Ηφωτογραφία μπήκε με φόρα στη ζωή του Κικουχίρο Φουκουσίμα το 1952. Ηταν μια ημέρα εκείνης της χρονιάς όταν ο τότε 30χρονος ωρολογοποιός και ερασιτέχνης φωτογράφος συνάντησε στη Χιροσίμα τον Σουγκιμάτσου Νακαμούρα, έναν 43χρονο ψαρά που υπέφερε από τις παρενέργειες της ατομικής βόμβας. Ο Νακαμούρα ζήτησε από τον Φουκουσίμα να τον φωτογραφίσει, αλλά εκείνος δίσταζε να ικανοποιήσει το αίτημα επί δύο ολόκληρα χρόνια. «Μια μέρα έπεσε στα γόνατα κλαίγοντας και με παρακάλεσε» διηγείται σήμερα. «Μου ζήτησε να πάρω εκδίκηση για την ατομική βόμβα. Και όταν τον ρώτησα πώς μπορούσα να το κάνω αυτό, μου απάντησε: «Φωτογράφισε τον πόνο μου για να καταλάβει ο κόσμος πόσο φοβερό ήταν»».

Ο άτυχος ψαράς δεν ήταν οργισμένος μόνο με τη βόμβα αλλά και με την ιαπωνική κυβέρνηση η οποία προσέφερε ελλιπή περίθαλψη στα θύματα. Ηταν κάτι που ο Φουκουσίμα καταλάβαινε πολύ καλά. Ο φωτογράφος υπηρετούσε στον ιαπωνικό στρατό και έφυγε από τη Χιροσίμα ακριβώς μία εβδομάδα προτού πέσει η βόμβα από το «Ενόλα Γκέι» επειδή κλήθηκε να συμμετάσχει σε μια αποστολή αυτοκτονίας. Η τραγωδία του έσωσε τη ζωή αφού η Ιαπωνία παραδόθηκε και η αποστολή αυτοκτονίας ματαιώθηκε. Τα επόμενα χρόνια βρήκαν τον Φουκουσίμα να προσφέρει εθελοντικά κοινωνική εργασία. Εκείνη η συνάντηση με τον Νακαμούρα όμως τον οδήγησε σε αυτό που θα έκανε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του: στην αποτύπωση της κοινωνικής αδικίας στον φωτογραφικό του φακό.

Ο στρατευμένος φωτογράφος αποτύπωσε στον φακό του τις ταραχώδεις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Φωτογράφισε φοιτητές και φεμινίστριες, αντιπολεμικές διαδηλώσεις, αλλά και τη μόλυνση του περιβάλλοντος που προκαλούσαν οι βιομηχανίες. Για να πετύχει τον σκοπό του χρησιμοποιούσε διάφορα τεχνάσματα. «Αν η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις εξαπατούσαν τους πολίτες παραβιάζοντας τον νόμο, ήταν σωστό να παραβιάσω κι εγώ τον νόμο για να αποκαλύψω την αλήθεια που κρύβουν» εξηγεί ο Κικουχίρο Φουκουσίμα στα «Ιαπωνικά ψέματα», ντοκυμαντέρ που αφιέρωσε στη ζωή του ο σκηνοθέτης Σαμπούρο Χασεγκάουα.

Η φωτογραφική δραστηριότητα του Φουκουσίμα επεκτάθηκε και στις ακαδημίες του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας. Αυτό που τον ενδιέφερε ήταν να αποκαλύψει στρατιωτικά μυστικά. Δημοσίευσε το υλικό του –κυρίως στρατιωτικό εξοπλισμό –σε ένα περιοδικό. Ο τίτλος που επέλεξε ήταν «Αποχαιρετισμός στα όπλα». Λίγες ημέρες μετά τη δημοσίευση δέχθηκε επίθεση από έναν άγνωστο έξω από το σπίτι του στο Τόκιο. Μερικές εβδομάδες αργότερα έπεσε θύμα νέας επίθεσης. Ενας τρίτος αποπειράθηκε να κάψει το σπίτι του. Τα αρνητικά σώθηκαν χάρη στην κόρη του.

Εκείνη, πάντως, δεν ήταν η πρώτη φορά που η φωτογραφία αναστάτωνε την προσωπική ζωή του Φουκουσίμα. Η δεκαετία που πέρασε φωτογραφίζοντας τον Νακαμούρα τού στοίχισε έναν νευρικό κλονισμό και μια νοσηλεία τριών μηνών σε κλινική. Το 1960 πήρε διαζύγιο από τη γυναίκα του και μετακόμισε στο Τόκιο. Τότε ήταν που αποφάσισε να γίνει φωτορεπόρτερ. Φωτογράφιζε όμως κυρίως πρόσωπα πιστεύοντας ότι δεν είναι καλός στο φωτορεπορτάζ. «Οι επαγγελματίες φωτογράφοι κυνηγούν την επικαιρότητα, βγάζουν ωραίες φωτογραφίες» δηλώνει. «Εγώ ήμουν πολύ αργός και ντροπαλός. Αλλά όταν αποφάσιζα να ασχοληθώ με κάτι δεν μπορούσε να με σταματήσει κανείς. Πήγαινα όλο πιο βαθιά. Στο τέλος είχα φωτογραφίες που δεν είχε κανένας άλλος».

Οι πολιτικά φορτισμένες φωτογραφίες του Κικουχίρο Φουκουσίμα βγήκαν εκτός μόδας όταν η Ιαπωνία άρχισε να ευημερεί οικονομικά τη δεκαετία του 1980 και οι Ιάπωνες ήθελαν να ξεχάσουν τα δύσκολα χρόνια που είχαν ζήσει μετά τον πόλεμο. Για να ζήσει άρχισε να σχεδιάζει και να φτιάχνει κοσμήματα. Στη λεπτή δουλειά εξάλλου είχε εντρυφήσει όταν ήταν ωρολογοποιός. Και ως ωρολογοποιός είχε επισκεφθεί τη Χιροσίμα μετά τη ρίψη της βόμβας. Φωτογράφισε για πρώτη φορά την κατεστραμμένη πόλη το 1946, όπως και ορφανά, χήρες αλλά και ηλικιωμένους που είχαν απομείνει μόνοι τους.

ΕΡΗΜΙΤΗΣ. Δεκαετίες αργότερα θα εγκατέλειπε τόσο το Τόκιο όσο και τη φωτογραφία. Απαυδισμένος από το καταναλωτικό πνεύμα της πρωτεύουσας, μετακόμισε το 1982 σε ένα έρημο νησάκι για να ζήσει σαν τον Ροβινσώνα Κρούσο. «Δεν είχα χρήματα και γι’ αυτό αποφάσισα να πάω σε ένα μέρος που δεν είχε καταστήματα» λέει. Επειτα από τρία χρόνια μετακόμισε σε ένα γειτονικό νησί, όπου πέρασε άλλα 15 χρόνια. Ενας καρκίνος στο στομάχι τον έφερε πίσω στο Τόκιο. Και εκεί ξύπνησε ο παλιός του εαυτός: στην πρωτεύουσα οργάνωσε μια αναδρομική έκθεση με θέμα τις ευθύνες του αυτοκράτορα Χιροχίτο στον πόλεμο. Το αποτέλεσμα ήταν ένας νέος γύρος απειλών θανάτου.

Τελευταία Νέα