επικοινωνία του υπουργού Εθνικής Αμυνας Πάνου Καμμένου με τον Πρωθυπουργό. Εχει προηγηθεί εξάλλου και η εκ διαμέτρου αντίθετη στάση στο ζήτημα της διαπραγμάτευσης για το όνομα της ΠΓΔΜ που δημιουργεί ενδοκυβερνητικό ρήγμα.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ» δεν ήταν ο Πάνος Καμμένος αυτός που έδωσε πλήρη εικόνα στον Πρωθυπουργό για το τι πραγματικά συνέβη, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της περασμένης Δευτέρας στα Ιμια. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε ενημερωθεί από στενό συνεργάτη του που συνομίλησε με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ευάγγελο Αποστολάκη, ένα πρόσωπο που διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο να μην υπάρξει άμεση και επιθετική απάντηση στους Τούρκους.

Η στάση του Αλέξη Τσίπρα, αλλά και κομβικών παραγόντων που σε αυτές τις καταστάσεις κατά τις οποίες βρίσκονται στο επίκεντρο τα εθνικά θέματα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο –όπως π.χ. ο επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Αλέξη Τσίπρα, ο Βαγγέλης Καλπαδάκης, αλλά και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών Δημήτρης Παρασκευόπουλος, σε συνδυασμό με την ψύχραιμη στάση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ –συνέβαλαν να κρατηθούν χαμηλοί τόνοι.

Εξάλλου, το γεγονός ότι κυριάρχησε η ψυχραιμία και αποτράπηκαν επιθετικές κινήσεις προς την τουρκική πλευρά ήταν καθοριστικής σημασίας για τη στάση τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όσο και της γερμανικής κυβέρνησης και των ΗΠΑ.

«Βραδυφλεγής βόμβα» στα θεμέλια της κυβέρνησης

Το στοίχημα ήταν να αποτραπούν επιθετικές ενέργειες που θα έριχναν λάδι στη φωτιά, σε μια χρονική στιγμή που πάρα πολλοί στην κυβέρνηση, σε σημαντικό τμήμα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, παραδέχονται ότι ο Πάνος Καμμένος αποτελεί ουσιαστικά μια «βραδυφλεγή βόμβα» στα θεμέλια της κυβέρνησης. Και θυμίζουν είτε τις εμπρηστικές δηλώσεις του, είτε τις άστοχες κινήσεις του (π.χ. εμφανίσεις με στρατιωτικές στολές) και λένε πως είναι απρόβλεπτος, ενώ θυμίζουν την πρόσφατη δήλωσή του «άμα θέλουν να έρθουν (σ.σ. οι Τούρκοι στα Ιμια) να δούμε, θα φύγουν από εκεί;».

Πέρα όμως από την άποψή τους για τον Πάνο Καμμένο, που εγκαλείται και από την αξιωματική αντιπολίτευση και κυρίως από τη ΝΔ ότι ήταν «εξαφανισμένος» στο «σημείο μηδέν» της κρίσιμης νύκτας και τις πρώτες ώρες, υπήρξε και αρκετά καθυστερημένη αντίδρασή του ως υπουργού Εθνικής Αμυνας. Είναι χαρακτηριστικό το στοιχείο ότι ο Πάνος Καμμένος προέβη σε δήλωση για την υπόθεση μόλις στις 14 Φεβρουαρίου, ενώ το θερμό επεισόδιο συνέβη το βράδυ της 12ης του μηνός, κατά τη διάρκεια της Συνόδου των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, όπου και ενημέρωσε τους ομολόγους του για την προκλητικότητα των Τούρκων.

Από το Μέγαρο Μαξίμου δεν θέλουν, όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση με την Τουρκία, να συζητήσουν θέμα Καμμένου και υπάρχει μια ομπρέλα προστασίας για ευνόητους λόγους. Επιχειρούν να το διαχειριστούν με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάρξουν οι μικρότερες δυνατές παρενέργειες, καθώς μια ένταση στη σχέση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα επηρεάσει καθοριστικά τον κυβερνητικό συνασπισμό.

Χαμηλοί τόνοι και λογική αποκλιμάκωσης

Η κυβέρνηση εξ αρχής προσπάθησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους. Μάλιστα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, εκ των προσώπων που τήρησε χαμηλούς τόνους εξ αρχής, δεν θέλησε το πρωί της Τρίτης 13 Φεβρουαρίου να μιλήσει για το θέμα. Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη περιορίστηκε να πει «δεν έχω περισσότερες πληροφορίες» και πως «είναι, βεβαίως, σοβαρό, εφόσον επιβεβαιωθεί», ενώ ταυτόχρονα τόνισε την αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.

Λίγο αργότερα, στο Μέγαρο Μαξίμου έγινε εκτενής σύσκεψη υπό τον Αλέξη Τσίπρα με τους στενούς του συνεργάτες για το θέμα, με το πρωθυπουργικό επιτελείο να έχει πλήρη εικόνα από το Λιμενικό Σώμα, το «Πεντάγωνο» (κυρίως από τη στρατιωτική ηγεσία και τον αναπληρωτή υπουργό Εθνικής Αμυνας Δημήτρη Βίτσα) και το υπουργείο Εξωτερικών. Επίσης, ο Πρωθυπουργός είχε και τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, με τον οποίο και συζήτησε τις εξελίξεις, ενώ συνομίλησε μεταξύ άλλων με τον Πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση και τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά.

Το τρίπτυχο που αποφασίστηκε ήταν «ψυχραιμία, ετοιμότητα και υψηλή αποτρεπτική ικανότητα», ενώ όλοι συμφώνησαν πως πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες σε διπλωματικό επίπεδο. Εξ αρχής η απόφαση ήταν να κινηθεί η Αθήνα στη λογική της αποκλιμάκωσης, ενώ στο παρασκήνιο, κυρίως από την πλευρά των μεγάλων δυνάμεων της Δύσης, και βασικά των ΗΠΑ, έγιναν κινήσεις για να εκτονωθεί η κατάσταση.

Στο Μέγαρο Μαξίμου κυριαρχεί η εκτίμηση ότι η Τουρκία βρίσκεται σε μια αρκετά δύσκολη θέση τόσο εσωτερικά όσο και διεθνώς και άρα ανοίγει πολλά μέτωπα ταυτόχρονα, αυξάνεται η νευρικότητά της και άρα οι προκλήσεις. Αυτό όμως, όπως παραδέχονται σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους, αυξάνει την ένταση και ταυτόχρονα τις πιθανότητες ενός ατυχήματος.

Αμέσως μετά υπήρξαν οι κατάλληλες επικοινωνίες με τις Βρυξέλλες και με κομβικά σημεία στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να υπάρξει η επικριτική για την Τουρκία δημόσια δήλωση του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και της γερμανικής κυβέρνησης.

Πληροφόρηση με το… σταγονόμετρο για το επεισόδιο

Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση είχε πλήρη εικόνα της κατάστασης, αλλά επιλέχθηκε να μην υπάρξουν διαρροές, ούτε καν ελεγχόμενη πληροφόρηση με το… σταγονόμετρο σχετικά με το τι συνέβη το βράδυ της περασμένης Δευτέρας στα Ιμια.

Οποιες πληροφορίες συγκεντρώθηκαν τις πρώτες ώρες από τα ΜΜΕ έγιναν μέσω διαύλων στα αρμόδια Σώματα, ενώ μόλις στις δύο και μισή το μεσημέρι, δεκαπέντε ώρες μετά την επιθετική ενέργεια των Τούρκων, το Λιμενικό Σώμα επιβεβαίωσε το περιστατικό. Ακολούθησε περίπου στις έξι το απόγευμα η ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ότι ο γ.γ. προέβη σε σχετικό διάβημα στον τούρκο ομόλογό του, ενώ δύο ώρες μετά ο τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ επικοινώνησε με τον Αλέξη Τσίπρα. Το Μέγαρο Μαξίμου περίπου στις οκτώ και μισή ενημερώνει τα ΜΜΕ για την επικοινωνία τους και σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο Αλέξης Τσίπρας σημείωσε στον τούρκο ομόλογό του ότι τα Ιμια είναι ελληνικά.

Ο Πρωθυπουργός είχε πλήρη εικόνα της κατάστασης και γνώριζε ότι από τύχη και από τη δεξιότητα του έλληνα πλοιάρχου αποτράπηκε το μοιραίο. Μάλιστα, συμβολική σημασία είχε η κίνησή του να μεταβεί χθες στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, όπου ήταν και το Λιμενικό Σώμα, αντί στο «Πεντάγωνο». Εχει ενδιαφέρον ότι δεν έγινε κάποια σύσκεψη του Αλέξη Τσίπρα με τη στρατιωτική ηγεσία, καθώς στο Μέγαρο Μαξίμου δεν ήθελαν να «στρατικοποιήσουν» το ζήτημα και να αναδείξουν τη διπλωματική οδό αντί της «ισχύος των όπλων», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά είναι άβουλη.

Γι’ αυτό και ο Πρωθυπουργός από το Λιμενικό Σώμα έστειλε αυστηρό μήνυμα προς την Αγκυρα, λέγοντας ότι «η Ελλάδα δεν θα ανεχθεί καμία αμφισβήτηση της εδαφικής της ακεραιότητας», συμπληρώνοντας πως «η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που παίζει παιχνίδια». Παράλληλα, έκανε λόγο για στάση ανευθυνότητας της τουρκικής ακτοφυλακής, που έθεσε σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, ενώ ανέφερε ότι η Ελληνική Ακτοφυλακή είναι εγγυητής της ασφάλειας στα θαλάσσια σύνορά μας σε στενή συνεργασία με τη Frontex και είπε ότι τα θαλάσσια σύνορα δεν είναι μόνο δικά μας αλλά και όλης της ΕΕ και αυτό θα πρέπει να το λάβουν υπόψη όσοι φαντασιώνονται γκρίζες ζώνες.

Στην αρχή της ομιλίας του ο Πρωθυπουργός συνεχάρη την ηγεσία και τη δύναμη του Λιμενικού Σώματος, ενώ αντιλαμβανόμενος πλήρως τι συνέβη το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, τόνισε στον κυβερνήτη του πλοίου ανοικτής θαλάσσης «Γαύδος» που εμβολίστηκε στα Ιμια από την τουρκική ακταιωρό: «Επέδειξες ψυχραιμία και η ψυχραιμία είναι γενναιότητα».