Η συμφωνία της 12ης Ιουλίου ανάμεσα στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και στους δανειστές σήμαινε πως, εκ των πραγμάτων, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έμπαινε σε μια νέα φάση. Μια φάση που δεν θα θύμιζε σε τίποτα το μικρό κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς που μέσα σε πέντε χρόνια έφτασε από το 4% στην εξουσία.

Κορυφαίος υπουργός είχε περιγράψει τότε την πραγματικότητα που διαμορφωνόταν με τον τίτλο που χρησιμοποίησε ο ιστορικός γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης σε εισήγησή του αμέσως μετά την ήττα του ΔΣΕ στον Εμφύλιο. Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα. Αν και η ιστορική σύγκριση είναι κάπως αδόκιμη, στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς αυτό. Πλέον η κυβέρνηση της Αριστεράς θα εφάρμοζε όλα αυτά που κατήγγελλε με σφοδρότητα το προηγούμενο διάστημα. Μνημόνια. Και μάλιστα πολύ σκληρά.

Η νέα κατάσταση και τα νέα καθήκοντα άφησαν ανεξίτηλα χαραγμένα σημάδια στο κόμμα. Διασπάστηκε, η ριζοσπαστική μειοψηφία αποχώρησε, όπως και αρκετά στελέχη της πλειοψηφίας, που προτίμησαν να διατηρήσουν καθαρή την ιδεολογική τους ταυτότητα και να μη βάψουν τα χέρια τους με το «αίμα των μνημονιακών πολιτικών». Ολο αυτό το οκτάμηνο που μεσολάβησε από τότε, ο κομματικός μηχανισμός έμοιαζε να έχει παραλύσει. Ομως, τα τελευταία γεγονότα και κυρίως η υπόθεση Μουζάλα έδειξαν πως το «βαθύ κόμμα» όχι απλώς ξύπνησε από τον λήθαργο στον οποίο βρισκόταν, αλλά επιπλέον βρυχάται και είναι έτοιμο να δείξει τα νύχια του προς κάθε κατεύθυνση. Ακόμη και προς την ηγετική ομάδα της κυβέρνησης.

Το ξέσπασμα. Το απόγευμα της προηγούμενης Πέμπτης, με τη θύελλα της ενδοκυβερνητικής κρίσης να έχει κοπάσει, κορυφαίος κοινοβουλευτικός παράγοντας του ΣΥΡΙΖΑ, με θητεία 40 ετών στην ανανεωτική Αριστερά, σχολίαζε μεταξύ σοβαρού και αστείου πως «τέτοια ομοφωνία από όλες τις πλευρές στο εσωτερικό του κόμματος δεν έχω συναντήσει ποτέ στη ζωή μου». Οσοι γνωρίζουν καλά την καθημερινότητα των στελεχών του κυβερνώντος κόμματος από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου και μετά, αναφέρουν πως όλοι είναι πολύ πιεσμένοι. Εφαρμόζουν πολιτικές που όχι απλώς δεν πιστεύουν, αντίθετα, ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να καταγγέλλουν. Ταυτόχρονα, νιώθουν πως όσα θετικά έχουν πετύχει στα κοινωνικά ζητήματα, όπως η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια και η Κάρτα Υγείας για όλους, επικοινωνιακά περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Αν σε αυτό προσθέσει κανείς και το γεγονός πως αρκετοί από τους βουλευτές και τους υπουργούς δέχονται πρωτοφανείς και άγριες επιθέσεις σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας, μπορεί να αντιληφθεί πως η περίοδος που διανύουν δεν είναι και ιδανική.

Ολο αυτό το διάστημα έψαχναν τρόπους να διαφοροποιηθούν. Τόσο από την ταύτιση με τους εθνολαϊκιστές κυβερνητικούς τους εταίρους, τους ΑΝΕΛ, όσο και από τους προκατόχους τους στην εξουσία, τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ. Και ο Πάνος Καμμένος που παρουσιάστηκε σαν «μακεδονομάχος» –χαρακτηρισμό που του απέδιδαν στελέχη της Κουμουνδούρου –και ο οποίος ζητούσε επιτακτικά το κεφάλι του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα για να το παραδώσει σαν τρόπαιο στους εθνικόφρονες οπαδούς του, τους προσέφερε την τέλεια ευκαιρία.

Εμφανίστηκαν σαν ατσάλινο τείχος, έτοιμο να προστατεύσει τον αναπληρωτή υπουργό που υπέπεσε στο λεκτικό ατόπημα να αναφερθεί στην ΠΓΔΜ ως Μακεδονία. Τόσο μαζική στήριξη προς έναν εξωκοινοβουλευτικό και εξωκομματικό υπουργό δεν θεωρούνταν από κανέναν δεδομένη, όταν μάλιστα το διακύβευμα ήταν η κυβερνητική συνοχή. Οπως εύστοχα παρατήρησε στενός συνεργάτης του Αλέξη Τσίπρα, τέτοια στήριξη δεν είχαν λάβει ούτε κυβερνητικά στελέχη με πορεία δεκαετιών στην Αριστερά, όπως ο Νίκος Φίλης, ο Αριστείδης Μπαλτάς και η Τασία Χριστοδουλοπούλου, τις ημέρες που δέχονταν σφοδρότατα πυρά από την αντιπολίτευση για μια σειρά από θέσεις που είχαν διατυπώσει. Η υπόθεση Μουζάλα ήταν για τους γνωρίζοντες απλά η αφορμή για το ξέσπασμα.

ΟΙ 53 ΓΙΑ ΤΟ ΝΑΤΟ. Η υπόθεση Μουζάλα δεν ήταν το πρώτο καμπανάκι που ήχησε στο Μαξίμου για την ανασύνταξη των κομματικών φέουδων. Λίγες ημέρες νωρίτερα, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, τα προερχόμενα από τους 53 στελέχη άσκησαν δριμεία και συντονισμένη κριτική στην κυβέρνηση για την παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο. Τις επιφυλάξεις τους κατάφεραν να τις περάσουν και στο κείμενο συμπερασμάτων της Κεντρικής Επιτροπής. Οι 53 μπορεί για μεγάλο διάστημα να απουσίαζαν από την επικαιρότητα, όμως στην πραγματικότητα προσπαθούσαν να ανασυγκροτήσουν τις δυνάμεις τους. Οι ίδιοι εμφανίζονται διατεθειμένοι να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο Συνέδριο –του οποίου η διεξαγωγή βρίσκεται ακόμη στον αέρα -, ακόμα και με διαφορετική εισήγηση.

Ωστόσο, και στις άλλες τάσεις του κόμματος παρουσιάζεται έντονη κινητικότητα. Οι ρεαλιστές της ομάδας Δούρου – Μπαλάφα – Παπαδημούλη προσπαθούν να προσεταιριστούν δυνάμεις που ανήκουν στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς και βλέπουν με συμπάθεια την κυβερνητική προσπάθεια. Θεωρούν πως αυτή πρέπει να είναι η κατεύθυνση των συμμαχιών του κόμματος στο άμεσο κιόλας μέλλον. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν πως η συντονισμένη ζώνη άμυνας που έστησαν τα κορυφαία της στελέχη γύρω από το πρόσωπο του Μουζάλα στοχεύει ακριβώς εκεί. Στη μεσομακροπρόθεσμη απαγκίστρωση από την κυβερνητική συνεργασία με τους ΑΝΕΛ και στη δημιουργία ενός νέου κυβερνητικού σχήματος με τη συμμετοχή της Κεντροαριστεράς.