«Αν δεν μπορείς την ήττα, μην αγωνίζεσαι»

Σε παλιότερη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» (στη Βούλα Κεχαγιά) ο Γιάννης Πανούσης είχε επιβεβαιώσει ότι και γράφει και διαβάζει ποίηση μήπως και βρει συνταγή «για να αναχαιτισθεί η οίηση των πολιτικών». Είχε επίσης πει ότι ποίηση και εγκληματολογία συνδυάζονται μια χαρά καθώς «και οι δύο κατανοούν την ψυχή του ανθρώπου στις πλέον ακραίες εκφάνσεις της».

Η σχέση του πολυγραφότατου Γιάννη Πανούση (έχει δημοσιεύσει δεκάδες εργασίες λιγότερο ή περισσότερο εκτενείς για την επιστήμη του) με την ποίηση και τη λογοτεχνία είναι πράγματι παλιά και επιβεβαιώνεται και στα εκατοντάδες άρθρα του που συνήθως ξεκινούν με έναν στίχο ή μια φράση από πεζό κείμενο, συχνά κάποιου ελάχιστα γνωστού δημιουργού.

Και πρόκειται για σχέση ουσιαστική: ο Γιάννης Πανούσης μετουσιώνει συχνά σε ποίηση την εμπειρία του βίου. Τον Νοέμβριο 2014, γνωρίζοντας πια ότι η βουλευτική του θητεία τελειώνει μαζί με την τελευτή του βίου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΔΗΜΑΡ, και έχοντας πάρει ήδη αποστάσεις από ορισμένες επιλογές της ηγεσίας της, έβαλε την τελευταία πινελιά στην ποιητική συλλογή που έγραφε παράλληλα. Και που είναι εξόχως πολιτική –με δυσκολία βρίσκει κανείς τρία-τέσσερα ποιήματα που να μην έχουν πολιτικό περιεχόμενο και ακόμα λιγότερα με ερωτικό.

Από μια παραξενιά της τύχης, η συλλογή του –πρόκειται μάλιστα για ιδιωτική έκδοση –κυκλοφόρησε ελάχιστες ημέρες από πριν την υπουργοποίησή του. Μοιάζει με απολογισμό της έως τότε κοινοβουλευτικής του εμπειρίας, με απόλυτα φανερή την αίσθηση ότι η πολιτική δράση σταματάει, τουλάχιστον προσωρινά.

Γι’ αυτό και τα κείμενα αυτά αποκτούν τη σημασία μιας ελεγχόμενης συναισθηματικής έκρηξης πριν από μία άγνωστη όσο και απόλυτη ανατροπή. Ο αναγνώστης μοιάζει με τον θεατή ενός θεατρικού έργου, που γνωρίζει την τύχη του πρωταγωνιστή πριν από αυτόν.

Ας πάρουμε μια μικρή γεύση των ποιημάτων του νέου αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη. Μερικά μοιάζουν να περιγράφουν και την προεκλογική περίοδο:

Πρόλογος

Δεν γεννήθηκα ως γόνος / Δεν ενηλικιώθηκα ως απόστολος / Δεν μορφώθηκα ως ελίτ / Δεν συνειδητοποιήθηκα ως πολίτης υπεράνω / και προφανώς / Δεν πολιτεύθηκα ως επαγγελματίας / Κάπως τα φέρνει η ζωή, ή η μοίρα, αν προτιμάτε / Στο βάθος-βάθος όμως θέλω να παραμείνω / ένας δάσκαλος, ένας εγκληματολόγος / που συνεχίζει ν’ αναζητεί/ τα όρια της ψυχής του (Ντοστογιεφσκικού και όχι μόνον) παραβάτη νόμου και ηθικής. / Η φιλοσοφία της ζωής μου, αλλά και η ίδια η ζωή μου, / δεν αλλάζουν με θέσεις και αξιώματα. / Οσο κι αν το πέρασμα / από την «καθηγητική έδρα» στα πολιτικά έδρανα / σου δημιουργεί μια σύγχυση ρόλων / εξακολουθώ ν’ αγαπάω αυτούς που αγαπούσα/ και εξακολουθώ να μη με συγκινούν / αυτοί/αυτά που δεν με συγκινούσαν. / Ελπίζω το μέλλον να μη με διαψεύσει.

Δήλωση

Για να τελειώνω μια για πάντα / με τους προβληματισμούς, τις απορίες, τα σχόλια / φίλων και λιγότερο φίλων / «Δεν είμαι στην υπηρεσία κανενός. / Ούτε καν του εαυτού μου»

Ευλογία;

Ευλογημένος τόπος / Ευλογημένος λαός/ Ευλογημένη γλώσσα / Κι όμως δεν μπορούμε / χρόνια τώρα / να συνεννοηθούμε μεταξύ μας / (και δυστυχούμε / εν ευλογία τελούντες)

Διδακτικό Αν

Αν δεν μπορείς τη φυλακή, μην παρανομήσεις

Αν δεν μπορείς την απόρριψη, μην ερωτευθείς

Αν δεν μπορείς την ήττα, μην αγωνίζεσαι

Ισοπαλία;

Η μάχη του Καλού με το Κακό / δεν διεξάγεται πλέον / στα μαρμαρένια αλώνια / Θεατές δεν παρευρίσκονται, / ούτε κριτές ορίζονται, / αφού οι δύο μονομάχοι / φοράνε σιδερένια προσωπεία / Τελικά κανείς δεν θα μάθει / ποιος ήταν ο νικητής / και ποιος ο ηττημένος

Αλυσιδωτές επαφές

Ο φανατικός πιο επικίνδυνος από τον αλαζόνα / Ο αλαζόνας πιο επικίνδυνος από τον τρελλό / Ο τρελλός πιο επικίνδυνος από τον εμπαθή / Ο εμπαθής πιο επικίνδυνος από τον αμόρφωτο / Ο αμόρφωτος πιο επικίνδυνος από τον ανόητο / Ο ανόητος πιο επικίνδυνος από τον αφελή / Ο αφελής πιο επικίνδυνος απ’ τον φανατικό

Εικονολάτρες

Αυτός ζει / με την εικονική πραγματικότητα της οθόνης / Αυτή ζει με την εικόνα της Παναγίας / στο προσκέφαλό της / Τα παιδιά τους ζουν / με τις εικόνες της βίας του δρόμου / Ουδείς βρίσκει χρόνο και λόγο / για να δει την εικόνα του / στον καθρέφτη

Ανταγωνισμοί