«Το θέατρο πρέπει να θίγει θέματα ταμπού»

Είναι Aπόκριες κι ένα νιόπαντρο ζευγάρι ετοιμάζεται για τη νυχτερινή του έξοδο. Ο άνδρας μεταμφιέζεται σε Λορίν Μπακόλ και η γυναίκα σε Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. Αυτό που ξεκινά στην κρεβατοκάμαρά τους ως παιχνίδι –η αναζήτηση της ανανέωσης στη σχέση τους –μετατρέπεται σε αποκάλυψη για τις ταυτότητες των φύλων. Αυτή είναι η ιστορία στο «Κάλεσμα της Λορίν», παράσταση που ανεβαίνει στο θέατρο Αργώ.

Το έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην χώρα μας σε σκηνοθεσία Φένιας Αποστόλου, τρεις δεκαετίες μετά την πρεμιέρα του στην Ισπανία. Τότε, η θεματολογία του είχε διχάσει το κοινό, προκαλώντας έντονη συζήτηση. «Δεν είχα συνείδηση ότι θα προκαλούσα αυτήν την πολεμική» αναφέρει στο «Νσυν» η συγγραφέας του έργου Παλόμα Πεδρέρο. «Για μένα το θέμα ήταν η υστερία του έρωτα ενός νεαρού ζευγαριού. Εβαζε ερωτήσεις, αλλά δεν έπαιρνε θέση. Και όπως ήμουν πνιγμένη τότε με τη δουλειά της ηθοποιού, δεν ανησυχούσα για το τι θα πει ο κόσμος. Θεωρούσα ότι θα το δέχονταν. Το αποτέλεσμα ήταν ότι προέκυψε μια μεγάλη πολεμική, ήταν ένα έργο που κατακρίθηκε αλλά από μία έννοια εκτιμήθηκε κιόλας. Υπήρξε μια ριζοσπαστικοποίηση της έκφρασης. Η κριτική του Τύπου βέβαια ήταν βίαια αρνητική. Αλλά από την άλλη, υπήρξαν άνθρωποι του θεάτρου που εκφράστηκαν πολύ θετικά, με πρότειναν για αρκετά βραβεία. Κατάλαβα με το πέρασμα του χρόνου ότι αν και η κριτική γινόταν για το καλλιτεχνικό κομμάτι, αυτό που στην πραγματικότητα επικρατούσε ήταν οι πολιτικοί όροι. Ελεγαν, «ποια είσαι εσύ, μια κοπέλα 26 χρονών για να αμφισβητείς την ανδρική ταυτότητα και να μας βάζεις σ’ αυτήν την κατάσταση;». Είναι απαράδεκτο σε μια χώρα ματσό όπως η Ισπανία όπου δεν υπήρχαν επί της ουσίας πολλές συγγραφείς, μία γυναίκα να γράφει αυτά τα πράγματα που ήταν «επαναστατικά»».

Στην εξέλιξη της παράστασης επανέρχεται συνέχεια το ερώτημα «ποιος είμαι;», αναγκάζοντας τους πρωταγωνιστές Ιωάννη Αθανασόπουλο και Βιργινία Ταμπαροπούλου να ξεγυμνώνονται μπροστά στην αλήθεια. Αν το έργο παρουσιαζόταν για πρώτη φορά στις μέρες μας, πώς αλήθεια θα αντιδρούσε; «Πιστεύω ότι έχουμε εξελιχθεί. Τώρα μέχρι και στην τηλεόραση υπάρχουν γκέι ζευγάρια και τρανσέξουαλς. Θα ήθελα να πιστεύω ότι έχει εξαλειφθεί η ομοφοβία, ότι είμαστε σε μια χώρα ελεύθερη, όπου ο κόσμος κοιτάζει με στοργή αυτούς που είναι διαφορετικοί ως προς τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Ομως ακόμα δεν γίνεται αυτό. Ακόμα χτυπούν ένα γκέι ζευγάρι όταν περπατά πιασμένο χέρι χέρι, ακόμα υπάρχει κόσμος που πιστεύει ότι αυτό είναι εκφυλισμός και ακόμα υπάρχει πολλή απόρριψη επειδή οι αλλαγές συμβαίνουν αργά, οι κρίσεις διαρκούν πολύ και κάποιες φορές γίνονται βήματα προς τα μπροστά και μετά προς τα πίσω. Ακόμα, στο «Κάλεσμα της Λορίν» που μόλις κατέβηκε στη Μαδρίτη, ο κόσμος δεν προσβλήθηκε, δεν φώναζε, δεν έφευγε απ’ το θέατρο αλλά προκάλεσε συζητήσεις», υπογραμμίζει η δημιουργός.

Ο ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΛΟ. Λόγω του θέματος της ταυτότητας του φύλου και του σχετικού νομοσχεδίου που ψηφίστηκε στην Ελλάδα πριν από λίγους μήνες, η παράσταση μοιάζει επίκαιρη για τη χώρα μας. Γι’ αυτό και κατά την Πεδρέρο μπορεί να μιλήσει διαφορετικά στο κοινό της παράστασης. «Υποθέτω πως η ψήφιση τέτοιων θετικών νόμων όπως ο καινούργιος για το φύλο μπορεί ν’ ανοίξει πόρτες και δυνατότητες για να μπορούν να γίνονται έργα όπως το «Κάλεσμα της Λορίν». Δεν είναι πια κάτι λαθραίο, είναι μια πράξη αναμενόμενη, καλλιτεχνική. Και όταν προσπαθείς να αντιμετωπίσεις αυτά τα προβλήματα με έναν τρόπο καλλιτεχνικό, είναι ένας τρόπος και ο κόσμος να τα καταλάβει καλύτερα. Ο κόσμος καταλαβαίνει καλύτερα τα πράγματα μέσα από την ποίηση και όχι μέσα από την πολιτική», τονίζει.

Στην καριέρα της η Πεδρέρο έχει γράψει περισσότερα από 30 θεατρικά που έχουν μεταφραστεί κι ανέβει σε όλο τον κόσμο. Κατέχει μια θέση ανάμεσα στους σημαντικότερους ισπανούς συγγραφείς του μεταφρανκικού θεάτρου επιλέγοντας μάλιστα αμφιλεγόμενα θέματα. «Πάντα γράφω για θέματα που δεν είναι επιφανειακά και δεν σε αφήνουν αδιάφορο. Δεν θέλω να πηγαίνεις στο θέατρο και να λες «α, τι ωραία που ήταν, τι ενδιαφέροντα, τι καλά που τραγουδούν, τι καλά που χορεύουν, τι καλά που παίζουν» αλλά να μην σε συγκινούν εσωτερικά. Μου αρέσει να συγκινώ τον κόσμο. Μου αρέσει ο κόσμος να έχει να σκεφτεί κάτι, με κάποιον τρόπο να τροποποιώ θετικά όλο αυτό», παραδέχεται και συνεχίζει: «Το θέατρο πάντα υπήρξε ένας καθρέφτης όπου αντικατοπτρίζει την κοινωνία και την βοηθάει να το βλέπει ώστε να μεταμορφώνεται. Με τη μεταμόρφωση έρχεται μια κάθαρση. Αυτή ήταν η λειτουργία του θεάτρου με τους Ελληνες, αυτή είναι και με την Παλόμα. Σου βάζω τον καθρέφτη, τον βλέπεις και αντανακλάσαι. Κι αν μπορείς μεταμορφώνεσαι».

Στην ανάγκη να μιλάει για ευαίσθητες κοινωνικές καταστάσεις συμβάλλει και η γενικότερη οπτική της για το θέατρο. «Το θέατρο πάντα πρέπει να μιλάει για θέματα ταμπού. Είναι μία από τις αποστολές του. Το θέατρο πρέπει να μπαίνει σε θέματα για τα οποία δεν μιλάμε, όπως όλα τα καλλιτεχνικά πράγματα. Αν υπάρχει κάτι σημαντικό στην τέχνη είναι πως πρέπει να πηγαίνει γενναία προς τα μπροστά. Επομένως, μπαίνουμε σε θέματα ταμπού και οποιοδήποτε θέμα ταμπού είναι ένα καλό θέμα για το θέατρο. Πάντα θα έχει ένα νόημα», καταλήγει η Πεδρέρο.