Για μια ανακάλυψη που, όταν έγινε, το 1982, η επιστημονική κοινότητα αρνήθηκε να υιοθετήσει θεωρώντας την «ανοησία», βραβεύτηκε χθες με το Νομπέλ Χημείας 2011 ο 70χρονος Νταν Σέχτμαν από το Ισραήλ.

Ο ισραηλινός επιστήμονας ανακάλυψε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 μια καινούργια χημική δομή, τους ημικρυστάλλους.

Στις 8 Απριλίου 1982 ο Σέχτμαν βρισκόταν στο Εθνικό Γραφείο Προτύπων των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον όταν παρατήρησε ότι οι κρύσταλλοι του κράματος αλουμινίου και μαγγανίου που μελετούσε είχαν πενταγωνική συμμετρία.

ΑΡΑΒΙΚΟ ΜΟΤΙΒΟ! Η διάταξη των ατόμων στον κρύσταλλο του κράματος που είχε ανακαλύψει έμοιαζε με αραβικό μωσαϊκό, όπως αυτά που απαντώνται στο παλάτι της Αλάμπρα! Μια διάταξη που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ ξανά και εθεωρείτο αδύνατο να υπάρξει, σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. Οι ειδικοί της κρυσταλλογραφίας είχαν παγιωμένη άποψη ότι όλα τα είδη κρυστάλλων παρουσιάζουν στο εσωτερικό τους περιοδική συμμετρία κατά τη διάταξη των ατόμων τους. Δηλαδή, από όποια πλευρά κι αν τους περιέστρεφε κανείς, παρουσίαζαν πάντα την ίδια εικόνα.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια από τότε μέχρι η επιστημονική κοινότητα να αποδεχθεί την ύπαρξη των ημικρυστάλλων (quasicrystals). Εκτοτε οι ημικρύσταλλοι παράγονται σε εργαστήρια και μια σουηδική εταιρεία τούς ανακάλυψε σε ένα από τα πλέον ανθεκτικά είδη χάλυβα που χρησιμοποιείται για την παρασκευή λεπίδων ξυρίσματος αλλά και λεπτών βελονών στις χειρουργικές επεμβάσεις στο μάτι.

Ο βραβευμένος επιστήμονας είναι σήμερα διακεκριμένος καθηγητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Technion του Ισραήλ και καθηγητής Επιστήμης Υλικών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊοβα στις ΗΠΑ.