Αναζήτηση
Πότε θεωρείται κάποιος τελειομανής;
Η ατέρμονη αναζήτηση ενός ιδεώδους εαυτού, οι υπερβολικές εσωτερικές προσδοκίες, η προσπάθεια επίτευξης αλλεπάλληλων στόχων, η άρνηση συμβιβασμού με οτιδήποτε λιγότερο από το τέλειο αποτελούν χαρακτηριστικά της τελειομανούς προσωπικότητας. Η δυτική κουλτούρα την ευνοεί.
Η αξία του εαυτού ορίζεται αποκλειστικά μέσα από ένα αυστηρό πλαίσιο εσωτερικά εξιδανικευμένων εννοιών όπως η επιτυχία, η δύναμη, η αυτοεπάρκεια. Εκείνες όμως ποτέ δεν είναι αρκετές γιατί πάντα υπάρχει κάτι παραπάνω, κάτι περισσότερο, το οποίο το άτομο καλείται να πετύχει.
Η προβολή τέτοιων απαιτητικών προσδοκιών στους φίλους και τους ερωτικούς συντρόφους καθιστά τις σχέσεις δυσλειτουργικές. Ο τελειομανής άνθρωπος διακατέχεται από έναν βαθιά ριζωμένο φόβος αποτυχίας, τον οποίο και φαντασιώνεται ως απειλητική κατάρρευση του εαυτού.
Νιώθει διαρκώς την ανάγκη να ελέγχει τον εαυτό του, τη σκέψη του, τη συμπεριφορά του, τους ανθρώπους και τις καταστάσεις γύρω του, φοβούμενος κάθε στιγμή μη χάσει τον έλεγχο αυτόν. Η μόνιμη αίσθηση ανικανοποίητου, η αυστηρότητα στην επιβράβευση του εαυτού και η ασυνείδητη φωνή ενός μόνιμου εσωτερικού κριτή οδηγούν τον τελειομανή άνθρωπο σε χρόνια συναισθήματα κενού, ματαίωσης, άγχους, αδυναμίας άντλησης χαράς από τη ζωή.
Καταλήγει να αποσυμφορίζεται απατηλά μέσα από την αναζήτηση της τάξης, της οργάνωσης, της ασφάλειας αλλά και μέσα από τις καταχρήσεις όπως είναι οι ουσίες και το αλκοόλ.
Ποιες είναι οι ψυχολογικές παρενέργειες της τελειομανίας;
Η τελειομανία μπορεί να σε οδηγήσει σε θρίαμβο, δόξα, επιτυχία, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να σε καταστρέψει. Η επικινδυνότητα της τελειομανίας συνοψίζεται στη φράση «ζωή δίχως επιτυχία είναι ζωή δίχως αξία». Η γκρίζα και καταστροφική όψη της τελειομανίας είναι εκείνη που οδηγεί στην εκδήλωση ψυχοπαθολογίας.
Ψυχολογικές έρευνες μάς αποκαλύπτουν ότι η τελειομανία συνδέεται και συχνά αποτελεί παράγοντα προδιάθεσης σε οργανικές και ψυχιατρικές ασθένειες, π.χ. καρδιακά νοσήματα, ψυχογενή ανορεξία, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και διαταραχές προσωπικότητας.
Μάλιστα, στους ασθενείς με κατάθλιψη η ύπαρξη υψηλής τελειομανίας παρεμποδίζει την επιτυχή θεραπείας της.
Αν το άτομο όμως έχει μια οργανωμένη δομή προσωπικότητας, έχει υψηλή αυτοεκτίμηση και είναι ανθεκτικό απέναντι στο στρες, τότε η τελειομανία μπορεί να είναι ένας σύμμαχος στην επιτυχία και την προσωπική ικανοποίηση. Η δημιουργικότητα και η προσωπική εξέλιξη του εαυτού ανθίζουν. Εδώ η επιτυχία όμως δεν ορίζεται ως καταναγκαστικός αυτοσκοπός αλλά ως αληθινή επιθυμία.
Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια (PhD), myrsi@hol.gr
