Οταν τον περυσινό Ιούλιο μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων με την τρόικα και τα αλλεπάλληλα Eurogroup ο Αλέξης Τσίπρας προκήρυξε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ένα από τα πιο δημοφιλή αστεία που κυκλοφορούσαν στο Διαδίκτυο ήταν πως οι Ελληνες ζούσαν τα γεγονότα που θα μπουν στην εξεταστέα ύλη της ευρωπαϊκής Ιστορίας το 2050. Φαίνεται, ωστόσο, πως τα παρελκόμενα του δημοψηφίσματος, εκτός των πολιτικών τους προεκτάσεων, απασχόλησαν πολύ νωρίτερα τους μαθητές. Ακόμα κι αν αυτοί βρίσκονται εκτός των ελληνικών συνόρων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο βρετανός ντιζάινερ Αντριου Ο’ Κάρολ, που επέλεξε για τη μεταπτυχιακή του διατριβή να καταπιαστεί με ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ με αφετηρία το δημοψήφισμα. Ο νεαρός λοιπόν παρουσίασε ενώπιον των καθηγητών του London College of Communication όπου φοιτούσε στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα για το Φωτορεπορτάζ και τη Φωτογραφία ένα έργο αποτελούμενο από ψηφοδέλτια και φωτογραφίες εκλογικών τμημάτων. Ο νεαρός δημιουργός ζήτησε από 100 έλληνες νέους 18-24 ετών να γράψουν στα ψηφοδέλτια που πέρυσι καλούσαν τους πολίτες να αποφασίσουν με ένα Ναι ή ένα Οχι αν δέχονταν το πρόγραμμα σωτηρίας της ελληνικής οικονομίας που είχε προτείνει η τρόικα, τις απόψεις τους για την Αθήνα, την Ευρώπη, τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και το μέλλον τους.

Παράλληλα, πλαισίωσε τα έγγραφα με εικόνες από εκλογικά κέντρα και στιγμές από την προσφυγή στις κάλπες. Και βάφτισε το πρότζεκτ «Ενθάδε κείται ο ΣΥΡΙΖΑ, που κάποτε εστήριζα», προκειμένου να παρουσιαστεί επίσημα σε ειδική έκθεση που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιανουάριο σε γκαλερί του κολεγίου. «Ο τίτλος προέκυψε από ένα γκράφιτι που είχε γίνει στην κορυφή της σκάλας του κτιρίου της Βουλής των Ελλήνων στην Πλατεία Συντάγματος κατά τη διάρκεια των ημερών που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος. Το κείμενό του ήταν γραμμένο σαν σε ταφόπλακα. Η φράση μού τράβηξε την προσοχή περισσότερο ως μια ερώτηση σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης και όχι μια δήλωση για τον ΣΥΡΙΖΑ» τονίζει στα «Πρόσωπα» ο δημιουργός.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ. Πώς όμως ένας βρετανός υπήκοος, που φαινομενικά δεν έχει καμία εμπλοκή στα πολιτικά τεκταινόμενα της Ελλάδας, αποφάσισε να δει την καλλιτεχνική πλευρά του ζητήματος; «Με τραβάει η Ελλάδα ως γεωγραφική τοποθεσία, γιατί εκεί μπορεί κάποιος πραγματικά να δει τα πιστεύω και τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η νεολαία της Ελλάδας χαρακτηρίζεται κουρασμένη, αποκλειστικά άνεργη και χωρίς ευκαιρία. Αυτό είναι αλήθεια, ωστόσο οι απόψεις της που παρουσιάζονται, σπάνια επεκτείνονται πέρα των ελκυστικών εικόνων διαμαρτυρίας. Ομως, η συμμετοχή των νέων ηλικίας 18-24 ετών στο δημοψήφισμα ήταν συντριπτικά υψηλή. Οπως είχα βιώσει εγώ τους έλληνες νέους, ήταν παθιασμένοι και ενεργοί στις συζητήσεις. Ακόμα, λόγω της κρίσης πολλοί έφυγαν για άλλες χώρες της ΕΕ ώστε να βρουν εναλλακτικές ευκαιρίες. Ως αποτέλεσμα, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου έκανα πολλές δυνατές σχέσεις με Ελληνες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνίδας κοπέλας μου. Η κατάστασή της επηρεάζει και τη δική μου» παραδέχεται ο Αντριου.

Μιας και το έργο του στηριζόταν αρκετά στην επιτόπια παρατήρησή του, με τις φωτογραφίες που μαρτυρούσαν μικρές ιστορίες από το δημοψήφισμα και την αναζήτηση ψηφοφόρων, για τις ανάγκες της δράσης του άφησε το βροχερό Λονδίνο και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το περυσινό καλοκαίρι ώστε να έχει πρόσβαση στις πηγές των γεγονότων. «Ημουν στην Αθήνα από τον Ιούλιο, αμέσως μετά το δημοψήφισμα, μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου. Τώρα πια έχω μετακομίσει εδώ. Βρίσκω την Αθήνα βίαια γοητευτική. Και το σουβλάκι είναι πάντα δελεαστικό» αναφέρει ο 24χρονος.

Θέλοντας να έχει ένα ολοκληρωμένο αλλά και ορθό αποτέλεσμα αναζήτησε νέους που θα τον βοηθούσαν στο πρότζεκτ του, από όλο το φάσμα των πολιτικών τοποθετήσεων και κοινωνικών στρωμάτων. «Ο πρώτος στόχος μου ήταν να προσπαθήσω να εκπροσωπήσω τις ψήφους: το 85% των ψηφοφόρων 18-24 ετών είχαν ψηφίσει Οχι. Εγώ αναζήτησα 85/100 ψηφοφόρους που να αντιπροσωπεύουν αυτή την επιλογή. Καθώς εξελισσόταν η ιστορία ήταν φανερό ότι οι απόψεις τους ήταν πολύ πιο περίπλοκες και λιγότερο προφανείς από το Οχι ή το Ναι, που έμπαινε σε ένα κουτί. Πολλοί άνθρωποι αισθάνθηκαν σύγχυση και άλλοι απείχαν. Επίσης, πολλοί μετάνιωσαν για την ψήφο τους» τονίζει ο Αντριου και συνεχίζει: «Προσπάθησα επίσης να βρω μια σειρά από ψηφοφόρους στην ίδια ηλικιακή ομάδα ώστε να εκπροσωπηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες απόψεις: μαθητές στην Ελλάδα, φοιτητές του εξωτερικού, ένας αστυνομικός, ένας στρατιώτης, ένας ιερέας, ένας υπάλληλος κομμωτηρίου, εργαζόμενοι, άνεργοι».

Ετσι, μεταξύ άλλων ακροδεξιοί, αναρχικοί, ακτιβιστές, καταληψίες, κομμουνιστές, δικηγόροι, φοιτητές, άνεργοι και αγρότες πήραν μολύβι και ψηφοδέλτιο και συμπλήρωσαν τις απόψεις τους. Αλλοτε ανορθόγραφα, άλλοτε πιο σωστά, με δομημένη σκέψη ή πιο αφαιρετική, εξέφρασαν τις ανησυχίες τους και την οπτική τους στην πολιτική και όχι μόνο επικαιρότητα. Αλλωστε, το ζητούμενο ήταν απλά να πουν ό,τι είχαν στο κεφάλι τους για να είναι και το εικαστικό έργο πιο ενδιαφέρον. Σαν το από στόμα σε στόμα που λειτούργησε ώστε εν τέλει να βρεθούν όλοι οι απαραίτητοι συμμετέχοντες. «Αφού συνάντησα τους πρώτους δέκα ανθρώπους που ήδη ήξερα, η ελληνική φιλοξενία έκανε το έργο μου πολύ πιο εύκολο από ό,τι το φανταζόμουν, αφού πολλά άτομα μου σύστησαν περισσότερους φίλους τους ή φίλους των φίλων τους» προσθέτει.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΚΑΙ ΙΣΠΑΝΙΑ. Με την εμπειρία του από το ελληνικό φαινόμενο του δημοψηφίσματος να είναι τελικά αρκετά δημιουργική για εκείνον και με την αντίστοιχη επικείμενη διαδικασία να στήνεται με φόντο τη Βρετανία σε λίγες εβδομάδες για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, το «Ενθάδε κείται ο ΣΥΡΙΖΑ» δεν αποκλείεται να μεταμορφωθεί σε «Here lie the Tories». «Σχεδιάζω να συνεχίσω το έργο αναπαράγοντάς το στη Βρετανία με το επικείμενο δημοψήφισμα για την Ευρωπαϊκή Ενωση και ίσως σε τμήματα της Ισπανίας όπου έχουν εκλεγεί οι Podemos, το κόμμα που υποστηρίζει την αντι-λιτότητα. Πιστεύω ότι θα αντληθούν σημαντικά συμπεράσματα για την Ευρωπαϊκή Ενωση από μια λεπτή αφήγηση που επιτρέπει συγκρίσεις μεταξύ των απαντήσεων, τη δυναμική, τις απόψεις και τις συνθήκες στο εσωτερικό της Ευρώπης» υπογραμμίζει.

Αν και ο Αντριου στο καλλιτεχνικό κομμάτι του βρετανικού δημοψηφίσματος είναι αποφασισμένος για το πώς θα κινηθεί, δεν ισχύει το ίδιο και στο καθαρά προσωπικό σκέλος της συμμετοχής του στη διαδικασία. «Είμαι ακόμη αναποφάσιστος. Οπως οι Ελληνες πρέπει να γνωρίζουν, είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσει κάποιος όλες τις πληροφορίες που προκύπτουν μαζί με μια αίσθηση ότι το αποτέλεσμα μπορεί να έχει τεράστιες, σχεδόν ανυπολόγιστες συνέπειες. Η απάντηση δεν είναι αυτονόητη για μένα. Για άλλη μια φορά, οι απαραίτητες πληροφορίες είναι απόμακρες. Μου αρέσει ο μύθος της Ευρωπαϊκής Ενωσης: τα ελεύθερα σύνορα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές, τα οικονομικά ισορροπημένα κράτη-μέλη, οι ενημερωμένοι πολίτες. Αλλά γνωρίζω ότι αυτό είναι ένας μύθος. Που πρέπει να μεταρρυθμιστεί, εκδημοκρατιστεί, να γίνει διαφανής. Οι επιλογές περιορίζονται είτε στο να παραμείνουμε είτε στο να φύγουμε, αν και αμφότερες είναι αρνητικές. Θέλω να ενεργώ με βάση πραγματική ενημέρωση, αλλά αυτή είναι τόσο δύσκολο να τη βρεις και να την εμπιστευτείς» καταλήγει.