«Η ζωή είναι ατμός» λέει ο θυμόσοφος καφετζής Θρασύβουλας διά στόματος Θανάση Βέγγου στην κωμωδία ηθών «Ο ατσίδας» (1961) του Γιάννη Δαλιανίδη. Δεκαετίες νωρίτερα ένας ρώσος γιατρός μέσα από τα έργα του –γιατί ήταν και συγγραφέας –φώτισε με ακρίβεια την ανάλωση του ανθρώπου στα μικρά ελαττώματά του εξαιτίας των οποίων δεν μπορεί να αξιολογήσει τη σπουδαιότητα του «ατμού».
«Οι ήρωες του Τσέχοφ είναι απλοί άνθρωποι, όμως στον μικρόκοσμο καθενός το ελάττωμα είναι έτοιμο να φάει το προτέρημα, τη ζωή σαν σαράκι» λέει η ηθοποιός Λυδία Φωτοπούλου. Μαζί με τους Αλέξανδρο Μυλωνά, Μιχάλη Οικονόμου και Εύη Σαουλίδου –τέσσερις ηθοποιοί από τέσσερις διαφορετικές γενιές –και υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του πολλά υποσχόμενου Γιάννη Μόσχου αφηγούνται και ενσαρκώνουν με λεπτό χιούμορ την κωμικοτραγική προσπάθεια που κάνουμε όλοι για να δικαιώσουμε την ύπαρξή μας, «πατώντας» σε αποσπάσματα έργων του Αντον Τσέχοφ που αποτελούν ακτινοσκοπήσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ο τίτλος του εγχειρήματος –παρουσιάζεται για τρεις μόνο παραστάσεις στην Πειραιώς 260 –εύγλωττος: «Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας».
Σε 90 λεπτά οι ηθοποιοί αφηγούνται και παίζουν ρόλους και η Λυδία Φωτοπούλου εξηγεί με παραστατικό τρόπο πώς συμβαίνει αυτό: «Μέσα στην ουσία του θεάτρου είναι και το παιχνίδι της αφήγησης, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν η γιαγιά που διηγείται την “Κοκκινοσκουφίτσα” αλλάζει τόνο στη φωνή της επειδή στην υπόθεση μπαίνει ο λύκος».
Το ενδιαφέρον για τον ηθοποιό που θα καταδυθεί στον κόσμο του Τσέχοφ και για τον θεατή που θα συμμετάσχει στην κατάδυση αυτή έγκειται «στην απόσταση που παίρνει ο συγγραφέας από τη φύση του ανθρώπου για να υπογραμμίσει τις μικρότητές του. Η αποστασιοποίηση αυτή του επιτρέπει να καταδείξει με λεπτό χιούμορ το ελάχιστο που ο άνθρωπος το κάνει κυρίαρχο και στην ουσία χάνει το νόημα της ζωής».
Απαντήσεις δεν θα πάρεις από τον Τσέχοφ διότι ο συγγραφέας έτσι κι αλλιώς δεν κρίνει τον άνθρωπο αλλά μέσα από τη διαδικασία αυτή, εξηγεί η Φωτοπούλου, «φθάνουμε να αναρωτηθούμε “γιατί είμαστε ικανοί για το άσχημο και όχι για το όμορφο;”. Με άλλα λόγια, η καταστροφική πλευρά μας είναι πιο έντονη από τη δημιουργική. Αυτά ισχύουν και σήμερα, με τους πολέμους, τους πρόσφυγες, τις καταρρεύσεις οικονομιών και την αποδόμηση κοινωνιών».
Ανάσα και συνεχίζει με ήρεμο τόνο φωνής: «Δεν ζούμε στον πλανήτη όπως τα άλλα πλάσματα. Ο άνθρωπος είναι αρπακτικό. Αρπακτικό βέβαια είναι και το λιοντάρι, αλλά δεν αποθηκεύει 15 ελάφια. Σκοτώνει ένα για να φάει εκείνο και τα μέλη της οικογενείας του. Εν ολίγοις, ο άνθρωπος, αποπροσανατολισμένος από τη ματαιότητα των μικρών ονείρων του, δεν είναι συμφιλιωμένος μέσα σε αυτόν τον υπέροχο κόσμο που βρίσκεται».
Εργα εμπνευσμένα από ερεθίσματα και προσλαμβάνουσες από μια άλλη εποχή, αλλά είναι τόσο δικά μας «απλώς διότι ο Τσέχοφ είχε αποκρυσταλλωμένη την πεποίθηση ότι η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει, ακόμα κι αν γίνουν άλματα προόδου σε κάθε τομέα που τον αφορά ή τον επηρεάζει».
Στην παράσταση χρησιμοποιούνται αποσπάσματα από τον «Βυσσινόκηπο» (μτφ. Θωμά Μοσχόπουλου), τον «Θείο Βάνια» (μτφ. Χρύσα Προκοπάκη) και τις «Τρεις αδελφές» (μτφ. Αλέξανδρος Ισαρης – Γιώργος Δεπάστας) συνθέτοντας το ψηφιδωτό προσώπων που αναζητούν εναγωνίως το νόημα στη ζωή τους.
Σαν θεατρικό σφηνάκι μοιάζει –για να δανειστώ την ορολογία των μπαρ για τα ποτά σε δόση της μιας γουλιάς –η ολιγοήμερη παρουσίαση του έργου και είναι να απορεί κανείς αν ο ηθοποιός εισπράττει ανάλογη ευχαρίστηση. «Ο ηθοποιός» εξηγεί η Λυδία Φωτοπούλου «βρίσκει ισορροπία σε μια παράσταση μετά από εβδομάδες και μέσα από την επαφή με τον κόσμο. Νομίζω ότι η παράσταση, ως ζωντανή κατάσταση που είναι, δεν μπορεί να είναι ποτέ ίδια. Ο ηθοποιός έχει κάθε φορά διαφορετικά βιώματα. Στις τρεις μέρες βιώνω την αγωνία να επαναλάβω σωστά αυτά που έχουμε δουλέψει στις πρόβες, οι οποίες ήταν σαν να επρόκειτο να παρουσιάσουμε έργο που θα παρέμενε στη σκηνή για πολύ περισσότερο. Ετσι όμως συμβαίνει και στη ζωή: όταν είμαστε χαλαροί απολαμβάνουμε περισσότερο και καλύτερα».
INFO. «Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας», παράσταση βασισμένη σε διηγήματα του Αντον Τσέχοφ, σε σύνθεση – σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου. Με τους Αλέξανδρο Μυλωνά, Μιχάλη Οικονόμου, Εύη Σαουλίδου και Λυδία Φωτοπούλου. Σήμερα και αύριο, στις 21.00, στην Πειραιώς 260 – Κτίριο Ε. Εισιτήρια: 5-15 ευρώ.
Σχόλια
