Αναζήτηση
Μέσω της ανεξάντλητης δύναμης του Διαδικτύου και της έκρηξης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η κίνηση του 31χρονου Αλβες να φάει την μπανάνα, για την οποία εγείρονται αμφιβολίες ως προς το αυθόρμητο της πράξης, χωρίς φυσικά να αλλοιώνεται το μήνυμα που θέλει να επικοινωνήσει, έγινε ακαριαία θέμα (hashtag στη διαδικτυακή γλώσσα) στο twitter. Προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις και γράφτηκε στην ιστορία ως μία από τις δυναμικότερες ενέργειες κατά των ρατσιστικών συμπεριφορών. Η ειρωνική διάθεση μάλιστα και το πικρό χιούμορ, όπως εκείνο που επιστράτευσε ο Τσάρλι Τσάπλιν για να «εκτελέσει» σατιρικά τον Αδόλφο Χίτλερ στον «Μεγάλο Δικτάτορα», οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η κίνηση του Αλβες θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί εφάμιλλη με τις υψωμένες γροθιές των Αφροαμερικανών Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος κατά την απονομή των μεταλλίων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 στο Μέξικο Σίτι.
Το οδυνηρό με τα ρατσιστικά φαινόμενα που παρατηρούνται παγκοσμίως και όχι δυστυχώς μόνο στο γήπεδο της Βιγιαρεάλ – παρεμπιπτόντως ο ανόητος οπαδός που πέταξε την μπανάνα συνελήφθη, αποβλήθηκε διά βίου από όλους τους αγώνες της ομάδας του και κινδυνεύει με ποινή τριετούς κάθειρξης – είναι ότι δεν βρισκόμαστε στο 1968 αλλά στο 2014 και αυτό μαρτυρά το ότι έχουν αλλάξει οι εποχές, όχι όμως και η νοοτροπία. Διότι θα μπορούσε λόγω της βεβαρημένης περιρρέουσας ατμόσφαιρας να εξηγείται η ρατσιστική αντίδραση που προκάλεσε η χρησιμοποίηση του πρώτου μαύρου αθλητή στην ιστορία του μπέιζμπολ στις ΗΠΑ τον Απρίλιο του 1947, όταν οι Μπρούκλιν Ντότζερς συμπεριέλαβαν στο ρόστερ τους τον θρυλικό Τζάκι Ρόμπινσον, η ιστορία του οποίου μεταφέρθηκε αριστουργηματικά στις κινηματογραφικές αίθουσες («42»). Οπως και οι αντιδράσεις μίσους που βίωσε ο προπονητής της κολεγιακής ομάδας μπάσκετ Ντον Χάσκινς, ο οποίος τόλμησε να χρησιμοποιήσει πέντε μαύρους στην αρχική πεντάδα κατακτώντας τον εθνικό τίτλο του NCAA με το Τέξας Γουέστερν το 1966.
«Είμαστε όλοι πίθηκοι»
Δυστυχώς, όμως, οι ρατσιστικές συμπεριφορές εξακολουθούν να καλλιεργούνται και να υιοθετούνται, και αποτελούν αναμφίλεκτα μείζον πρόβλημα του σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από την μπανάνα προς τον Αλβες, η οποία προκάλεσε χιλιάδες selfies επωνύμων και ανωνύμων, που σε ένδειξη συμπαράστασης ακολούθησαν το αντιρατσιστικό μήνυμα «We are all monkeys» («Είμαστε όλοι μαϊμούδες»), αρκετοί ακόμη ποδοσφαιριστές έχουν γίνει αποδέκτες του γευστικού φρούτου. Τον Μάρτιο του 2011, ένας γερμανός έφηβος ομολόγησε ότι πέταξε μια μπανάνα προς το μέρος του Νεϊμάρ – ίσως και για αυτόν τον λόγο τάχθηκε ως άμεσος υποστηρικτής του Αλβες – κατά τη διάρκεια φιλικού αγώνα μεταξύ των εθνικών ομάδων της Βραζιλίας με τη Σκωτία στο Λονδίνο. Τρεις μήνες αργότερα, στην άλλη άκρη της Ευρώπης, στη ρωσική πόλη Σαμάρα ένας οπαδός εκτόξευσε μια μπανάνα προς τον βραζιλιάνο άσο Ρομπέρτο Κάρλος, που τότε αγωνιζόταν στην Ανζί. «Σε τέτοιες στιγμές θλίψης αισθάνεσαι ανίσχυρος. Οταν όμως μπήκα στα αποδυτήρια, όλα τα παιδιά με αγκάλιασαν και άρχισαν να μου τραγουδούν δείχνοντας τη συμπάθειά τους προς το πρόσωπό μου» εκμυστηρεύτηκε εκ των υστέρων ο νυν προπονητής της τουρκικής Σίβασπορ, ο οποίος εκείνο το βράδυ σκεφτόταν σοβαρά να σταματήσει το ποδόσφαιρο.
Ρωσική αργκό
Η Ρωσία χρεώνεται ακόμη ένα ρατσιστικό περιστατικό καθώς τον Αύγουστο του 2010 οι οπαδοί της Λοκομοτίβ Μόσχας ύψωσαν πανό που έγραφε «Thanks West Brom» και απεικόνιζε μια μπανάνα θέλοντας να πικάρουν τον Νιγηριανό Πίτερ Οντεμβίγκιε που είχε πάρει μεταγραφή προς τον σύλλογο της Κεντρικής Αγγλίας. Το δυσάρεστο στην υπόθεση είναι ότι η Πειθαρχική Επιτροπή της Ρωσικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας αποφάσισε να μην τιμωρήσει την Λοκομοτίβ και τον Αλεξέι Σορόκιν, ο οποίος εκείνη την εποχή διατελούσε και χρέη γενικού διευθυντή στην Ομοσπονδία. «Προφανώς, οι οπαδοί δεν ήταν χαρούμενοι από το γεγονός ότι ο ποδοσφαιριστής έπαιζε καλύτερα για τη Νιγηρία παρά για τον σύλλογό του. Ετσι, με αυτό το πανό έδειξαν την ικανοποίησή τους όταν έφυγε. Δεν υπάρχει ίχνος ρατσισμού. Και Ρώσος, Δανός, Νορβηγός ή Γιαπωνέζος αν ήταν, το ίδιο θα γινόταν. Στη Ρωσία «φάε την μπανάνα» σημαίνει ότι κάποιος έχει αποτύχει σε μια δοκιμασία» έλεγε η υπερασπιστική γραμμή του συλλόγου.
Η διάψευση του ισχυρισμού δεν άργησε να εμφανισθεί καθώς το Κέντρο Ανάλυσης Εξτρεμιστικών Συμπεριφορών, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που λειτουργεί στη Μόσχα ξεκαθάρισε πως η συγκεκριμένη φράση ίσχυε στα χρόνια της Σοβιετικής Ενωσης και έχει σχεδόν εξαλειφθεί από τη ρωσική αργκό. Ανάλογη προς την εξήγηση της Λοκομοτίβ για την μπανάνα στο πανό ήταν και η υπερασπιστική γραμμή των δικηγόρων της ΠΑΕ ΠΑΟΚ στην υπόθεση της μπανάνας, που είχε στόχο τον βραζιλιάνο ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Λεάντρο Σαλίνο, κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ημιτελικού του Κυπέλλου Ελλάδας στην Τούμπα που αμαυρώθηκε από πολύ άγρια επεισόδια. «Αν η ρίψη της μπανάνας είχε ρατσιστική έννοια είναι κάτι καταδικαστέο αλλά ποτέ στο παρελθόν δεν έχει δώσει τέτοιο δικαίωμα ο κόσμος του ΠΑΟΚ. Ισως είχε κάποιος μια μπανάνα για να τη φάει και την πέταξε μέσα όπως θα πέταγε οτιδήποτε άλλο» δήλωσε ο ένας εκ των δύο δικηγόρων. Σωστά… Και μετά αναρωτιόμαστε για ποιους λόγους αρκετοί απογοητευμένοι Νεοέλληνες χαρακτηρίζουν την ομορφότερη χώρα του κόσμου «Μπανανία»!
«Τουλάχιστον, σεβασµός»
«Ειλικρινά δεν περίμενα ότι θα ασχολούνταν τόσο πολλοί άνθρωποι με την υπόθεσή μου. Δεν είχε συμβεί σε άλλα περιστατικά που έχουν καταγγελθεί κατά το παρελθόν. Για αυτό ίσως και να ήμουν απαισιόδοξος ως προς αυτό το κομμάτι. Εχω μιλήσει με αρκετούς ανθρώπους με σημαντική επιρροή ώστε να σταματήσουν τα ρατσιστικά φαινόμενα. Το ελάχιστο που μπορείς να περιμένεις από τους ανθρώπους είναι σεβασμός. Στην περίπτωση της Ισπανίας, δεν είχα την πρόθεση να γενικεύσω. Δεν εννοούσα ότι οι Ισπανοί είναι ρατσιστές αλλά ότι υπάρχει ρατσισμός στην Ισπανία, γιατί το έχω βιώσει σε διάφορα γήπεδα. Δεν ήταν, πάντως, ένα μεμονωμένο περιστατικό» δήλωσε ο Αλβες ο οποίος με… μια μπουκιά στην μπανάνα προκάλεσε τσουνάμι αντιδράσεων και δηλώσεων από απλούς ανθρώπους έως πρωθυπουργούς. Ενας από αυτούς ήταν ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι, ο οποίος σε πρόσφατη συνάντηση με τον ομοσπονδιακό τεχνικό της Σκουάντρα Ατζούρα Τσέζαρε Πραντέλι στο Παλάτσο Κίτζι μοιράστηκε μαζί του μια μπανάνα σε ένδειξη συμπαράστασης προς τον Αλβες.
«Μηδενική ανοχή»
Μέσα σε λίγα 24ωρα το μαγνητοσκοπημένο στιγμιότυπο με πρωταγωνιστή τον άσο της Μπαρτσελόνα έχει ξεπεράσει το… 1 εκατομμύριο «views» στο YouTube και η εικόνα του δεν θα μπορούσε να μείνει ασχολίαστη στην πατρίδα του, όπου θα διεξαχθεί το Παγκόσμιο Κύπελλο (12-13 Ιουλίου 2014) σε δώδεκα πόλεις. «Θα δείξουμε σε όλους ότι η δύναμή μας στο ποδόσφαιρο, όπως και στη ζωή, είναι άρρηκτα δεμένη με τη διαφορετικότητα του έθνους μας, για την οποία είμαστε υπερήφανοι» σχολίασε η πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ, ενώ ο πρόεδρος της FIFA Ζεπ Μπλάτερ εμφανίστηκε υπερβολικά ενοχλημένος από ένα ακόμη ρατσιστικό περιστατικό που ήλθε να προστεθεί σαν κρίκος στην αλυσίδα του φυλετικού μίσους. «Απέναντι σε ορισμένους ανθρώπους η μόνη απάντηση είναι η αδιαφορία. Αλλά στο Παγκόσμιο Κύπελλο θα υπάρξει μηδενική ανοχή. Οι ρατσιστές ας μην τρέφουν αυταπάτες» ξεκαθάρισε ο ισχυρός παράγοντας της Διεθνούς Ομοσπονδίας, ενώ την ίδια στιγμή ο ομόλογός του στην UEFA Μισέλ Πλατινί εμφανίστηκε αρκετά ρεαλιστικός στην τοποθέτησή του: «Το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στον κόσμο και αντικατοπτρίζει την κοινωνία στην οποία ανθούν οι αξίες της, το πάθος της αλλά, δυστυχώς, και οι προκαταλήψεις και οι φόβοι της». Η σκέψη του, μάλιστα, είναι στο Μουντιάλ οι ποδοσφαιριστές όλων των ομάδων να εμφανιστούν με μπλουζάκια που θα αναγράφουν τη λέξη «Respect» («Σεβασμός»)…
Ο άσος της Μάντσετσερ Σίτι και πρώην του Ολυμπιακού Γιάγια Τουρέ διατηρεί τις ενστάσεις του αναφορικά προς τον σεβασμό που θα έπρεπε να απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως χρώματος. «Στην Ευρώπη, πολλοί θεωρούν εμάς τους Αφρικανούς ζώα. Και δεν μιλάω μόνο στο ποδόσφαιρο» σχολίασε με καυστικό ύφος ο ιβοριανός μέσος, ο οποίος προφανώς θα αισθάνθηκε έντονη απέχθεια, όπως όλοι οι συνάδελφοί του, επαγγελματίες αθλητές αλλά και γενικότερα οι νουνεχείς και συνειδητοποιημένοι πολίτες της ανθρωπότητας, ακούγοντας το αποκρουστικό ηχητικό ντοκουμέντο με τις ρατσιστικές απόψεις τού (όχι για πολύ) ιδιοκτήτη των Λος Αντζελες Κλίπερς Ντόναλντ Στέρλινγκ. «Γιατί τραβάς φωτογραφίες με μειονότητες; Είναι σαν να μιλάς με τον εχθρό. Εχεις να κερδίσεις κάτι περπατώντας στον δρόμο με μαύρους; Γιατί θέλεις να βγαίνεις φωτογραφίες μαζί τους, να τις βάζεις στο γαμ…νο Instagram και να τους φέρνεις στο γήπεδό μου, στα παιχνίδια της ομάδας μου;» ακούγεται να λέει μεταξύ άλλων στη νεαρή σύντροφό του ο 80χρονος άνδρας προκαλώντας ακόμη και την παρέμβαση του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, γνωστού μπασκετόφιλου, ο οποίος καταδίκασε το ρατσιστικό παραλήρημα, όπως και δεκάδες εν ενεργεία και παλαίμαχοι αστέρες του ΝΒΑ.
Βαθύτερες πληγές
Και τι έγινε όμως που ο Στέρλινγκ τιμωρήθηκε με διά βίου αποκλεισμό από κάθε δραστηριότητα του ΝΒΑ και με το βαρύτερο πρόστιμο που προβλέπει ο κανονισμός του πρωταθλήματος (2,5 εκατ. δολάρια); Ο ρατσιστής ιδιοκτήτης βίωσε με τον πιο παραδειγματικό τρόπο τη διαπόμπευση, ενώ δέχεται ισχυρές πιέσεις, ώστε να πουλήσει τις μετοχές του και να φύγει τελείως από τη λίγκα.
Ωστόσο, παράλληλα με τον ανεμοστρόβιλο των εις βάρος του δηλώσεων ακούστηκαν και οι μετριοπαθείς φωνές εκείνων που υποστηρίζουν ότι η πληγή του ρατσισμού είναι πολύ βαθιά και δεν επουλώνεται μόνο με τον εξοστρακισμό ενός ανόητου από το πρωτάθλημα. «Αντί να είμαστε ικανοποιημένοι που τιμωρήσαμε τον Στέρλινγκ και να ξαναπέσουμε για ύπνο, χρειάζεται να αποκτήσουμε όραμα ώστε να αναζητήσουμε, να εκθέσουμε και να εξαλείψουμε τον ρατσισμό στις πρώτες του εκφάνσεις» δήλωσε ο παλαίμαχος άσος των Λος Αντζελες Λέικερς Καρίμ Αμπντούλ-Τζαμπάρ, ο οποίος φημίζεται για τη σοφία των απόψεών του.
Κάν’ το όπως το NBA
Ο (επίσης μαύρος) αρθρογράφος του «Fox Sports» και του ESPN Τζέισον Γουίτλοκ εκτιμά ότι «η αποπομπή του Στέρλινγκ δεν γιατρεύει τον ρατσισμό του συστήματος που γέννησε τις απόψεις και τις συμπεριφορές του. Ο Στέρλινγκ είναι προσκολλημένος σε μια διάχυτη κουλτούρα που εγκαθιδρύθηκε από την υπεροχή των λευκών παγκοσμίως. «Δεν θέλω να αλλάξω αυτή τη νοοτροπία γιατί δεν μπορώ» ακούγεται να λέει στις επίμαχες κασέτες. Αυτό για τον Στέρλινγκ ήταν μια στιγμή διαύγειας. Η κουλτούρα της υπεροχής της λευκής φυλής δημιούργησε τον Ντόναλντ Στέρλινγκ. Δεν δημιούργησε αυτός τη συγκεκριμένη νοοτροπία. Η συζήτηση γύρω από τον Στέρλινγκ είναι αφελής, όπως και η βαριά τιμωρία που του επεβλήθη. Εχουν οδηγό το συναίσθημα και όχι τη λογική. Αυτό δεν εξυπηρετεί το γενικότερο καλό της θιγόμενης μαύρης κοινότητας. Ο Στέρλινγκ είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος, ο εύκολος στόχος, ένα δόλωμα, έτσι ώστε να μην αντιμετωπισθεί αυτή η μάστιγα εις βάθος». Το ΝΒΑ, τουλάχιστον, έδειξε μηδενική ανοχή. Αν ακολουθήσουν το παράδειγμά του και άλλοι φορείς, σε άλλες χώρες, τότε πραγματικά θα έχει γίνει σημαντικό βήμα προόδου και η ανθρωπότητα θα κινείται στη σωστή κατεύθυνση.
