Η εσωκομματική αντιπολίτευση, που εμφανίστηκε να υπερασπίζει τα θεμελιώδη ιστορικά χαρακτηριστικά του ΚΚΕ, αποτελείται από πρώην ηγετικά στελέχη που από το 1996 έως σήμερα σταδιακά απομακρύνθηκαν, χωρίς, ωστόσο, να συγκροτήσουν ομάδα. Αποτελούν ένα σύνολο απόψεων με λίγο-πολύ κοινή βάση, που αμφισβητεί την επίσημη κομματική «γραμμή», κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα στον πρόσφατο προσυνεδριακό διάλογο. Πρόκειται για τους Βασίλη Καλαματιανό, Αντώνη Σκυλλάκο, Γεράσιμο Αραβανή, Γιάννη Νάκη, Παναγιώτη Γεωργιάδη κ.ά. Δεν φαίνεται να έχει ερείσματα στα καθοδηγητικά όργανα καθώς απομακρύνθηκε από αυτά.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, όμως, διαθέτει ισχυρά ερείσματα στην κομματική βάση. Αν ο προσυνεδριακός διάλογος απηχεί την κατάσταση (και την απηχεί σε μεγάλο βαθμό, όπως επιμένουν οι γνώστες), επηρεάζει τουλάχιστον το 40% της βάσης και ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό της στενής κομματικής επιρροής που εκφράζει πιο ανοικτή δυσαρέσκεια για τις επιλογές της ηγεσίας. Η δραματική, άλλωστε, πτώση του ποσοστού στις τελευταίες εκλογές είναι ενδεικτικό των πνευμάτων που επικρατούν.

ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ. Πώς όμως απομακρύνθηκε η αντιπολίτευση από την καθοδήγηση του ΚΚΕ;

Στο 15ο Συνέδριο (1996), εκτός του Δ. Κωστόπουλου και του Γ. Θεωνά που δεν εξελέγησαν ούτε στην ΚΕ, από το ΠΓ απομακρύνθηκαν ο σημερινός αντιπολιτευόμενος Β. Καλαματιανός, οι μη αρεστοί Τάκης Τσίγκας και Σήφης Κωτσαντής αλλά και ο Μάκης Μαΐλης (ως αντίβαρο στις απομακρύνσεις των μη αρεστών). Ενόψει του 16ου Συνεδρίου διαγράφηκαν από το κόμμα οι Δ. Κωστόπουλος, Γ. Θεωνάς και στελέχη που τάχθηκαν με τις απόψεις τους.

Στο 17ο Συνέδριο απομακρύνθηκαν από την ΚΕ οι Β. Καλαματιανός και Π. Γεωργιάδης καθώς και ορισμένα άλλα ιστορικά στελέχη όπως ο Στρατής Κόρακας, ο Χρήστος Χαλκιάς (δεν είναι πια στη ζωή), το στέλεχος, επί των συνδικαλιστικών θεμάτων Γιάννης Σταυρόπουλος, ο παλιός γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Πειραιά Βαγγέλης Ξένος κ.ά. Από το ΠΓ απομακρύνθηκαν οι Ο. Κολοζώφ, Δ. Ζάχαρης και Σπ. Στριφτάρης.

Στο 18ο Συνέδριο η εκκαθάριση ήταν μαζική. Απομακρύνθηκαν από την ΚΕ 17 στελέχη, μεταξύ των οποίων οι: Γεράσιμος Αραβανής, Α. Σκυλλάκος, Γ. Νάκης, Ο. Κολοζώφ, Βέρα Νικολαΐδου, Κ. Αλυσσανδράκης, Στ. Βαμβέτσος, Η. Λέγγερης κ.ά. Από το ΠΓ απομακρύνθηκαν οι Σπ. Χαλβατζής και Θ. Τζιατζής.

Τελευταία Νέα