Καταλληλότερη στιγμή δεν θα μπορούσε να βρεθεί. Τα εκατόχρονα της έναρξης του Μεγάλου Πολέμου τιμώνται ήδη με εκδόσεις, ενώ ειδικά στο Σαράγεβο, όπου στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονήθηκε ο αρχιδούκας της Αυστρίας Φραγκίσκος Φερδινάνδος επιταχύνοντας την παγκόσμια σύρραξη, οι εορτασμοί προετοιμάζονται εδώ και καιρό.

Το Τμήμα Ιστορίας του Ινστιτούτου Αντριτς στο Αντριτσγκραντ, την κωμόπολη που ο Εμίρ Κουστουρίτσα έστησε για κινηματογραφικές ανάγκες και τώρα χρησιμοποιεί ως τόπο διαμονής, πήγε ένα βήμα παραπέρα. Προ ημερών ξεκίνησε μια καμπάνια συλλογής υπογραφών με στόχο να επαναληφθεί η δίκη του δολοφόνου, του περίφημου Γαβρίλο Πρίντσιπ, αλλά και των υπολοίπων της εθνικιστικής οργάνωσης Νεαρή Βοσνία που δικάστηκαν μαζί του.

Στην πρώτη εκείνη δίκη, ο νεαρός δικηγόρος Ρούντολφ Κίστλερ, αν και είχε επιλεχθεί από τις Αρχές για την υπεράσπιση του Πρίντσιπ με την ελπίδα ότι δεν θα ασχοληθεί σοβαρά, έκανε το ακριβώς αντίθετο. Ενώ το κατηγορητήριο έκανε λόγο για εσχάτη προδοσία, εκείνος υποστήριξε ότι εφόσον η Αυστροουγγαρία δεν είχε επικυρώσει την προσάρτηση της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Η έδρα δεν πείστηκε και οι συνωμότες τιμωρήθηκαν με θάνατο, εκτός από τον ίδιο τον Πρίντσιπ που –καθώς ήταν μικρότερος από το νομικό όριο των είκοσι ετών –κλείστηκε για μια εικοσαετία στη φυλακή. Πέθανε πάνω στα τέσσερα χρόνια από φυματίωση.

Το επιχείρημα του Κίστλερ επαναλάμβανε πρόσφατα και ο Κουστουρίτσα. «Τι σόι απόφαση», συμπλήρωνε, «τι σόι δικαστήριο ήταν εκείνο αν δεν δέχτηκε μια έφεση στην απόφασή του, κάτι που δεν είχε νομικό προηγούμενο;». Ζητούμενο βέβαια είναι να συμφωνεί και το δικαστήριο της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, στο οποίο το Ινστιτούτο Αντριτς θα απευθυνθεί. «Είναι λογικό», εξηγούσε ο σκηνοθέτης, «η αναθεώρηση, μια μακρά και επίπονη διαδικασία στη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική κατάσταση, να πραγματοποιηθεί εκεί όπου δικάστηκαν οι δολοφόνοι, δηλαδή στο Σαράγεβο». Η γεωγραφία πάντως έχει κι άλλη σημασία: όταν ο Κουστουρίτσα δήλωνε ότι «ο Γαβρίλο Πρίντσιπ είναι ήρωάς μου», εξέφραζε μια άποψη που, γενικά μιλώντας, θα έβρισκε σύμφωνο έναν Σέρβο. Οχι απαραίτητα όμως και έναν Βόσνιο.

Εχοντας βαφτιστεί ορθόδοξος, αρνούμενος έτσι στα μάτια αρκετών τις μουσουλμανικές ρίζες του, είχε και ο ίδιος ακούσει στο παρελθόν τον χαρακτηρισμό «προδότης». Τελευταία γνωστή περίπτωση, όταν ζήτησε άδεια χρήσης στρατιωτικού εξοπλισμού της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης για τις ανάγκες της νέας του ταινίας. Οι Αρχές δεν το ενέκριναν, το «On the milky way» όμως, με πρωταγωνίστρια τη Μόνικα Μπελούτσι (η οποία για τις ανάγκες του ρόλου μιας κατασκόπου που θυσιάζεται για χάρη της αγάπης έμαθε και σερβικά), ετοιμάζεται κανονικά. Πιθανότατα να βγει στις αίθουσες το 2015. Εως τότε το δικαστικό εγχείρημα του σκηνοθέτη θα έχει λογικά κριθεί. Θα έχει επίσης ολοκληρωθεί και η κυκλοφορία όλων των τόμων που το Ινστιτούτο Αντριτς επιμελήθηκε για την περίσταση και που περιλαμβάνουν τεκμήρια για την απόφαση της Αυστροουγγαρίας να εισβάλει στη Σερβία δεκατρείς μήνες πριν από τη δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου. «Είναι αμαρτία να τα έχει το Ινστιτούτο στο αρχείο του», έλεγε σχετικά ο Κουστουρίτσα, «και να μην έχουν πρόσβαση σε αυτά οι άνθρωποι».

ΡΟΥΝΤΟΛΦ ΚΙΣΤΛΕΡ

Ο επίμονος δικηγόρος

Κροατικής και αυστριακής καταγωγής, ο Ρούντολφ Κίστλερ υπερασπίστηκε τον Πρίντσιπ κόντρα στην κοινή γνώμη, με αποτέλεσμα να εκδιωχθεί από το Σαράγεβο μία ημέρα μετά τη δίκη. Ξαναγύρισε μόνο όταν τέλειωσε ο πόλεμος. Εδωσε μία μόλις συνέντευξη το 1937, εξέδωσε ένα βιβλίο με τίτλο «Πώς υπερασπίστηκα τους Πρίντσιπ και Σία» και πέθανε το 1960. Ο Σρντγιάν Κολιέβιτς, διευθυντής του κρατικού κινηματογραφικού φορέα της Σερβίας, ετοιμάζει προς τιμήν του ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ο άγνωστος ήρωας της υπόθεσης του Σαράγεβο».

Τελευταία Νέα