Πώς η Αλκη Ζέη έγινε μάθημα στη μειονότητα

Οταν το 1997 άρχισε η εφαρμογή του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανόπαιδων (ΠΕΜ) τα παιδιά της μειονότητας ολοκλήρωναν το δημοτικό σχολείο με ελλιπή έως ελλιπέστατη γνώση της ελληνικής γλώσσας. Το 2000 μάλιστα μόνο 35% ολοκλήρωνε το υποχρεωτικό γυμνάσιο. Τα χρόνια που έτρεξε το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα και μέχρι τον περασμένο Απρίλιο, οπότε ολοκληρώθηκε ο τέταρτος κύκλος, χιλιάδες παιδιά πέρασαν από τις πολλαπλές δραστηριότητες του ΠΕΜ. «Για να σας δώσουμε μια τάξη μεγέθους, τη χρονιά που το πρόγραμμα ήταν στην πληρέστερη δράση του περίπου 7.500 παιδιά προσχολικής ηλικίας επωφελήθηκαν» σημειώνει η επιστημονική υπεύθυνη Αννα Φραγκουδάκη.

Διαχρονικός στόχος ήταν να ενισχυθεί η ελληνομάθεια των παιδιών, να αμβλυνθούν οι εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες, να καταπολεμηθεί ο αναλφαβητισμός στην περιοχή.

Μαθητής Β’ Γυμνασίου στην τάξη της Μαρίας Αλεξίου, καθηγήτριας στο μειονοτικό γυμνάσιο Κομοτηνής, ήταν και ο «βαριέμαι Κυρία», όπως τον αναφέρει η εκπαιδευτικός.

Επαναλάμβανε την τάξη για δεύτερη φορά. Εχει να θυμάται πως μπροστά στα μάτια της συντελέστηκαν μικρά θαύματα. Ο μαθητής που ξεκίνησε δηλώνοντας πως βαριέται τη λογοτεχνία ενθουσιάστηκε από την ποίηση των Ελύτη, Σεφέρη, Καρυωτάκη, Εμπειρίκου, Αναγνωστάκη, Καββαδία και στο τέλος της χρονιάς παρουσίασε ένα ποίημα που έγραψε με συμμαθητή του στη διάρκεια ενός σχολικού διαλείμματος.

Αλλο παράδειγμα: Τον «Καλό μαθητή» του Ανδρέα Λασκαράτου ως αντικείμενο μελέτης στο δίωρο λογοτεχνίας του ΠΕΜ για τους μαθητές της Β’ Γυμνασίου είχε επιλέξει η φιλόλογος Νίκη Μουτίδου που διδάσκει το Πολυπολιτισμικό Γυμνάσιο Νέου Ολβιου Ξάνθης. «Η πρώτη έκπληξη ήταν όταν συνειδητοποίησαν ότι δεν θα χρησιμοποιήσουμε και πολύ το βιβλίο του σχολείου.

Η δεύτερη ήρθε όταν τους ανακοινώθηκε ότι θα δουλεύουμε πολύ συχνά σε ομάδες». Η πιλοτική αυτή μέθοδος συνεπήρε τους μαθητές της Νίκης Μουτίδου. Οταν εκείνη χρειάστηκε να απουσιάσει για λόγους υγείας κάποιες μέρες, τα παιδιά συνέχισαν και ολοκλήρωσαν, χωρίς βοήθεια ή επίβλεψη, την εργασία τους στο πλαίσιο της ενότητας «Το παιχνίδι στη λογοτεχνία». Ηταν ένα βιβλιαράκι με θέμα τα παιχνίδια στις παρέες τους και πηγή έμπνευσης μεταξύ άλλων στάθηκαν τα παιχνίδια που έφτιαχναν ή φαντάζονταν τα δίδυμα στο μυθιστόρημα «Μωβ ομπρέλα» της Αλκης Ζέη.

ΤΑ «ΚΑΓΚΟΥΡΟ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ». Στο μεταξύ ενώ τέτοια περιστατικά πύκνωναν (θα τα βρείτε συγκεντρωμένα στο βιβλίο «Προσεχώς Εμείς Μεγαλώνουμε» των εκδόσεων Τόπος/Μοτίβο, που παρουσιάζεται σήμερα στις 20.00 στη Στοά του Βιβλίου), τα «καγκουρό του βουνού» μοίραζαν γνώση σε 900 παιδιά της μεθορίου.

Τον χαρακτηρισμό απέδωσαν τα ίδια τα παιδιά στις τέσσερις κινητές μονάδες εξοπλισμένες με 60 υπολογιστές, 8 φωτογραφικές μηχανές, projectors, πολλά παιδαγωγικά επιτραπέζια παιχνίδια, 940 επιλεγμένους τίτλους παιδικών βιβλίων, ασύρματο Internet, ηλεκτρονικά παιδαγωγικά υλικά. «Οι αυτοκινούμενες βιβλιοθήκες με πέντε οδηγούς/διαμεσολαβητές και πέντε εμψυχωτές επισκέπτονταν 58 απομακρυσμένους και δυσπρόσιτους οικισμούς στους τρεις νομούς της Θράκης, επτά ημέρες την εβδομάδα, εντεκάμισι μήνες τον χρόνο, προσφέροντας διδασκαλία της γραμματικής και ανάπτυξη λεξιλογίου με επεξεργασία κειμένων, δημιουργικές δραστηριότητες, δραματοποιήσεις, κατασκευές, χρήση ηλεκτρονικών τεχνολογιών» σημειώνει η εκπαιδευτικός Θάλεια Δραγώνα.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, εξάλλου, αναπτύχθηκε μορφή συμπληρωματικών προγραμμάτων. Διότι τα ΔΕΝ (Δημιουργικά Εργαστήρια Νέων) που δημιουργήθηκαν το 2006 κινητοποίησαν παιδιά από μικρή ηλικία μέχρι νέους ενηλίκους που έφθασαν να οργανώνουν δράσεις σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση. Αλλά και τα μαθήματα ενηλίκων στο περιθώριο του ΠΕΜ είχαν καταλυτικό ρόλο.

Οι γονείς, κυρίως μητέρες, ζήτησαν μαθήματα ελληνικής γλώσσας. «Το αρχικό κίνητρο ήταν να μπορούν να βοηθούν τα παιδιά τους. Ομως, όπως φάνηκε, τα μαθήματα αυτά έκρυβαν και ένα αίτημα χειραφέτησης» λέει η Θάλεια Δραγώνα. Μια γυναίκα έμαθε τόσα ελληνικά ώστε έδωσε εξετάσεις και πήρε δίπλωμα οδήγησης, άλλη γράφτηκε στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας και μια άλλη έδωσε εξετάσεις και πήρε το κρατικό πιστοποιητικό ελληνομάθειας.

INFO

Στην ημερίδα, που φιλοξενείται στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (18/5, 17.00 – 21.00), συμμετέχουν εκπαιδευτικοί, σύμβουλοι και κοινωνικοί λειτουργοί.