Τα «αρνητικά» μιας επανάστασης

Θα μπορούσε να είναι το λεύκωμα μιας παρέας εφήβων. Το βιβλίο του οποίου οι λευκές σελίδες γεμίζουν με ποιηματάκια, σκέψεις της στιγμής που θα μετατραπούν σε αναμνήσεις, ζωγραφιές ή εικόνες κομμένες από περιοδικά για να θυμίζουν προτιμήσεις ή να παραπέμπουν σε νεανικά όνειρα. Και τώρα που η παρέα ενηλικιώθηκε –πάτησε πλέον τα 26 –ανοίγει ξανά το λεύκωμα και αφήνεται στα χρόνια που πέρασαν, στις στιγμές που έγιναν παρελθόν και στο αποτύπωμα που άφησε στον χρόνο.

Μόνο που τούτο το λεύκωμα δεν γράφτηκε παλιά, όταν η παρέα περνούσε την εφηβική της φάση. Κι ούτε όλα όσα χώρεσαν στον τόμο βάρους τεσσάρων κιλών είναι απόσταγμα αναμνήσεων και μόνο. Είναι περισσότερο μια αυτοβιογραφία της εν λόγω παρέας που δεν εκφράστηκε με στιχάκια και σκίτσα στις σελίδες, αλλά για να πει την ιστορία της επέλεξε να το κάνει με τον τρόπο που ξέρει καλύτερα: μέσα από 1.100 φωτογραφίες.

Διότι η παρέα δεν είναι άλλη από τον Φωτογραφικό Κύκλο που ίδρυσε ο φωτογράφος, καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας θεωρητικών συγγραμμάτων για τη φωτογραφία Πλάτων Ριβέλλης το 1988. Και η δίγλωσση (ελληνικά – αγγλικά) έκδοση δεν αποτελεί παρά την ενδεικτική δουλειά 139 φωτογράφων –περίπου των μισών από όσους είναι σήμερα εν ενεργεία μέλη του πολιτιστικού μη κερδοσκοπικού σωματείου, το οποίο ο εμπνευστής του προτιμά να χαρακτηρίζει ως παρέα που αγαπά τη φωτογραφία υπό ορισμένους όρους και χαρακτηριστικά.

«Δεν πρόκειται για μια επετειακή έκδοση, αλλά αποτελεί κομμάτι μιας πορείας» εξηγεί ο Πλάτων Ριβέλλης που εκτός των άλλων επιμελήθηκε την έκδοση. «Είναι μια στάση, μια ανάσα. Δείτε το ως μια έκθεση στην οποία όμως δεν θα μπορούσαν να παρουσιαστούν 1.100 φωτογραφίες ταυτόχρονα. Αλλωστε και η λογική του βιβλίου μοιάζει με τους τοίχους ενός εκθεσιακού χώρου: κάθε φωτογράφος έχει στη διάθεσή του ένα τετρασέλιδο και το χειρίζεται όπως έναν τοίχο. Τοποθετεί όσες φωτογραφίες επιθυμεί».

Ξεφυλλίζοντας τον ογκώδη τόμο ο αναγνώστης μπορεί να σταθεί σε ενδιαφέροντα έγχρωμα πορτρέτα, σε στιγμιότυπα της καθημερινότητας –από μπουγάδες έως αγκαλιασμένα ζευγάρια στο γρασίδι -, σε εντυπωσιακά τοπία αποδοσμένα σε ασπρόμαυρους τόνους, γυμνά κορμιά, σκιερές σιλουέτες και βουβά κτίρια.

«Πράγματι υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία στο πλαίσιο της αισθητικής πρότασης του Κύκλου» εξηγεί ο ιδρυτής της ομάδας, ο οποίος χαρακτηρίζει τη φωτογραφία ως οπτικό ποιητικό λόγο και θεωρεί ότι γοητεύει τους περισσότερους πιο πολύ από κάθε άλλη μορφή τέχνης, πρώτον επειδή συνδέεται με τη μνήμη, δεύτερον διότι όλοι μπορούν να τη δημιουργήσουν και τρίτον διότι χωρίς τον δημιουργό της δεν υπάρχει.

Ποια είναι η πρόταση λοιπόν του Φωτογραφικού Κύκλου; «Αποκλείει τις φωτογραφίες που βασίζονται μόνο στο θέμα, όπως είναι οι δημοσιογραφικές ή διαφημιστικές και εκείνες που συγγενεύουν με τη ζωγραφική. Προτείνει έναν τρίτο δρόμο: τη φωτογραφία που έχει τη δική της ταυτότητα» είναι η απάντηση.

Πόσα έχουν αλλάξει στον κόσμο της φωτογραφίας μέσα στα 26 αυτά χρόνια που λειτουργεί ο Φωτογραφικός Κύκλος, αλλαγές που ορισμένες τουλάχιστον αποτυπώνονται και στις σελίδες της έκδοσης; «Τρομακτικά πολλά. Πρώτον, μπήκε στη ζωή μας η ψηφιακή τεχνολογία, που αποτέλεσε επανάσταση τόσο τεχνολογική όσο και στον τρόπο που σκεφτόμαστε πλέον τη φωτογραφία. Δεύτερον, έγινε της μόδας λόγω του Διαδικτύου και των έξυπνων τηλεφώνων. Οι δύο αυτές αλλαγές επιβάλλουν να έχουμε παιδεία, διότι ό,τι θετικό, αν δεν το ελέγξεις, γίνεται πολύ εύκολα αρνητικό. Γι’ αυτό και θελήσαμε να κάνουμε το βιβλίο, παρά το γεγονός ότι μια τέτοια έκδοση δεν πωλείται εύκολα και χορηγοί πλέον δεν υπάρχουν. Ισως στο μέλλον το Διαδίκτυο εξαφανίσει το βιβλίο, αλλά για μας ακόμη η τυπωμένη στο χαρτί φωτογραφία μάς δίνει άλλη χαρά και παράλληλα μένει στην Ιστορία» εκτιμά ο Πλάτων Ριβέλλης που, αν και αυτοδίδακτος στον κόσμο της φωτογραφίας, έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πλέον δημοφιλείς –μέχρι σήμερα έχει ξεπεράσει τους 2.000 μαθητές –και πετυχημένους διδάσκοντες της λεγόμενης όγδοης τέχνης.