Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών ξεκίνησε τα δωρεάν μαθήματα το 2007. Η ιδέα προέκυψε από μια απλή παρατήρηση: στο αμφιθέατρο όπου δίδασκε το μάθημα της Παγκόσμιας Ιστορίας παρακολουθούσαν συχνά και μη φοιτητές. «Είμαι βαθιά πολιτικός άνθρωπος με την έννοια του πολίτη», λέει η ίδια. «Πάντα προβληματιζόμουν για την κοινωνία γύρω μου και ήθελα να βρω έναν τρόπο να προσφέρω». Το πώς θα το έκανε αυτό το αναζητούσε καιρό. Αρχικά, συμμετείχε σε διάφορες εθελοντικές δράσεις, όπως ομάδες δασοπροστασίας και αναδάσωσης. Σύντομα, όμως, συνειδητοποίησε πως η Ιστορία θα γινόταν το μέσο της συνεισφοράς της. Εξηγεί: «Η Ιστορία αφορά όλους. Είναι σαγηνευτική. Είναι η ζωή του ανθρώπου. Δεν αρκείται στο παρελθόν. Μιλά για το παρόν. Και αν όσα βιώνουμε σήμερα είναι αποτέλεσμα διεργασιών του παρελθόντος και εμείς με τη σειρά μας γινόμαστε ένας κρίκος στις διεργασίες του μέλλοντος».

ΠΑΡΙΣΙ – ΑΘΗΝΑ. Η Μαρία Ευθυμίου γεννήθηκε στη Λάρισα το 1955 και μεγάλωσε στην περιοχή της Νεάπολης στην Αθήνα. Παιδί εκπαιδευτικών και αδελφή του πρώην βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Πέτρου Ευθυμίου, σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποφοίτησε ακριβώς στα 4 χρόνια, λέει η ίδια, και συνέχισε για μεταπτυχιακό και διδακτορικό δίπλωμα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Δεν θέλησε να παραμείνει στη Γαλλία. Ακόμα και κατά τα φοιτητικά της χρόνια επέστρεφε συχνά στην Ελλάδα. «Επαιρνα το λεωφορείο Παρίσι – Αθήνα γιατί ήταν οικονομικό. Το ταξίδι διαρκούσε δύο ημέρες και δυο νύχτες και περνούσαμε μέσα από τη Βόρεια Ιταλία και τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας», θυμάται. Ειδικεύτηκε στη Νέα Ελληνική Ιστορία και η διατριβή της αφορούσε τις οικονομικές δραστηριότητες στο λιμάνι της Ρόδου τον 18ο αιώνα.

Πάντα φανταζόταν τον εαυτό της δασκάλα. Οχι όμως καθηγήτρια πανεπιστημίου. Υστερα από την παρότρυνση των καθηγητών της στην Ελλάδα και τη Γαλλία, μεταξύ των οποίων και ο επιβλέπων του διδακτορικού της Σπύρος Ασδραχάς, άρχισε να εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1981 ως επιστημονική συνεργάτις. Ηταν μόλις 26 ετών.

Τη διδασκαλία εκτός αμφιθεάτρων την ξεκίνησε αθόρυβα. Πρώτα, ζήτησε μια αίθουσα από την Ενωση Ορειβατών και Φυσιολατρών στο Κέντρο της Αθήνας. Ονόμασε τον κύκλο διδασκαλίας της «Δεκαέξι μικρά μαθήματα για έναν μεγάλο κόσμο». Ουσιαστικά, θα δίδασκε ένα τρίωρο μάθημα την εβδομάδα για 16 εβδομάδες. «Την πρώτη φορά εμφανίστηκαν κάποιες δεκάδες άτομα. Στο δεύτερο μάθημα, συγκεντρώθηκαν 100», θυμάται η Ραχήλ Αντζέλ, συνταξιούχος γιατρός και προσωπική της φίλη εδώ και μια δεκαετία. Υστερα, η κ. Ευθυμίου συνέχισε να χτυπά πόρτες. Πρότεινε την ιδέα σε γνωστούς της στη Λάρισα και στις αρχές του 2009 ταξίδευε με δικά της έξοδα κάθε Παρασκευή στην πόλη, όπου δίδασκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στο σχολείο του θεραπευτικού προγράμματος του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων Εξοδος τα Σαββατοκύριακα. Εκτοτε, η καλή φήμη των μαθημάτων της διαδόθηκε από στόμα σε στόμα. Τα τελευταία πέντε χρόνια άνθρωποι όλων των ηλικιών στριμώχνονταν ή κάθονταν ακόμα και στο πάτωμα αιθουσών και πνευματικών κέντρων ανά τη χώρα για να την ακούσουν.

Τον περασμένο Μάρτιο και Απρίλιο 650 άτομα συγκεντρώνονταν για επτά εβδομάδες στην αίθουσα Νίκος Γκάτσος, τη μεγαλύτερη αίθουσα στην «Τεχνόπολι», στο Γκάζι. Αυτή τη φορά, η ιστορικός παρέδιδε μαθήματα Ελληνικής Ιστορίας από τον 13ο έως τον 19ο αιώνα. «Παρ’ όλο που η ώρα προσέλευσης ήταν στις έξι το απόγευμα, ο κόσμος προσερχόταν από τις τεσσερισήμισι και κανείς δεν έφευγε πριν τελειώσει. Παρέμεναν καρφωμένοι στις θέσεις τους», παρατηρεί η Μάρθα Φλωράτου, πρόεδρος της Α’ Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Αθηναίων και μια εκ των διοργανωτών. Κάθε εβδομάδα, έψαχναν επιπλέον καρέκλες για να εξυπηρετήσουν το κοινό που αυξανόταν. «Στο τέλος οι θεατές ξεσπούσαν αυθόρμητα σε χειροκροτήματα», προσθέτει.

ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ. Η μαγεία των μαθημάτων της έγκειται στην απλότητα. Δεν χρησιμοποιεί πίνακα. Ούτε μοιράζει σημειώσεις. Στέκεται όρθια και διδάσκει από στήθους. Η φωνή της είναι δυνατή και σταθερή. Το μόνο εργαλείο της δουλειάς της είναι ένας παγκόσμιος χάρτης. «Η διδασκαλία είναι επικοινωνία. Συχνά, η τεχνολογία το καταργεί αυτό. Αν ο μαθητής έχει τα μάτια του κολλημένα σε μια προβολή από υπολογιστή στον τοίχο και όχι στα μάτια του διδάσκοντα, το χάσαμε το παιχνίδι», συνηθίζει να λέει η ίδια.

Με τα χρόνια έχει καταλήξει στη δομή των μαθημάτων της. Το έχει δει να αποδίδει στα 32 χρόνια που διδάσκει στο πανεπιστήμιο. Χωρίζει την παγκόσμια Ιστορία σε τρεις κύκλους: από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι τη γεωργική επανάσταση, στην ιστορία των θρησκειών και αυτή των σημαντικότερων χωρών του πλανήτη. Δεν μένει στις λεπτομέρειες. Κρατά τα σημαντικότερα γεγονότα. «Η Μαρία μοιάζει με τους αφηγητές του παρελθόντος. Περιγράφει τα γεγονότα με πάθος και ζωντάνια. Λες και μας λέει κάθε φορά ένα παραμύθι», σημειώνει η κ. Αντζέλ.

Η αφήγησή της είναι απλουστευμένη, αλλά όχι απλοϊκή, ενώ συχνά ανάμεσα στις ημερομηνίες, τις συνθήκες και τους πολέμους – συμπληρώνει – εμπλέκει λογοτεχνικά κείμενα και μουσικά κομμάτια. «Η διδασκαλία είναι ερωτικό πράγμα», έχει δηλώσει η κ. Ευθυμίου. «Δάσκαλος και μαθητής πρέπει να αισθανθούν ερωτικά για τη γνώση. Αυτό περνά μέσα από την επαφή, μέσα από τα μάτια». Οι διοργανωτές των διαλέξεών της λένε πως οι θεατές αισθάνονται συχνά μαγεμένοι, ενώ πολλοί ζητούν να ηχογραφήσουν τα μαθήματά της. Στον ελεύθερό χρόνο της, η κ. Ευθυμίου ασχολείται με την πεζοπορία. Το χόμπι της δεν είναι ασύνδετο με την Ιστορία, αναφέρει η κ. Αντζέλ. «Της αρέσει να περπατά στους τόπους για τους οποίους μιλά στα μαθήματά της».

Κάπως έτσι βρέθηκε πρόσφατα και σε αποστολή στα βουνά της Ισλανδίας. Στην Αθήνα δεν διαθέτει αυτοκίνητο.

Πολλοί είναι οι συμμετέχοντες που προτίθενται να την παραλάβουν από το σπίτι της πριν από το μάθημα. Οταν την ρωτούν γιατί προσφέρει ανιδιοτελώς, απαντά: «Κάνετε λάθος. Ο σκοπός μου είναι ιδιοτελής και εγωιστικός. Παίρνω πολύ περισσότερα από όσα δίνω. Οι άνθρωποι χαίρονται τα μαθήματα, αλλά εγώ χαίρομαι περισσότερο όταν βλέπω αυτά τα φωτεινά μάτια να με παρακολουθούν».

Τελευταία Νέα