Μπορεί οι περισσότεροι από εμάς να αγνοούμε τι ακριβώς είναι το μιονικό φασματόμετρο, αλλά μια ομάδα του Aριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) όχι απλά το γνωρίζει, αλλά έχει κατασκευάσει και ένα σημαντικό μέρος -το 10%- ενός τέτοιου φασματόμετρου, συνολικού εμβαδού 5600 τετραγωνικών μέτρων, το οποίο αποτελεί την καρδιά της αναζήτησης του περίφημου σωματιδίου του Θεού (σωματίδιο Higgs), αλλά και της λεγόμενης «νέας φυσικής»!

Πρόκειται για το μιονικό φασματόμετρο του πειράματος ATLAS, ενός από τα μεγαλύτερα πειράματα του αιώνα, το οποίο κατασκευάστηκε -σε ένα μέρος του- στο Εργαστήριο Κατασκευής και Ελέγχου Ανιχνευτών Ακτινοβολίας του Α.Π.Θ, με υπεύθυνη την καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής, Χαρά Πετρίδου. Συνολικά εργάστηκαν πάνω από 40 προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες, νέοι ερευνητές και τεχνικοί, τα τελευταία δέκα χρόνια για την ολοκλήρωση αυτού του έργου.

Η παρουσία τής Ελλάδας και του ΑΠΘ στα πειράματα του ευρωπαϊκού κέντρου του CERN δεν είναι κάτι καινούργιο: ήταν 29 Σεπτεμβρίου του 1954 κι ο χώρος που βρίσκεται σήμερα ο μεγάλος επιταχυντής αδρονίων ήταν ακόμη …χωράφι, όταν ο τότε πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής φυσικής Νικόλαος Εμπειρίκος, υπέγραψε εκ μέρους της Ελλάδας πρωτόκολλο συνεργασίας με το CERN.

Η χώρα μας είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του CERN, στο οποίο έχει σημαντική συνεισφορά τα τελευταία 40 χρόνια το Τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ, συμμετέχοντας ενεργά στην έρευνα για τη φυσική στοιχειωδών σωματιδίων.

H πιο ενεργή συμμετοχή του Α.Π.Θ. στην έρευνα ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Ομότιμου Καθηγητή Πυρηνικής Φυσικής, Στέφανου Χαραλάμπους, με συμμετοχή στο πείραμα CPLear, που προσπάθησε να μετρήσει την ασυμμετρία μεταξύ ύλης και αντιύλης. Συνεχίστηκε με τα πειράματα TARC, nTOF και το CAST με στόχους την κατανόηση και αξιοποίηση των ιδιοτήτων των νετρονίων και την αναζήτηση σκοτεινής ύλης στο σύμπαν, μέχρι την εποχή των πολύ μεγάλων πειραμάτων στο LHC.

Από το 1995 το Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής συμμετέχει στο προαναφερθέν πείραμα ATLAS. H συνεισφορά του Εργαστηρίου ξεκινάει από την κατασκευή και τον έλεγχο ανιχνευτών υψηλής τεχνολογίας, φτάνει στην πρόσφατη ανακάλυψη του Higgs, και εκτείνεται στις μελλοντικές αναβαθμίσεις του ανιχνευτή μέχρι το 2018 και μετά.

Με αφορμή τα εξηκοστά γενέθλια του CERN, αύριο, Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου ανοίγει τις πύλες της στη ΔΕΘ, στο Περίπτερο 14, η Διαδραστική Έκθεση του CERN, παρουσία του διευθυντή του CERN, καθηγητή Rolf Heuer. Η έκθεση του CERN θα είναι ανοιχτή έως τις 21 Οκτωβρίου 2014.

Μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες θα βρίσκονται καθημερινά στο Περίπτερο 14 για να μυήσουν τους εκκολαπτόμενους επιστήμονες στα μυστικά του σύμπαντος.