–Μπαμπά, η ανεξαρτησία θα κάνει τους Σκωτσέζους πλουσιότερους;

–Ναι, γιε μου, έτσι λένε.

–Μα, αν παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, και πάλι δεν θα γίνουν πλουσιότεροι;

–Ναι, κι αυτό επίσης λέγεται.

–Μα πώς γίνεται;

–Ετσι είναι η δημοκρατία γιε μου, πλάκα δεν έχει;

Ενα δείγμα βρετανικού χιούμορ που παραθέτει ο βρετανός κωμικός Αντι Ζάλτζμαν στο περιοδικό «Τάιμ Αουτ» συνοψίζει εύστοχα το κλίμα που έχουν δημιουργήσει οι κυβερνητικές εκστρατείες και τα MME στον αγώνα τους για το αυριανό δημοψήφισμα. Τα τρία μεγάλα βρετανικά κόμματα έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για να πείσουν τους σκωτσέζους εκλογείς ότι το μέλλον τους βρίσκεται στη βρετανική οικογένεια, προσχωρώντας σε μια ιστορική δέσμευση για την επόμενη ημέρα ενός αρνητικού αποτελέσματος. O βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον επιχείρησε με την τελευταία ομιλία του προς τους Σκωτσέζους να συγκινήσει με όποιο επιχείρημα διέθετε τους αναποφάσιστους εκλογείς, η ψήφος των οποίων θα ορίσει το αποτέλεσμα της Πέμπτης. Οι μεγάλες βρετανικές εφημερίδες τάσσονται στην πλειονότητά τους υπέρ του «όχι» στο δημοψήφισμα, προειδοποιώντας για την οικονομική καταστροφή που θα επιφέρει η απόσχιση. Οι κυριακάτικοι «Τάιμς», μάλιστα, μίλησαν για μια «τραγωδία» η οποία θα αφορά όλον τον κόσμο. «Εμένα δεν με τρομάζουν οι εφημερίδες» δηλώνει στα «ΝΕΑ» η 18χρονη Σκωτσέζα Ιζαμπέλα Μπάσετ, η οποία βρίσκεται στο Λονδίνο για σπουδές κι έχει φροντίσει να ψηφίσει από εκεί «ναι» για την ανεξαρτησία της χώρας της. «Τη μια λένε το ένα, την άλλη το άλλο. Και η αγαπημένη λέξη της εκστρατείας του «όχι» είναι η αβεβαιότητα. Εμένα δεν με πείθει» τονίζει.

Πάντως, ενώ ο κόσμος της πολιτικής και των μέσων ενημέρωσης, ακόμη και της πασαρέλας –η βρετανίδα σχεδιάστρια μόδας Βίβιεν Γουέσγουντ έντυσε τα μοντέλα της με μπλε κονκάρδες υπέρ του «ναι» –εκδηλώνουν μεγάλη νευρικότητα για την επόμενη ημέρα του δημοψηφίσματος, το κλίμα στο Λονδίνο δεν θυμίζει σε τίποτα περίοδο προεκλογικής εκστρατείας. Η τελευταία εκδήλωση της εκστρατείας «Καλύτερα μαζί», που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στην πλατεία Τραφάλγκαρ, συγκέντρωσε μόλις 2.000 άτομα, εκ των οποίων πολλοί ήταν περαστικοί τουρίστες. Η καθημερινότητα στην καρδιά του Λονδίνου δεν δείχνει να επηρεάζεται από τις διαδηλώσεις. Αρκετοί νεαροί Λονδρέζοι δεν γνωρίζουν καν την ημέρα της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος που ίσως μειώσει κατά ένα τρίτο την έκταση του Ηνωμένου Βασιλείου. «Δεν το ήξερα, μα δεν με νοιάζει κιόλας», είπε στα «ΝΕΑ» ο 20χρονος Τζορτζ Φιτζέραλντ. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, οι περισσότεροι από τους οποίους παρακολουθούν με αγωνία τις εξελίξεις. «Οχι και πάλι όχι. Εχουμε ιστορικούς δεσμούς με τη Σκωτία, είμαστε μια οικογένεια», δήλωσε ο συνταξιούχος Ρίτσαρντ Κότον, προσθέτοντας ότι η αποφασιστικότητά του δεν έχει να κάνει με τις προειδοποιήσεις για την οικονομία –«ακόμη κι αν μας έκανε φτωχότερους, εγώ και πάλι θα επέμεινα στο «όχι»».

Ο άγγλος φωτογράφος Ντέιβιντ Ουίλκινσον επέλεξε ένα ελληνικό παράδειγμα για να τονίσει τους αδελφικούς δεσμούς της χώρας του με τη Σκωτία: «Είναι σαν να ζητά η Πελοπόννησος να αποσχισθεί από την Ελλάδα. Είναι το ίδιο πράγμα», σχολίασε. Μπορεί να μην είναι και ακριβώς το ίδιο. Αλλά δείχνει μια άλλη πλευρά της εκστρατείας του «όχι» από αυτήν που απασχολεί τον βρετανικό Τύπο.