Αναζήτηση
Μόλις είχε επιστρέψει από τη Θήβα, από την τελευταία του δουλειά: αναζητούσε σε κεραία κινητής τηλεφωνίας, έπειτα από παράκληση συγγενών ενός αγνοουμένου, το στίγμα που άφησε η συσκευή του. Δεν θέλει να τον αποκαλούν ντετέκτιβ, αν και έχει βγάλει σχετική άδεια επαγγέλματος από το 2008. Προτιμά τον τίτλο «σύμβουλος ασφαλείας», όπως είναι δηλωμένη στον ΟΑΕΕ η εταιρεία του, και ζητεί να διατηρήσουμε την ανωνυμία του καθώς κινείται σε μια γκρίζα ζώνη μεταξύ παρανομίας και νομιμότητας. Κάποτε βοηθούσε πολίτες να εντοπίσουν ή να παρακολουθήσουν τηλέφωνα άλλων. Τώρα πλέον λέει ότι ενημερώνει πολίτες αν έχουν πέσει θύματα υποκλοπών.
Τον βρήκαμε από την ιστοσελίδα του, όπου αναφέρει ότι «ελέγχει, εντοπίζει και αναλύει ηλεκτρονικά και ψηφιακά αποτυπώματα παρακολούθησης, από την πρώτη λειτουργία τους έως την αδράνειά τους». Δέχτηκε να συναντηθούμε στο κέντρο της Αθήνας. Στα πρώτα του βήματα στον τομέα των εντοπισμών είχε ως πελάτες κυρίως γονείς που ήθελαν να βρουν με ποιους συνομιλούν τα παιδιά τους και τι πληροφορίες ανταλλάσσουν στο Διαδίκτυο. Επίσης, τις υπηρεσίες του ζητούσαν άτομα που υποψιάζονταν απιστία από τον σύντροφό τους, αλλά και εργοδότες που θεωρούσαν ότι κάποιος υπάλληλός τους μπορούσε να διαδίδει σε ανταγωνιστές εταιρικά μυστικά. Λέει ότι το πελατολόγιό του είχε φθάσει στα 829 ονόματα.
Υποκλοπές αυτού του είδους γίνονταν και με την αποστολή ενός SMS στο κινητό του θύματος που λειτουργούσε σαν ιός, απενεργοποιούσε το σύστημα προστασίας του δικτύου και προσέφερε κάθε πληροφορία στους επίδοξους ωτακουστές.
Οι πρόσφατες αποκαλύψεις του τεχνικού των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών Εντουαρντ Σνόουντεν για τον Μεγάλο Αδελφό που έστησαν οι ΗΠΑ, παρακολουθώντας διαδικτυακές συνομιλίες, αναζητήσεις, καθώς και φωτογραφίες ή βίντεο χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δείχνουν πόσο ευάλωτη μπορεί να είναι η ηλεκτρονική ιδιωτική μας ζωή. Με αφορμή αυτό το σκάνδαλο παρακολουθήσεων, έλληνες διπλωμάτες είχαν δηλώσει κυνικά στα «ΝΕΑ» ότι γνωρίζουν πόσο εύκολο ή πιθανό είναι να παρακολουθούνται οι επικοινωνίες τους, τα φαξ, τα e-mail ή τα κινητά τους τηλέφωνα. Γι’ αυτό και είναι πάντα προσεκτικοί στις πληροφορίες που ανταλλάσσουν. Οπως αποδεικνύει όμως η ιστορία του συμβούλου ασφαλείας, αλλά και η περυσινή ανακοίνωση της Αστυνομίας για 25 επιχειρήσεις που παγίδευαν τα εταιρικά κινητά υπαλλήλων τους, οι υποκλοπές δεν αποτελούν προνόμιο μόνο κρατικών μυστικών υπηρεσιών. Μπορεί να συμβαίνουν και στο επίπεδο της καθημερινότητας, όταν η καχυποψία φθάνει στα άκρα.
«Τώρα έρχονται σε εμένα για να διαπιστώσουν εάν τους παρακολουθούν», λέει ο σύμβουλος ασφαλείας. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα κινητά τηλέφωνα μπορεί να παρακολουθούνται από τροποποιημένη οθόνη αφής, τοποθέτηση μικροφώνου ή ηχείου σε παραποιημένη μπαταρία, από τοποθέτηση ειδικής ηλεκτρονικής πλακέτας ή από ειδικό πρόγραμμα. Ενας τρόπος εντοπισμού της παρακολούθησης ενδεχομένως να βρίσκεται στον αναλυτικό λογαριασμό των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας όπου πρέπει να ελέγχονται οι διπλές χρεώσεις. Εάν ο υποκλοπέας θέλει να καταγράψει την κλήση του θύματός του, είναι πιθανό να χρεωθεί ένα μήνυμα στο τηλέφωνο του κοριού. Εάν το θύμα στείλει μήνυμα και ο κοριός θέλει να το παραλάβει, τότε μπορεί να χρεωθεί δύο φορές.
Στις οδηγίες που έχει εκδώσει για τους έλληνες πολίτες η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) τους συμβουλεύει, ειδικά για τα κινητά τηλέφωνα, να προσέχουν την τεχνολογία Bluetooth. Οταν τη χρησιμοποιούν να ενεργοποιούν τη δυνατότητα σύνδεσης με κωδικό ασφαλείας. Οταν δεν τη χρησιμοποιούν να την έχουν απενεργοποιημένη ή σε κατάσταση μη εντοπισμού από άλλες συσκευές. Παράλληλα, η ΑΔΑΕ συμβουλεύει τους πολίτες να μην εγκαθιστούν εφαρμογές και να μην αποθηκεύουν άγνωστα επισυναπτόμενα αρχεία που λαμβάνουν μέσω MMS.
Η αυτοπροστασία πάντως από τους υποκλοπείς δεν είναι πάντα εγγυημένη. Εξαρτάται και από το επίπεδο κατάρτισης του θύτη. Ο τζίρος της παγκόσμιας αγοράς παρακολούθησης υπολογίζεται σε 6 δισ. δολάρια, με βασικούς χρηματοδότες τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και κυβερνήσεις άλλων κρατών. Στις 3-5 Ιουνίου η Πράγα φιλοξένησε σε ένα συνέδριο τους μεγαλύτερους παρασκευαστές λογισμικών παρακολούθησης παγκοσμίως. Ανάμεσά τους βρίσκονταν εταιρείες των οποίων τη δράση και τις δυνατότητες κατασκοπείας είχε αποκαλύψει πριν από δύο χρόνια το Wikileaks στα Spy Files που είχε δημοσιεύσει. Εταιρείες που μπορούν με ειδικούς ιούς να καταλάβουν υπολογιστές και έξυπνα τηλέφωνα (iPhones, Blackberries και Android) και να καταγράψουν κάθε κίνησή τους, ακόμη και εικόνα ή ήχο από τα μέρη όπου βρίσκονται.
Οι περισσότερες εταιρείες στο συνέδριο της Πράγας ήταν ευρωπαϊκές. Μία εξ αυτών, η Hacking Team, με έδρα το Μιλάνο της Ιταλίας, παρασκευάζει λογισμικά συνακροάσεων και άλλα προγράμματα, τα οποία μπορούν να υποκλέψουν ακόμη και τηλεφωνήματα που γίνονται διαδικτυακά μέσω Skype. «ΤΑ ΝΕΑ» επικοινώνησαν μέσω e-mail με την εταιρεία ρωτώντας αν διαθέτει τα προϊόντα της στην Ελλάδα, είτε σε κρατικές υπηρεσίες είτε σε ιδιώτες. Ο εκπρόσωπος της Hacking Team, Ερικ Ρέιμπ, αρνήθηκε να μιλήσει αποκλειστικά για το εάν έχει πελάτες στη χώρα μας, ωστόσο τόνισε ότι η εταιρεία του συνεργάζεται με πολλές κυβερνήσεις παγκοσμίως. «Δεν πουλάμε το λογισμικό μας σε άτομα ή σε ιδιωτικές εταιρείες, παρά μόνο σε κρατικές υπηρεσίες όπως η Αστυνομία», τόνισε. «Επιπλέον, ειδικές προδιαγραφές ασφαλείας καθιστούν ανέφικτη την αντιγραφή των προϊόντων μας και κανένας δεν μπορεί να τα διαθέσει σε κάποιον μη επιτρεπτό χρήστη. Παρέχουμε επίσης μια υπηρεσία ελέγχου που αποτρέπει τη χρήση του λογισμικού από κάποιον απατεώνα. Φροντίζουμε, όσο μπορούμε, να ξέρουμε ότι οι υπηρεσίες με τις οποίες συνεργαζόμαστε σέβονται τον νόμο και δεν καταχρώνται τα προϊόντα μας».
Ακόμη και αν εντός Ευρώπης τα λογισμικά παρακολούθησης χρησιμοποιούνται σύννομα, ευρωβουλευτές όπως η Μαργέτ Σάακε και ακτιβιστές για την προστασία της ιδιωτικότητας εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους για τη δεοντολογική αξιοποίηση τους. Η Hacking Team υποστηρίζει ότι δεν πουλάει το υλικό της σε χώρες που βρίσκονται στη μαύρη λίστα των Ηνωμένων Εθνών, του ΝΑΤΟ ή των ΗΠΑ. Το Wikileaks όμως είχε αποκαλύψει ότι αρκετές από αυτές τις ευρωπαϊκές εταιρείες, με χαρακτηριστική περίπτωση τη γαλλική Amesys, εξοπλίζουν δικτατορικά καθεστώτα που κατασκοπεύουν τους πολίτες τους. Τον Αύγουστο του 2011 δημοσιογράφοι της αμερικανικής εφημερίδας «Wall Street Journal» μπήκαν στο εγκαταλειμμένο πια κέντρο κατασκοπείας που είχε στήσει ο Καντάφι στην Τρίπολη της Λιβύης. Στο ισόγειο ενός εξαώροφου κτιρίου εντόπισαν προϊόντα της Amesys, αλλά και της κινεζικής ΖΤΕ Corp. με τα οποία το καθεστώς παρακολουθούσε διαδικτυακές συνομιλίες και e-mail αντιφρονούντων. Η ZTE αρνήθηκε κάθε εμπλοκή. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο προμηθευτή τηλεπικοινωνιακού υλικού στην Κίνα που έχει συνεργαστεί για το στήσιμο δικτύων ευρυζωνικότητας με χώρες όπως η Ταϊλάνδη, η Ινδία, οι Φιλιππίνες, το Πακιστάν, αλλά και η Ελλάδα.
