Η 12η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης που ολοκληρώθηκε χθες, στήθηκε μέσα σε ενάμιση μήνα καθώς ούτε χρήματα υπήρχαν ούτε πρακτική δυνατότητα πολιτικής κάλυψής της τους τελευταίους προεκλογικούς μήνες του 2014, λίγοι όμως επισκέπτες μπορούσαν να καταλάβουν κάποια διαφορά. Οι εκδηλώσεις ήταν το ίδιο πολυάριθμες, συχνά το ίδιο ή και περισσότερο ουσιαστικές καθώς οι εκδότες αποφάσισαν μαζικά να τη στηρίξουν και να διοργανώσουν συζητήσεις για τους καλύτερους συγγραφείς τους και τα σημαντικότερα πρόσφατα βιβλία τους. Ετσι είδαμε αίθουσες γεμάτες να παρακολουθούν τον Τίτο Πατρίκιο ή τη Ρέα Γαλανάκη και δεκάδες άλλους πολύ σημαντικούς έλληνες λογοτέχνες ή επιστήμονες –εντελώς ενδεικτικά να αναφέρουμε τον Θανάση Βαλτινό, τον Γιάννη Ατζακά, τη Φωτεινή Τσαλίκογλου, τον Γιάννη Σταυρακάκη –να μιλούν για βιβλία δικά τους ή άλλων.

Είδαμε καλά αφιερώματα στον Κουμανταρέα και στον Αναγνωστάκη, ενώ και οι ξένοι συγγραφείς που ήρθαν την τελευταία στιγμή χωρίς να υπάρχει τιμώμενη χώρα, είχαν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να πουν. Διοργανώθηκε ένα μίνι αφιέρωμα στην ιβηροαμερικανική λογοτεχνία, με λατινοαμερικανούς συγγραφείς κυρίως της νεότερης γενιάς, ενώ και στο Φεστιβάλ νέων Λογοτεχνών, στο οποίο συμμετείχαν πάνω από είκοσι Ελληνες, έλαβαν μέρος τέσσερις νέοι συγγραφείς από την Κροατία και τη Ρωσία.

ΟΥΚΡΑΝΟΣ ΣΤΑΡ. Το κομμάτι αυτό είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς αποκάλυψε έναν ολόκληρο λογοτεχνικό κόσμο που ζει και αναπνέει στον απόηχο κοσμοϊστορικών γεγονότων όπως η πτώση του κομμουνισμού και η ταυτόχρονη διάλυση δύο χωρών, της σημασίας της Σοβιετικής Ενωσης και της Γιουγκοσλαβίας. Η αίσθηση αυτή επιτάθηκε από την παρουσία του διεθνούς φήμης ουκρανού συγγραφέα Αντρέι Κούρκοφ, του οποίου τα βιβλία συναντούν εμπόδια –ή και απαγορεύσεις –προκειμένου να κυκλοφορήσουν στη Ρωσία. «Η Ουκρανία» είπε, «είναι μια υπέροχη χώρα με 26 μειονότητες. Για τη Ρωσία, η Ουκρανία είναι μέρος του σώματός της. Αν πάει με την Ευρώπη θα είναι σαν η Ρωσία να έχει χάσει ένα πόδι. Μέχρι τώρα οι ουκρανοί πολιτικοί ισορροπούσαν ανάμεσα στις δύο τάσεις τους, τη φιλορωσική και τη φιλοευρωπαϊκή, ώστε να παίρνουν χρηματοδότηση και από τις δύο πλευρές. Ωστόσο, κάπως απερίσκεπτα είχαν προσανατολίσει τις εξαγωγές τους σχεδόν αποκλειστικά προς τη Ρωσία με την οποία δημιουργήθηκε σχέση εξάρτησης. Πάντως το κλισέ ότι το πρόβλημα είναι η γλώσσα, δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Η ρωσική γλώσσα είναι απολύτως αποδεκτή στην Ουκρανία και το 90% των βιβλίων εκδίδονται στα ρωσικά. Από μικρός έζησα ιδιόμορφες καταστάσεις. Και ίσως, η επιτυχία μου ως συγγραφέα είναι ακριβώς ότι έμαθα να βρίσκω τον παραλογισμό εκεί όπου κανείς άλλος δεν τον έβλεπε».

Το τοπίο ως προς τη μελλοντική χάραξη της πολιτικής στο βιβλίο δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη. Ωστόσο το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού που διοργάνωσε την έκθεση με τη συμβολή μιας μικρής ομάδας ανθρώπων προερχόμενης από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (στο οποίο μπήκε λουκέτο πριν από δυόμισι χρόνια) δηλώνει αισιόδοξο για το μέλλον της. Οι επισκέπτες ήταν τουλάχιστον όσοι και πέρυσι, ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει αποφασίσει να δώσει περισσότερα χρήματα για τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου, η Helexpo θα συνεχίσει να τη στηρίζει και το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού, σύμφωνα με τον πρόεδρό του καθηγητή Χριστόδουλο Γιαλλουρίδη, ευελπιστεί να την εντάξει σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ, ως βασικό άξονα ενός διευρυμένου πολιτιστικού δεκαημέρου στη Θεσσαλονίκη.