Το φέρετρο ήταν σκεπασμένο με λεοντή, ένα βόδι θυσιάστηκε και ένας από τους γέροντες του χωριού του Νέλσον Μαντέλα μιλούσε διαρκώς στο πνεύμα του για να περάσει ήρεμα στην «άλλη» πλευρά. Στο χθεσινό τελευταίο «αντίο» στον μεγάλο ηγέτη οι παραδόσεις της φυλής του συνδυάστηκαν με το πνεύμα της σύγχρονης Νότιας Αφρικής: το φέρετρο –που στο τέλος σκεπάστηκε με τη σημαία της χώρας –μετέφεραν στον τάφο αξιωματικοί, λευκοί και μαύροι, αεροπλάνα και ελικόπτερα πετούσαν σε σχηματισμούς και χιλιάδες πολίτες είχαν συρρεύσει γύρω από το χωριό Κούνου, εκεί όπου ο Μαντέλα μικρός έβοσκε γελάδια. Επειτα από μια ζωή γεμάτη αγώνες και φυλακίσεις, ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, που έβαλε τέλος στην πολιτική των φυλετικών διακρίσεων, αναπαύθηκε στην τελευταία του κατοικία. Η ταφή έγινε χθες το μεσημέρι, «την ώρα που ο ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο και οι σκιές είναι ελάχιστες», σύμφωνα με την παράδοση της φυλής Σόζα.

Περίπου 5.000 άτομα συγκεντρώθηκαν κάτω από μια τεράστια λευκή τέντα για την κρατική τελετή που προηγήθηκε της οικογενειακής. Τραγούδια, ομιλίες και 21 βολές πυροβολικού αντήχησαν στη γύρω περιοχή καθώς ο αρχηγός της φυλής ντυμένος με προβιές ανακοίνωσε: «Ενα μεγάλο δέντρο έπεσε». Στον χώρο δέσποζε ένα μεγάλο πορτρέτο του Μαντέλα, μπροστά από το οποίο έκαιγαν 95 κεριά, ένα για κάθε χρόνο της ταραχώδους ζωής του.

ΔΙΑΣΗΜΟΤΗΤΕΣ. Παρόντες εκτός από την οικογένειά του ήταν ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου πρίγκιπας Κάρολος, ο πρίγκιπας Αλβέρτος του Μονακό, η αμερικανίδα τηλεπαρουσιάστρια Οπρα Γουίνφρι, ο βρετανός επιχειρηματίας Ρίτσαρντ Μπράνσον και πολλοί κρατικοί λειτουργοί καθώς και στελέχη του κυβερνώντος Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου. Η τελευταία σύζυγος του Μαντέλα, Γκράσα Μασέλ, και η πρώην, Γουίνι, κάθονταν έχοντας ανάμεσά τους τον πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Τζέικομπ Ζούμα. Ο Αχμέντ Καθράντα, συγκρατούμενος του Μαντέλα στο νησί Ρόμπιν, θυμήθηκε «τα απεριόριστα αποθέματα αγάπης, υπομονής και ανοχής» του παλιού του φίλου. Η πρόεδρος του γειτονικού Μαλάουι, Τζόις Μπάντα, έβγαλε μια συναισθηματική ομιλία και αποχαιρέτησε τον Μαντέλα ως παράδειγμα για τους αφρικανούς ηγέτες. Τα τραγούδια και οι ομιλίες μεταδίδονταν σε μεγάλες οθόνες που είχαν στηθεί γύρω για να τα παρακολουθούν οι χιλιάδες συγκεντρωμένοι. Εκατομμύρια πολίτες παρακολούθησαν την τελετή από τις τηλεοράσεις τους, μέσω των οποίων μεταδιδόταν απευθείας.