Η επόμενη ημέρα

Η Haleh Esfandiari είναι διευθύντρια του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή, του Διεθνούς Κέντρου Woodrow Wilson

ΧΑΛΕ ΕΣΦΑΝΤΙΑΡΙ

Θα ενισχυθούν οι ακραίοι της Μέσης Ανατολής

Οι επιπτώσεις της βίαιης καταστολής των υποστηρικτών του ανατραπέντος προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από την αιγυπτιακή κυβέρνηση θα γίνουν αισθητές σε όλη την ευρύτερη περιοχή. Η στρατιωτική κυβέρνηση που γοργά διαμορφώνεται στην Αίγυπτο θα ενισχύσει όλους τους σκληροπυρηνικούς απ’ άκρη σ’ άκρη στη Μέση Ανατολή.

Ο Μπασάρ αλ Ασαντ στη Συρία θα συνεχίσει τη σφαγή των αντιπάλων του με ακόμα μεγαλύτερο αίσθημα ατιμωρησίας. Στο Ιράκ, ο Πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι θα ενισχύσει την απόφασή του να μη συμπεριλάβει σουνίτες στη νομή της εξουσίας. Στο Μπαχρέιν και τη Σαουδική Αραβία, τα καθεστώτα θα διευκολυνθούν να καταπνίξουν οποιαδήποτε διαφωνία. Στην Τουρκία, ο Πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν δεν θα αισθανθεί την ανάγκη να εισακούσει το αίτημα των διαδηλωτών να παραιτηθεί. Στο Ιράν, ο νέος κεντρώος Πρόεδρος Χασάν Ροχανί έχει υποσχεθεί να θέσει τέλος στην έντονη παρουσία των μυστικών υπηρεσιών στα πανεπιστήμια, στις οργανώσεις πολιτών και στην κοινωνία γενικά. Ομως οι σκληροπυρηνικοί, που ήδη του δημιουργούν προβλήματα στη διαδικασία επιλογής υπουργών, υπάρχει περίπτωση να αποθρασυνθούν, δικαιολογώντας τον ισχυρισμό τους ότι οποιαδήποτε χαλάρωση του πολιτικού ελέγχου θα οδηγήσει σε χάος και θα απειλήσει την επιβίωση του καθεστώτος. Στον ρόλο του Στρατού στην Αίγυπτο, οι Φρουροί της Επανάστασης στο Ιράν θα δουν ένα μοντέλο το οποίο υπάρχει περίπτωση να αποπειραθούν να μιμηθούν. Οι στρατιωτικοί που έχουν την εξουσία στην Αίγυπτο ξεκίνησαν για άλλη μια φορά να περπατούν στον δρόμο του αυταρχισμού. Αλλοι ηγέτες στην περιοχή μπορεί, πολύ ευχαρίστως, να τους ακολουθήσουν.

Η Haleh Esfandiari είναι διευθύντρια του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή, του Διεθνούς Κέντρου Woodrow Wilson

Πίτερ Άκερμαν

Ανανεώνεταιη αντίσταση των πολιτών

Η κήρυξη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τον Στρατό της Αιγύπτου θέτει εν αμφιβόλω το εάν ο οδικός χάρτης για τη δημοκρατία μπορεί να πετύχει στην Αίγυπτο. Πιστεύω όμως ότι η στρατιωτική βία πρέπει να διαρκέσει και άλλο προτού ο οδικός χάρτης χαρακτηρισθεί αποτυχία και η Αίγυπτος περάσει υπό στρατιωτικό νόμο. Ερευνα σε 67 σημαντικές πολιτικές μεταβάσεις μεταξύ 1972 και 2005 βρήκε ότι η σταθερή δημοκρατία είναι πιο πιθανή όταν υπάρχει λίγη βία και υψηλά επίπεδα ειρηνικής συμμετοχής των πολιτών σε μη βίαιες τακτικές, όπως απεργίες, μποϊκοτάζ και διαμαρτυρίες.

Το αίτημα που υπέγραψαν εκατομμύρια Αιγύπτιοι για νέες προεδρικές εκλογές ήταν η πιο σημαντική μη βίαιη μαζική τακτική μετά την ειρηνική πορεία του Γκάντι εναντίον των Βρετανών το 1930. Η συλλογή των υπογραφών προκάλεσε διαδηλώσεις εκατομμυρίων, οι οποίες παρείχαν στον Στρατό την αφορμή για την ανατροπή του Μόρσι. Εδειξε όμως ότι η κοσμική αντιπολίτευση μπορεί να ενωθεί και να αναδείξει τη διάσπαση μέσα στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Εάν η βία δεν κλιμακωθεί, κάθε πολιτικός πυλώνας στην Αίγυπτο – Στρατός, ισλαμιστές και οπαδοί του κοσμικού κράτους – έχουν ακόμα χώρο για συμβιβασμό. Αφού καμία πλευρά δεν μπορεί να κυριαρχήσει, ο οδικός χάρτης για ένα συναινετικό Σύνταγμα παραμένει η πιο βιώσιμη εναλλακτική.

Ο Peter Ackerman είναι πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μη Βίαιων συγκρούσεων

Εντ Χουσεΐν

Η Αραβική Ανοιξηδεν έχει αποτύχει ακόμη

Οδοφράγματα, σφαίρες, αίμα και βαρύγδουπες δηλώσεις δεν θα «αποκαταστήσουν τη δημοκρατία» στην Αίγυπτο. Η Αραβική Ανοιξη δεν έχει αποτύχει ακόμα, βρίσκεται όμως στην Εντατική. Δεν είναι ακόμη αργά. Η Αραβική Ανοιξη μπορεί να σωθεί, για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται διεθνής προσπάθεια. Ο,τι συμβαίνει στην Αίγυπτο δεν μένει στην Αίγυπτο. Ο διωγμός της Μουσουλμανικής Αδελφότητας αναζωπυρώνει το κίνημα του ακραίου ισλαμισμού σε όλο τον κόσμο ενώ στο μυαλό των νεαρών μουσουλμάνων ακτιβιστών η αξιοπιστία της δημοκρατίας διαλύεται. Ας μην ξεχάσουμε ότι οι αιγυπτιακές φυλακές και οι στρατιωτικοί δικτάτορες μας έδωσαν τον σημερινό ηγέτη της Αλ Κάιντα Αϊμάν αλ Ζαουάχρι και άλλους τζιχαντιστές. Μια νέα γενιά εξτρεμιστών θα προκύψει, εκτός εάν η δημοκρατική διαδικασία βρει οξυγόνο στην Αίγυπτο. Τα τελευταία δύο χρόνια το ΔΝΤ εξετάζει εάν πρέπει να δώσει ένα δάνειο ύψους 4,8 δισ. δολαρίων στην Αίγυπτο. Διεθνείς οργανισμοί παρακολούθησαν απαθείς την οικονομία της Αιγύπτου να καταστρέφεται, την ώρα που ηγέτες και πολίτες πάλευαν για δημοκρατία. Οσο η Σαουδική Αραβία συνεχίζει να υπονομεύει δημοκρατικές διαδικασίες με μετρητά καμία δυτική διπλωματική απόπειρα δεν θα αλλάξει τα πράγματα στην Αίγυπτο. Η σύγκρουση δεν είναι απλώς μεταξύ ισλαμιστών και οπαδών του κοσμικού κράτους αλλά μια ευρύτερη περιφερειακή υπόθεση για το σε ποιες μορφές διακυβέρνησης θα επιτραπεί να επιτύχουν.

Ο Ed Hussain είναι μέλος του τμήματος Μέσης Ανατολής του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων

Σάντι Χαμίντ

Οδεύουν σε κάτι χειρότεροαπό τον Μουμπάρακ

Θα ήταν διαστροφή εάν η εξέγερση του Ιανουαρίου 2011 άνοιγε τον δρόμο για κάτι χειρότερο από αυτό που αποσκοπούσε να αντικαταστήσει. Εκεί όμως οδεύει η Αίγυπτος. Υπό το καθεστώς Μουμπάρακ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα καταπιεζόταν, όχι όμως ολοκληρωτικά. Ως η μεγαλύτερη αντιπολιτευτική δύναμη είχε χώρο να λειτουργήσει, να πάρει μέρος σε εκλογές και να κερδίσει έδρες στο Κοινοβούλιο.

Ο Μουμπάρακ μπορεί να ήταν δικτάτορας, δεν ήταν όμως ακραίος. Η σημερινή στρατιωτική διακυβέρνηση είναι πολύ πιο φιλόδοξη, έχοντας στόχο να διαλύσει την Αδελφότητα και να την καταστρέψει ως πολιτική δύναμη.

Αντίθετα με τον Μουμπάρακ, οι στρατηγοί έχουν επενδύσει στην πραγματική λαϊκή οργή εναντίον της Αδελφότητας – έπειτα από τις πολλές αποτυχίες στην εξουσία – και βοηθούν στο να μετατραπεί αυτός ο θυμός σε κάτι άσχημο και επιθετικό.

Δεν είναι έκπληξη όταν ο Στρατός χρησιμοποιεί βία. Αυτό κάνουν οι Στρατοί. Είναι τρομακτικό όμως να βλέπεις απλούς αιγύπτιους πολίτες, «φιλελεύθερα» πολιτικά κόμματα και μεγάλο κομμάτι των ΜΜΕ να επικροτούν τη βία με τόσο ενθουσιασμό. Οι δημοκρατικές μεταβάσεις, ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων, είναι άνισες, οδυνηρές υποθέσεις.

Δεν έχει νόημα όμως να λέμε πλέον ότι η Αίγυπτος βρίσκεται σε μια τέτοια μετάβαση. Ακόμα και στην απίθανη περίπτωση να παύσει η πολιτική βία, οι αλλαγές που επήλθαν μετά το πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου θα είναι πολύ δύσκολο να ανατραπούν.

Η συνεχιζόμενη εμφύλια σύρραξη θα δικαιολογήσει μόνιμο πόλεμο εναντίον εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών, πραγματικών και φανταστικών. Κάποτε οι αναλυτές έλεγαν: «Η Αίγυπτος μπορεί να δείξει τον δρόμο για μια νέα δημοκρατική Μέση Ανατολή». Οχι πια.

Ο Shadi Hamid είναι διευθυντής έρευνας στο Κέντρο Μπρούκινγκς της Ντόχα και μέλος του Κέντρου Σαμπάν για τη Μέση Ανατολή του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς