Πώς η Μόσχα μάς έβαλε στον πάγο

Τον Δεκέμβριο του 2007 ο Κώστας Καραμανλής επέστρεφε από τη Μόσχα έχοντας υπογράψει συμφωνία για την προμήθεια 450 ρωσικών τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης (ΤΟΜΑ). Μερικούς μήνες αργότερα αναζητούσε – μάταια – τον Βλαντίμιρ Πούτιν στο τηλέφωνο. Το πάγωμα των ελληνορωσικών σχέσεων, το οποίο άρχισε έναν χρόνο πριν από την πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή, επισφραγίστηκε από την έλευση της κυβέρνησης Παπανδρέου και λίγο αργότερα από την υπογραφή του Μνημονίου.

Η «στρατηγική» σχέση της Αθήνας με τη Μόσχα ουδέποτε υπήρξε στρατηγική, παρά τις συχνές ανταλλαγές επισκέψεων κυρίως του 2007, λένε αρμόδιες πηγές, οι οποίες είχαν διακρίνει την ψυχρότητα στις ελληνορωσικές σχέσεις ήδη από το 2008. Κι αυτό γιατί την υπογραφή του Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης και τους επικοινωνιακούς πανηγυρισμούς της κυβέρνησης Καραμανλή διαδέχτηκαν αποφάσεις που ελήφθησαν εν θερμώ, υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν από την ελληνική πλευρά, αλλά και αμερικανικές πιέσεις.

Ο ΑΓΩΓΟΣ. Ανθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στις σχέσεις Αθήνας – Μόσχας εντοπίζουν την αρχή της ψυχρότητας στην απόφαση που ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 και αφορούσε την αγορά 450 τεθωρακισμένων τύπου BMP-3. Από την πρώτη στιγμή θεωρήθηκε ότι η απόφαση του τότε πρωθυπουργού ελήφθη με πολιτικά και όχι με επιχειρησιακά κριτήρια, προκειμένου να δείξει ότι ήταν αφοσιωμένος στη διμερή συνεργασία και να επισφραγίσει με ένα «αυτοκρατορικό συμβόλαιο» (ύψους 1,2 δισ. ευρώ) τον υπό διαμόρφωση άξονα Ελλάδας – Ρωσίας, ο οποίος είχε αρχίσει να δημιουργείται με την υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης.

Η συμφωνία, όμως, δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Δεν ήταν λίγες οι φωνές – και όχι μόνο αμερικανικές – που ανησυχούσαν για τον αντίκτυπο που θα είχε μια τέτοια κίνηση στις σχέσεις της Ελλάδας με τη Δύση και το ΝΑΤΟ, καθώς, αν υλοποιούνταν το ντιλ, η Ελλάδα θα ήταν η μόνη χώρα της Συμμαχίας που θα είχε δώσει τέτοια αμυντική προμήθεια στη Μόσχα.

ΤΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΑ. Δυσαρεστημένοι από το 2008 φέρονται να είναι οι Ρώσοι κι από την παραγγελία, «πάνω στον ενθουσιασμό», όπως λένε αρμόδιες πηγές, του Κώστα Καραμανλή, λίγο μετά τις τραγικές πυρκαγιές της Ηλείας, πυροσβεστικών αεροσκαφών τύπου Beriev-B200. Οι Ρώσοι μπήκαν στη διαδικασία να τα κατασκευάσουν, αλλά δεν παρελήφθησαν ποτέ, με τη δικαιολογία ότι δεν κάλυπταν τις ελληνικές ιδιαιτερότητες, και εν τέλει προτιμήθηκαν τα Canadair.

Τα υπόλοιπα ήρθαν περίπου μόνα τους, αφού το έργο του Μπουργκάς είχε ήδη τορπιλιστεί από τη βουλγαρική πλευρά πριν ακόμη από την προκήρυξη των εκλογών από τον Κώστα Καραμανλή το 2009 και ο Βλαντίμιρ Πούτιν ήδη λοξοκοίταζε προς τον εναλλακτικό αγωγό Σαμψούντος – Τζεϊχάν πραγματοποιώντας επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία. Η προεκλογική εξαγγελία του Γιώργου Παπανδρέου ότι θα επανεξέταζε το έργο από περιβαλλοντική σκοπιά προκάλεσε νέα ψυχρολουσία στους Ρώσους. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα η Ελλάδα επιμένει ότι την ενδιαφέρει το έργο και πως έχει κάνει ό,τι της αναλογεί (πέρασε τη συμφωνία από τη Βουλή, προχώρησε στις περιβαλλοντικές μελέτες).

Επιδιώκοντας να αναθερμάνει τις διμερείς σχέσεις, ο Γιώργος Παπανδρέου, πριν ακόμη επισκεφθεί την Ουάσιγκτον, μετέβη στη Μόσχα τον Φεβρουάριο του 2010. Ωστόσο, οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ έλεγαν ότι η επίσκεψη ήταν εκ των προτέρων καταδικασμένη. Εγινε βιαστικά και χωρίς προετοιμασία και δεν έφερε κάτι συγκεκριμένο. Το «χαλί» κατά της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ είχε ούτως ή άλλως στρωθεί από στελέχη της ΝΔ που προπαγάνδιζαν τον «φιλοατλαντισμό» τού τότε πρωθυπουργού και διαμήνυαν ότι το ΠΑΣΟΚ θα διέλυε τη στρατηγική συμμαχία με τη Μόσχα.

ΑΚΥΡΩΣΕΙΣ. Το Μνημόνιο ήρθε σαν κερασάκι στην τούρτα. Σ’ εκείνη την επίσκεψη, ο Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ είχε δηλώσει ξεκάθαρα στην ελληνική αντιπροσωπεία πως η χώρα μας δεν θα απέφευγε το ΔΝΤ. Η δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας ήταν αποθαρρυντική, αλλά και απαγορευτική για την υλοποίηση του ντιλ των ΤΟΜΑ. Αυτό κατέστησε σαφές ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην επίσκεψή του στη Μόσχα τον Μάρτιο του 2010. Λίγους μήνες αργότερα, η κυβέρνηση θα ανακοίνωνε τη διάλυση της διαπραγματευτικής επιτροπής, η οποία στην ουσία ακύρωνε τη συμφωνία Καραμανλή.

Αλλά οι εκατέρωθεν επισκέψεις είχαν ήδη αραιώσει. Δεν είναι τυχαίο ότι ως υπουργός Εξωτερικών ο Δημήτρης Δρούτσας δεν πρόλαβε να πάει στη Μόσχα, ενώ όταν στο νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας μετακόμισε ο Σταύρος Λαμπρινίδης, η προγραμματισμένη επίσκεψή του στη Μόσχα τον περασμένο Ιούλιο ακυρώθηκε λόγω «ελλιπούς προετοιμασίας».