Αναζήτηση
Το πρωί της 28ης Ιουνίου του 1914, όταν ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος και η σύζυγός του Σοφίαφον Τσότεκ αποβιβάζονταν στον σιδηροδροµικό σταθµό του Σαράγεβο, στην Ευρώπη επικρατούσε ειρήνη. Τριάντα επτά ηµέρες µετά ολόκληρη η ήπειρος βρισκόταν σε πόλεµο. Η σύγκρουση που ξεκίνησε εκείνο το καλοκαίρι είχε αποτέλεσµα την κινητοποίηση 65 εκατοµµυρίων στρατιωτών, την κατάρρευση τριών αυτοκρατοριών, τον θάνατο 20 εκατοµµυρίων ανθρώπων, αµάχων και στρατιωτών, και τον τραυµατισµό ακόµη περισσοτέρων.
Ωστόσο, τις πρώτες ημέρες έπειτα από τη δολοφονία του διαδόχου του θρόνου της Αυτοκρατορίας της Αυστροουγγαρίας κανένας δε είχε αντιληφθεί ότι ο πυροβολισμός εκείνος επρόκειτο να ακουστεί «στα πέρατα του κόσμου». Σε κείμενό του στο «New York Times Book Review» ο βρετανός πολυβραβευμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας σερ Χάρολντ Εβανς αναφέρει πως η περίφημη αυτή φράση –«ένας πυροβολισμός που ακούστηκε στα πέρατα του κόσμου» –την οποία δανείστηκαν οι Ευρωπαίοι από το ποίημα Concord Hymn του αμερικανού στοχαστή Ραλφ Γουόλντο Εμερσον (1803-1882) για να εκφράσουν την εξαιρετική σημασία εκείνης της δολοφονίας, αποτελεί μονάχα μία όψιμη, τραγική, διαπίστωση η οποία αποκρυσταλλώθηκε σταδιακά. Και αν στην Ευρώπη κάποιοι ελάχιστοι κατάφεραν να ακούσουν τον πυροβολισμό που αποτέλεσε την αφορμή για να σημειωθεί «η πρώτη καταστροφή του 20ού αιώνα, η καταστροφή από την οποία ξεπήδησαν όλες οι υπόλοιπες καταστροφές» σύμφωνα με τον αμερικανό ιστορικό Φριτς Στερν, ορισμένοι από τους βασικούς μετέπειτα πρωταγωνιστές του Μεγάλου Πολέμου δεν είχαν αντιληφθεί το παραμικρό.
Οι ΗΠΑ ήταν γαλήνιες μέσα στην απομόνωση και την ευημερία τους, οι Παριζιάνοι είχαν απορροφηθεί από το σκάνδαλο της δολοφονίας του εκδότη της εφημερίδας Le Figaro από τη σύζυγο του τότε υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας ενώ οι Βρετανοί είχαν το βλέμμα τους στραμμένο στην Ιρλανδία. Την ίδια ώρα, οι βασιλιάδες και οι πολιτικοί άνδρες των υπόλοιπων ευρωπαϊκών πρωτευουσών ετοιμάζονταν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές στις επαύλεις και τα σκάφη τους. Σχεδόν κανένας από τους επικεφαλής των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής δεν είχε την οξυδέρκεια να διακρίνει πως η δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου από τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ, έναν νεαρό σερβοβόσνιο εθνικιστή, ήταν εκείνο το «κάποιο ανόητο γεγονός στα Βαλκάνια» που ο Οτο φον Μπίσμαρκ είχε προβλέψει, ήδη από το 1888, ότι μια ημέρα θα προκαλούσε έναν μεγάλο ευρωπαϊκό πόλεμο.
Ενενήντα έξι χρόνια από τη λήξη αυτού του μεγάλου ευρωπαϊκού Παγκοσμίου Πολέμου, ένα βασικό ερώτημα εξακολουθεί να προκαλεί τους ιστορικούς –για ποιο λόγο η Ευρώπη επέλεξε να αυτοκτονήσει και να πνίξει δεκαετίες ειρήνης, προόδου και ευημερίας στην αιματοχυσία της περιόδου 1914-1918; Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει περισσότερες από 25.000 μελέτες που αποπειρώνται να απαντήσουν στο συγκεκριμένο ερώτημα. Με δεδομένο ότι το καλοκαίρι συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά. Ενα από αυτά, «Οι Υπνοβάτες – Πώς η Ευρώπη ενεπλάκη σε πόλεμο το 1914» του καθηγητή Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Κέιμπριτζ Κρίστοφερ Κλαρκ, κυκλοφόρησε πρόσφατα και προσφέρει τις δικές του ερμηνευτικές προσεγγίσεις.
