Ιστορίες μοναχικών ανθρώπων που προσπαθούν, μέσα στην ατέλειά τους, για το καλύτερο. Οι ταινίες του ελληνικής καταγωγής Αλεξάντερ Πέιν, κωμικές αλλά και σταθερά ανθρώπινες, συνθέτουν μια εξαίσια φιλμογραφία. Ο σκηνοθέτης των «Απογόνων» και του «Πλαγίως» έρχεται στη Θεσσαλονίκη με τη νέα του ταινία «Nebraska», ενώ θα είναι και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής. Μίλησε στα «ΝΕΑ» για τον κινηματογράφο, αλλά και την Ελλάδα

O Κλάους Κίνσκι είχε κάποτε πει ότι «το ομορφότερο τοπίο που περιμένει να κινηματογραφηθεί είναι ένα ανθρώπινο πρόσωπο».

Ναι, το θυμάμαι. Και ο Μπέργκμαν είχε πει επίσης ότι «το σινεμά αρχίζει και τελειώνει μ’ ένα πρόσωπο».

Είναι σαν να περιγράφουμε τις ταινίες σας, που πάντα καταπιάνονται με χαρακτήρες σε στάδιο μεταβατικό. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο τι αναζητούν αυτοί, αλλά και το τι αναζητάτε εσείς.

Για να το λήξουμε με τα τσιτάτα, θα πω άλλο ένα του Φελίνι: «Ο σκηνοθέτης αναζητά μονάχα τον εαυτό του στις ταινίες του». Δεν θέλω φυσικά να συγκριθώ με τον Μπέργκμαν ή τον Φελίνι, αλλά όπως κι αυτοί, έτσι κι εγώ, προτιμώ να γυρίζω ιστορίες για ανθρώπους, για τα μυστήρια της ανθρώπινης καρδιάς. Γνωρίζοντας πως την ίδια στιγμή αναζητώ τον εαυτό μου. Ενας σκηνοθέτης μπορεί να το κάνει δουλεύοντας σε κάθε είδος, αλλά εγώ προτιμώ την κωμωδία. Είναι ένας υπέροχος τρόπος να κρατήσεις τους θεατές σε μια μικρή απόσταση από το δράμα και να τους βοηθήσεις ταυτόχρονα να το πλησιάσουν με μια καθαρότητα.

Οπότε και το στοιχείο της μετάβασης είναι απλώς ένα λειτουργικό εργαλείο;

Ξέρετε, συχνά με ρωτούν γιατί επιλέγω «ατελείς» ήρωες. Δεν το παραδέχομαι ποτέ, αλλά τώρα μπορώ να σας το πω: είναι όλοι τους εγώ! Στ’ αλήθεια είναι αδύνατον να σας απαντήσω όταν με ρωτάτε τι αναζητώ. Από τη μια μεριά, σε «πρώτο επίπεδο» αν προτιμάτε, ψάχνω μια καλή ιστορία από την οποία θα προκύψει μια καλή ταινία –γιατί η μεγαλύτερη χαρά μου στη ζωή είναι να κάνω σινεμά. Αλλά σε επίπεδο ενστίκτου δεν ξέρω αν είμαι εγώ αυτός που επιλέγει τις ιστορίες ή αν επιλέγουν αυτές εμένα. Ούτε φυσικά είμαι ο αρμόδιος να απαντήσω…

Δουλεύετε ενίοτε με μεγάλους σταρ σαν τον Τζακ Νίκολσον ή τον Τζορτζ Κλούνεϊ –τους μεταχειρίζεστε όμως ως ηθοποιούς και όχι ως αστέρια. «Κόβετε» τους μανιερισμούς τους.

Οταν επιλέγω κάποιον ηθοποιό, τον επιλέγω επειδή ταιριάζει στον ρόλο. Πολλές φορές έχω κρατήσει χαμηλά τον προϋπολογισμό μου για να διαφυλάξω αυτή την ελευθερία κινήσεων. Δεν θα σας πω ότι δεν ήμουν ενθουσιασμένος όταν δούλευα με τους ηθοποιούς που αναφέρατε, αλλά ήταν αυτοί που ήθελα. Δεν άλλαξα το σενάριό μου για να φέρω τους χαρακτήρες μου στα μέτρα τους.

Πολλοί επώνυμοι το απαιτούν αυτό.

Δεν το έχω σκεφτεί ούτε στιγμή. Ο σταρ πρέπει να πλησιάσει τον χαρακτήρα, όχι το ανάποδο. Και από τη στιγμή που τον έχω επιλέξει, είναι ένας ηθοποιός που παίζει έναν ρόλο. Μην ξεχνάτε ότι οι σταρ χαίρονται να θυμίζουν πού και πού στο κοινό πως είναι και ηθοποιοί.

Τα τελευταία χρόνια το σινεμά διογκώνεται ασταμάτητα –και μάλιστα, σε τρεις διαστάσεις. Εχει μείνει καθόλου χώρος για ανθρώπινες ιστορίες; Ο Κασσαβέτης για παράδειγμα –άλλος ένας σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής που καταπιάστηκε με ανθρώπινες ιστορίες –θα είχε σήμερα την ελευθερία που είχε τότε;

Ξεχνάτε ότι το σινεμά… μικραίνει κιόλας. Μπορεί τώρα, όπως μιλάμε, η αγορά να δείχνει πνιγμένη στα καρτουνίστικα blockbuster, από την άλλη όμως με ένα iphone και έναν υπολογιστή μπορείς, αν θες, να κάνεις μια ταινία. Αυτό είναι πρωτόγνωρο στην ιστορία του σινεμά. Ολη αυτή η τεχνολογική πρόοδος έχει φέρει τη δική της «δημοκρατία». Ο Κασσαβέτης φαντάζομαι θα αγκάλιαζε αυτά τα νέα μέσα, μπορώ να τον φανταστώ να γυρίζει όλος ενθουσιασμό μια ταινία σε Canon 5D και να τη μοντάρει στο σπίτι.

Εχει τελικά επηρεάσει η οικονομική κρίση το σινεμά;

Τι να σας πω, δεν έχω ιδέα.

Παρακολουθείτε τις εξελίξεις της ελληνικής –και φυσικά της ευρωπαϊκής –οικονομικής κρίσης;

Ναι, τα βασικά, αν και, να σας πω την αλήθεια, δεν καταλαβαίνω τίποτα. Νομίζω ότι κανείς δεν καταλαβαίνει τίποτα. Σ’ αυτό που με ρωτήσατε πριν, κοιτάξτε, τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα εννοείται πως επηρεάζουν το σινεμά. Υπάρχει η αναγκαιότητα να ειπωθούν πράγματα όταν κάτι έντονο έχει περάσει –και αυτό είναι κοινός τόπος στην κινηματογραφική ιστορία. Δείτε τι έγινε στη Ρουμανία. Δείτε τι γίνεται τώρα με τη Χιλή. Από την ασχήμια, συχνά γεννιέται ομορφιά. Και η ελπίδα μου είναι πως από την κρίση θα προκύψει ένα υπέροχο νέο ελληνικό σινεμά.

Εχουμε ήδη έναν «εξαγώγιμο» κινηματογραφιστή πάντως, τον Γιώργο Λάνθιμο που γυρίζει την ταινία του στο Λονδίνο με τη Λία Σεϊντού.

Ακούω πολλά, αλλά ο χρόνος θα δείξει αν ο κύριος Λάνθιμος είναι πρωτοπόρος ή όχι. Εύχομαι σ’ αυτόν, όπως και σε κάθε έλληνα σκηνοθέτη με καθαρές, ανθρωπιστικές προθέσεις, όλη την τύχη του κόσμου, με όλη μου την καρδιά.

Τελευταία Νέα