Τέλος στον αγρότη του καναπέ βάζει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, που αρχίζει να εφαρμόζεται από τον Ιανουάριο του 2015, θα έχει διάρκεια έως και το 2020 και θα έχει κερδισμένους και χαμένους σε σχέση με το σημερινό καθεστώς. Η σημαντικότερη τομή που φέρνει η νέα ΚΑΠ δεν είναι τόσο στα χρήματα που προορίζονται για την Ελλάδα –19,5 δισ. ευρώ –όσο η σύνδεση των ενισχύσεων με την πραγματική παραγωγή, κάτι που γίνεται πρώτη φορά.

Από το 2015, οι έλληνες αγρότες που θα δικαιούνται ενίσχυση πρέπει και να αποδεικνύουν ότι παράγουν για να τύχουν υποστήριξης. Τα «ιστορικά δικαιώματα» που καθορίζουν ακόμη και σήμερα το ύψος της ενίσχυσης (με βάση δηλαδή το τι καλλιεργούσε και τι επιδοτήσεις έπαιρνε ο παραγωγός κατά την περίοδο 2000 – 2002) θα αποτελούν από του χρόνου παρελθόν, με αποτέλεσμα πολλοί που μέχρι σήμερα εισπράττουν χωρίς να παράγουν να χάσουν το τσεκ.

Ενας ελεύθερος επαγγελματίας, ιδιωτικός ή δημόσιος υπάλληλος που δεν είναι κατ’ επάγγελμα αγρότης δεν θα μπορεί για παράδειγμα να δηλώνει ότι έχει δέκα στρέμματα με ελιές και να εισπράττει την ίδια ενίσχυση με σήμερα, δίχως μάλιστα να λαμβάνει ιδιαίτερα μέτρα περιβαλλοντικής φροντίδας.

Διότι πλέον η νέα ΚΑΠ πριμοδοτεί τους λεγόμενους ενεργούς αγρότες έναντι των μη κατ’ επάγγελμα αγροτών, το πρασίνισμα των καλλιεργειών (γνωστό ως greening) και τους νέους αγρότες έως 40 ετών. Αυτά είναι τα τρία κλειδιά της νέας ΚΑΠ.

Τις εθνικές προτάσεις για την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ παρουσίασε χθες σε συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Αθ. Τσαυτάρης, ο οποίος συμπλήρωσε ότι θα τις αποστείλει στις Βρυξέλλες όπως και οι 27 ομόλογοί του και ότι οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν στο προσεχές Συμβούλιο υπουργών Γεωργίας της 16ης Ιουνίου στο Λουξεμβούργο.

Ενεργός αγρότης. Ενεργός αγρότης είναι εκείνος που ασκεί γεωργική δραστηριότητα στην εκμετάλλευσή του και οι άμεσες ενισχύσεις που εισπράττει αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 5% των συνολικών εσόδων του.

Τα νομικά πρόσωπα των οποίων η γεωργία δεν αποτελεί κύριο αντικείμενο θα θεωρούνται ενεργοί αγρότες μόνο εφόσον τουλάχιστον το 30% των εσόδων τους προέρχεται από τη γεωργική δραστηριότητα. Οσοι λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις έως 4.000 ευρώ θεωρούνται αυτόματα ενεργοί γεωργοί, ανεξάρτητα αν πληρούνται οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις.

Η νέα ΚΑΠ πριμοδοτεί επίσης τους νέους αγρότες, ηλικίας έως 40 ετών. Το τσεκ που θα εισπράττουν οι νέοι αγρότες από του χρόνου θα είναι υψηλότερο έως 25% έναντι όλων των λοιπών.

Πρόκειται για ένα είδος μπόνους που καθιερώνεται πανευρωπαϊκά, προκειμένου να στραφούν στη γεωργία και στην κτηνοτροφία νέοι άνθρωποι και να αντιμετωπιστεί η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού. Στην Ελλάδα, το μπόνους αυτό θα αφορά ετησίως 15.000 – 20.000 νέους αγρότες και θα αντιστοιχεί σε επιφάνεια 880.000 στρεμμάτων. Συνολικά, η νέα ΚΑΠ προβλέπει για τους νέους αγρότες επιπλέον ποσό ύψους 2% επί των ποσών που δικαιούται κάθε χώρα για άμεσες ενισχύσεις. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό αντιστοιχεί σε 300 εκατ. ευρώ για την πενταετία 2015 – 2020.

Τρίτο κλειδί της νέας ΚΑΠ είναι το πρασίνισμα των καλλιεργειών με αγρανάπαυση και αμειψισπορά. Το 30% από το σύνολο της άμεσης ενίσχυσης που δικαιούται κάποιος, θα το εισπράττει μόνο εφόσον τηρεί αυτές τις αρχές. Ειδικότερα, 5% των καλλιεργειών θα πρέπει να αφήνεται ακαλλιέργητο για περιβαλλοντικούς λόγους (αγρανάπαυση). Το μέτρο θα εφαρμόζεται σε εκμεταλλεύσεις μόνο άνω των 150 στρεμμάτων. Επίσης στο 30% της έκτασης κάθε εκμετάλλευσης θα πρέπει να υπάρχει εναλλαγή καλλιέργειας (αμειψισπορά). Τουλάχιστον δύο διαφορετικές καλλιέργειες θα πρέπει να έχουν όσοι εκμεταλλεύονται πάνω από 100 στρέμματα.

Η βασική καλλιέργεια δεν θα μπορεί να υπερβαίνει το 75% της έκτασης. Οταν η εκμετάλλευση ξεπερνά τα 150 στρέμματα, το 5% πρέπει να διατηρείται στη φυσική του μορφή (θάμνοι, δένδρα, ακαλλιέργητη γη, λίμνες κ.λπ.).

Επισημαίνεται πάντως ότι η ελληνική γεωργία έχει τέτοια μορφή (πολλοί ελαιώνες, αγρότες με εκμεταλλεύσεις κάτω των 100 στρεμμάτων κ.ά.) ώστε εκτιμάται ότι η εφαρμογή του πρασινίσματος δεν θα αντιμετωπίσει δυσκολίες.

Διαφορετικές ενισχύσεις. Κάθε χώρα-μέλος πρέπει να αποφασίσει αν θα χωρίσει την επικράτειά της σε επιμέρους περιφέρειες ή αν θα παραμείνει ενιαία. Στο εσωτερικό της κάθε περιφέρειας θα πρέπει να υπάρχει σύγκλιση στο ποσό των επιδοτήσεων.

Η ελληνική πρόταση είναι να μη θεωρηθεί μία περιφέρεια η Ελλάδα, κάτι που θα σήμαινε ανισότητες ως προς την καταβολή των ενισχύσεων, αλλά να καταχωριστεί σε τρεις: βοσκότοποι, μονοετείς καλλιέργειες (σιτάρι, ντομάτες κ.ά.) και πολυετείς (ελιές, ροδακινιές, βερικοκιές κ.ά.). Για παράδειγμα, οι βοσκότοποι είναι κατά 95% φτωχά μη παραγωγικά εδάφη. Ως τέτοια λοιπόν μπορεί να τύχουν υψηλότερης ενίσχυσης, έναντι των αρχικών σεναρίων. Τα επίπεδα των ενισχύσεων δεν έχουν καθοριστεί ακόμη. Βέβαιο είναι ωστόσο ότι αυτή η πρόταση θα έχει ως αποτέλεσμα καλύτερες ενισχύσεις ανά κατηγορία, από ό,τι αν η χώρα θεωρούνταν ενιαία περιφέρεια.

Ο νέος αγροτικός χάρτης σε αριθμούς

15,2δισ. ευρώ τα ποσά των άμεσων ενισχύσεων για την Ελλάδα την περίοδο 2015-2020 (Πυλώνας Ι)

4,3δισ. ευρώ τα ποσά για έργα ανάπτυξης, έρευνας και

καινοτομίας (Πυλώνας ΙΙ)

290.000οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Δεν θα θιγούν ως προς τα ποσά που θα εισπράττουν ως άμεσες ενισχύσεις

450.000οι μη κατ’ επάγγελμα αγρότες (δημόσιοι υπάλληλοι, ελεύθεροι επαγγελματίες κ.ά.), κάποιοι εκ

των οποίων θα θιγούν. Εκτιμάταιότι 15.000-20.000 εξ αυτών θα πάψουν να εισπράττουν άμεσες ενισχύσεις