Στο φόντο της αναζωπύρωσης του ενδιαφέροντος για την ελληνική Ιστορία της περιόδου της Κατοχής, των Δεκεμβριανών και του Εμφυλίου, οι 104 σελίδες της μελέτης του Δημήτρη Μαριόλη με τίτλο «Η αδύνατη ταξική ανακωχή» καλύπτουν ένα κενό.

Μιλάμε για τις 47 ημέρες συγκυβερνώσας Αριστεράς. Μια πυκνή εποχή και μια terra incognita όπου το ΕΑΜ στο πλαίσιο της κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Ελλάδας άσκησε εξουσία «από τα πάνω».

Και όχι μόνο αυτό. Τις 47 εκείνες συναρπαστικές και καθοριστικές μέρες –εκτείνονται από την Απελευθέρωση μέχρι την πρώτη σφαίρα των Δεκεμβριανών –το ΕΑΜ κυριαρχεί και στα συνδικάτα. Ηγεμονικό λοιπόν σε εκείνη τη συγκυρία, καλείται να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες. Πρόκειται για καυτή πατάτα. Αναλαμβάνει 5 θέσεις υπουργών και μία υφυπουργού σε σύνολο 23 υπουργών και υφυπουργών στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Τα υπουργεία Οικονομικών, Γεωργίας, Εργασίας, Δημοσίων Εργων είναι μερικές από τις ηλεκτρικές καρέκλες.

Ηλεκτρικές, αφού η Αριστερά της εποχής οφείλει να ισορροπήσει μεταξύ της λαϊκής της ρίζας, της μαζικής απεύθυνσης και των οδυνηρών μέτρων που οφείλει να πάρει πάνω απ’ τα πρώτα μεταπολεμικά χαλάσματα. Σας θυμίζει κάτι; Η «πρώτη φορά Αριστερά» της εποχής έχει την ευθύνη της οικονομικής και εργατικής κυβερνητικής πολιτικής και παράλληλα της καθοδήγησης του εργατικού κινήματος. Το ΕΑΜ μοιάζει με ακροβάτη εκείνες τις μέρες.

4 τρισ. ζημιές

Το γλαφυρό κείμενο του εκπαιδευτικού – συγγραφέα Μαριόλη (ζυμωμένου στην Αριστερά αλλά και επιστήμονα με μεθοδολογία) δεν αποτελεί παρά μια διευρυμένη επεξεργασία ανακοίνωσης που παρουσιάστηκε στο συνέδριο «Από την Απελευθέρωση στα Δεκεμβριανά» το οποίο διεξήχθη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο τον Νοέμβριο του 2014. Και διαβάζεται απνευστί!

Αντλώ μερικά στοιχεία από το βιβλίο του Μαριόλη για να καταλάβουμε ή να θυμηθούμε το κάδρο: Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές φτάνουν τα 500.000 άτομα. Οι υλικές καταστροφές προσεγγίζουν τα 4 τρισ. προπολεμικές δραχμές. Προσθέστε εδώ την καθολική έλλειψη πόρων, ενώ έχει σημασία πως μεγάλο μέρος του επισιτισμού καλύπτεται τότε από την ξένη βοήθεια, φορέας της οποίας είναι ένας αγγλοαμερικανικός οργανισμός, ο Military Liaison (ΕΜ-ΕΛ).

Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας δρα επίσης εν μέσω του εξής περίπλοκου σχήματος: λειτουργούν παράλληλοι λαογέννητοι θεσμοί με μεγάλο κύρος, όπως μορφές λαϊκής αυτοδιοίκησης και λαϊκές επιτροπές εαμογενείς με μεγάλη νομιμοποίηση απ’ τα κάτω. Ταυτόχρονα έχει αναδυθεί μια νέα αστική τάξη, εν πολλοίς συσσωρεύοντας πλούτο μέσα στην Κατοχή –ακόμη κι από μαυραγοριτισμό. Και επίσης τότε σημειώνεται μια αλλαγή στα τραπεζικά αφού παραγκωνίζεται ο κεϊνσιανός Κυριάκος Βαρβαρέσος από την Τράπεζα της Ελλάδος και στη θέση του μπαίνει ο πιο εκσυγχρονιστής ή και «νεοφιλελεύθερος» (με σημερινό λεξιλόγιο) Ξενοφών Ζολώτας.

Ο Μαριόλης χαρτογραφεί στο βιβλίο του ολίγη από την έκθεση Ζολώτα. Και παρουσιάζοντας μερικά από τα προτεινόμενα μέτρα του τελευταίου εξηγεί πως η χώρα τότε ακριβώς γίνεται βορά των χρηματιστών κερδοσκόπων. Για παράδειγμα, ο Ζολώτας εκδίδει νέα δραχμή, άμεσα ανταλλάξιμη με την παλαιά, και αυτή συνδέεται με τη χάρτινη λίρα Αγγλίας σε σταθερή ισοτιμία. Τότε ακριβώς έχουμε παράλληλη κυκλοφορία παλαιάς και νέας δραχμής για λίγο. Ο Ζολώτας επίσης προτείνει περιορισμό του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και του μισθού τους! Η κατάσταση προφανώς δημιουργεί ρήγματα και αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της Αριστεράς και της κυρίαρχης δύναμής της τότε, του ΚΚΕ. Ο Μαριόλης σημειώνει: «Ηταν οι Βρετανοί που εκβίαζαν ότι αν δεν περιοριστούν οι μισθοί και τα μεροκάματα δεν θα παρέχουν την αναγκαία βοήθεια».

Προαπαιτούμενα

Μάλιστα οι σύμμαχοι έθεταν όρο για τη συνδρομή τους: ο μέσος μισθός δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τα 7 σελίνια της χρυσής λίρας (7.200 δρχ.). Ο προϋπολογισμός δεν θα ανέγραφε στρατιωτικές δαπάνες εκτός από μισθοδοσία και γενικότερες δαπάνες για ανοικοδόμηση και δημόσια έργα. Δεν θα ήταν υπερβολή να περιγράψουμε τα παραπάνω ως ένα είδος μνημονίου με όλη την αυθαιρεσία και τη σχηματικότητα της σύγκρισης εποχών και γεγονότων. Η Αριστερά σκοντάφτει επίσης στην αντίρρηση του Λαϊκού Κόμματος για νομοσχέδια που θα φορολογούσαν τους πλουσίους της εποχής. Τα τότε προαπαιτούμενα ξεσηκώνουν εργατικές αντιδράσεις. Ολα αυτά στο φόντο μιας αποχωρήσασας βρετανικής κηδεμονίας. Και λίγο πριν από την πρώτη σφαίρα στα Δεκεμβριανά. Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ βρίσκονται λοιπόν να κυβερνούν από τη μια και να οργανώνουν κινητοποιήσεις από την άλλη! Ο «κεντριστής» Γιώργης Σιάντος (ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ) σε ομιλία που παρατίθεται στο βιβλίο του Μαριόλη δείχνει τα όρια κυβερνητισμού και εργατικής μεροληψίας. Η γραμμή του ΕΑΜ είναι η εδραίωση του εργατικού κινήματος ως κοινωνικού εταίρου της κυβέρνησης και όχι ως υπονομευτή της. Μια δυαδική εξουσία έχει το σπέρμα της εδώ, θα λέγαμε. Το βέβαιο είναι πως παρά τις όποιες φιλολαϊκές κατακτήσεις εκείνων των 47 ημερών (π.χ. το Ταμείο Ανεργίας τότε θεσπίζεται), σε καμία περίπτωση το ΕΑΜ δεν ακολούθησε, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, μια στρατηγική κοινωνικού μετασχηματισμού. Μάλλον για μετέωρο βήμα μιλάμε. Που θα κοστίσει λίγο μετά στο ίδιο το κίνημα.

INFO

Το βιβλίο του Δημήτρη Μαριόλη «Η αδύνατη ταξική ανακωχή» παρουσιάζεται την Τετάρτη14 Οκτωβρίου, στις 19.30,στο Polis Art Cafe (Πεσμαζόγλου5 και Σταδίου, Στοά του Βιβλίου)

Δημήτρης Μαριόλης

Η αδύνατη ταξική ανακωχή

Εκδ. ΚΨΜ, 2015, σελ. 108

Τιμή: 7 ευρώ