Σάββατο μεσημέρι στην Οπερα της Φρανκφούρτης. Στο εσωτερικό 1.300 υψηλοί προσκεκλημένοι, ανάμεσά τους και 30 πρόσφυγες, γιορτάζουν την 25η επέτειο της γερμανικής επανένωσης. Απέξω δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι (χιλιάδες αστυνομικοί επίσης) παρακολουθούν μέσα σε μια εντυπωσιακή σιωπή από τη γιγαντοοθόνη την ομιλία που εκφωνεί ο Γιόαχιμ Γκάουκ, ο πρώην λουθηρανός πάστορας και ακτιβιστής από τη ΛΔΓ που έχει γίνει σήμερα πρόεδρος και κάτι σαν φωνή της συνείδησης της Γερμανίας. Κάποια στιγμή ο κόσμος ξεσπάει σε χειροκροτήματα. Γερμανικά δεν γνωρίζω, ρωτάω λοιπόν έναν νεαρό δίπλα μου που δεν είχε καν γεννηθεί όταν έπεσε το Τείχος, αλλά θεωρεί «πολύ σημαντικό να μην ξεχνάμε», τι είπε. «Συνέκρινε την επανένωση με την άφιξη των προσφύγων» μου λέει. Είπε πως από το 1990, άνθρωποι που ανήκαν μαζί, ζουν και αναπτύσσονται μαζί. Εφεξής, άνθρωποι που ίσως να μην ανήκαν μαζί, πρέπει να ζήσουν και να αναπτυχθούν μαζί». Μου έρχεται στον νου κάτι που μας είπε δύο ημέρες νωρίτερα ο δρ Εκαρτ Στρατενσούλτε: «Σε 100 χρόνια από σήμερα, θα λένε επικριτικά για εμάς πως τους πήραμε όλους τους πρόσφυγες!».

Δεν μιλούσε εντελώς σοβαρά εκείνη την ώρα ο δρ Στρατενσούλτε, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας του Βερολίνου, του ιδρύματος που διοργάνωσε την επίσκεψη 16 δημοσιογράφων από ολόκληρο τον κόσμο στο Βερολίνο και στη Φρανκφούρτη. Ούτε και αστειευόταν 100% όμως: «Αν μπορέσουμε να διαχειριστούμε αυτή την κρίση» μας διαβεβαίωσε, «την άφιξη ενός εκατομμυρίου προσφύγων φέτος, τότε θα αποδειχθεί ευλογία για τη Γερμανία. Ο πληθυσμός γηράσκει, υπάρχει πρόβλημα υπογεννητικότητας. Το φαντάζεστε; ένα εκατομμύριο νέοι άνθρωποι που θέλουν να δουλέψουν!».

Μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με κυβερνητικούς αξιωματούχους και πολιτικούς, δημάρχους και τραπεζικούς, δημοσιογράφους και αναλυτές. Δύο πράγματα κατάλαβα. Πρώτον, η προσφυγική κρίση προσέδωσε στην επανένωση μια επικαιρότητα που ίσως να μην είχε σε άλλη περίπτωση, και ας ήταν μια στρογγυλή επέτειος. Αρκετοί συνομιλητές μας έσπευσαν να επισημάνουν πως μπορεί κανείς να δει διαφορές ανάμεσα στην «Ανατολή» και στη «Δύση» στην αντιμετώπιση των προσφύγων, υπάρχει μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα στην Ανατολική Γερμανία και περισσότερη βία με στόχο κέντρα υποδοχής επίσης, είναι και αυτό μια απόδειξη πως η επανένωση είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία, που «δεν θα σταματήσει ποτέ». Είχε πάντως ενδιαφέρον να ακούς έναν υπουργό της Εσσης, του κρατιδίου στο οποίο έτυχε, βάσει του εκ περιτροπής συστήματος, η διοργάνωση των εορτασμών για την 25η επέτειο της επανένωσης να λέει πως οι νεοαφιχθέντες πρέπει να διδαχθούν ότι «στη Γερμανία είναι απολύτως φυσιολογικό να φιλάει δημοσίως ένας άνδρας μια γυναίκα, ένας άνδρας έναν άλλο άνδρα και μια γυναίκα μια άλλη γυναίκα». Και κανείς, απολύτως κανείς, δεν χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια των κατά κανόνα οφ δε ρέκορντ επαφών μας τον όρο «μετανάστης»: μόνο «πρόσφυγες».

Δεύτερο συμπέρασμα: θα μπορούσε να πει κάποιος πως η Ελλάδα, η ελληνική κρίση δηλαδή, είναι αυτή τη στιγμή «πασέ» στη Γερμανία. Οχι πως θεωρούν ότι τελείωσε. «Είμαι υποχρεωμένος να είμαι αισιόδοξος» μου είπε ευγενικά ένας αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών, τονίζοντας ένα ελάχιστο περισσότερο το «υποχρεωμένος» από το «αισιόδοξος». «Ναι υπήρξαν στιγμές το καλοκαίρι που σκέφτηκα «ουφ, αν έφευγαν (από την ευρωζώνη) θα ήταν όλα πιο εύκολα»» αναγνώρισε αξιωματούχος της Μπούντεσμπανκ για να προσθέσει αμέσως: «Ευτυχώς για όλους μας, και κυρίως για τον ελληνικό λαό, ο Αλέξης Τσίπρας κοίταξε μέσα στην άβυσσο και αποφάσισε να μην πηδήξει». Οχι, το «ελληνικό ζήτημα» δεν έχει κλείσει για τους Γερμανούς. Απλώς η προσφυγική κρίση και σε μικρότερο βαθμό το σκάνδαλο της Volkswagen (που ενοχλεί βαθύτατα καθώς παραβιάζει «όλες τις αξίες που υποτίθεται ότι υπερασπιζόμαστε» και δη εκείνο το «μας αρέσει να γίνονται σεβαστοί οι κανόνες», που το άκουσα περισσότερες φορές από όσες μπορώ να μετρήσω) το έχουν εξοβελίσει από την κορυφή των προτεραιοτήτων τους.

Η ειρωνία της ιστορίας

Ισορροπίες μεταξύ διαφορετικών κόσμων

Βράδυ Σαββάτου, οι όχθες του ποταμού Μάιν στη Φρανκφούρτη στέναζαν από τα πλήθη. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι είχαν συρρεύσει προκειμένου να παρακολουθήσουν την κορύφωση των εορταστικών εκδηλώσεων, 25 γέφυρες να φωταγωγούνται στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης τύπου «Ηχος και φως». Δίπλα μου έτυχε να στέκεται μια νεαρή κοπέλα που γεννήθηκε στην Κολομβία, μεγάλωσε στο Στρασβούργο, εργάζεται μεταξύ Στρασβούργου και Βερολίνου, νιώθει «πρώτα Ευρωπαία και μετά Γαλλίδα», θεωρεί την 3η Οκτωβρίου «πολύ σημαντική ημέρα για όλη την Ευρώπη» και θα ήθελε να δει τη Γερμανία να συνεργάζεται ξανά στενότερα με τη Γαλλία: «Γιατί εκπροσωπούν δύο διαφορετικούς κόσμους και μόνο τότε υπάρχει ισορροπία στην Ευρώπη», μόνο τότε «η Ευρώπη πηγαίνει μπροστά». Θυμάμαι πάλι τον δρ Στρατενσούλτε: «Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι πως το ευρώ δημιουργήθηκε ώστε να εμποδίσει τη Γερμανία να γίνει κυρίαρχη δύναμη και τελικά έκανε τη Γερμανία κυρίαρχη δύναμη. Μια γερμανική κυριαρχία όμως θα σήμαινε το τέλος της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Και αυτό, με τη σειρά του, θα σήμαινε το τέλος της γερμανικής ευημερίας».

Τελευταία Νέα