Ο Αντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, ο Νορβηγός που παραδέχθηκε ότι είναι ο δράστης της μαζικής δολοφονίας του περασμένου μήνα – την οποία αναπαρέστησε το περασμένο Σάββατο με απόλυτη ψυχραιμία και χωρίς καθόλου τύψεις – είχε έμμονη ιδέα με το Ισλάμ και μόνο καλά λόγια για την Ολλανδία. Στην τελευταία, μια χώρα που γεννήθηκε από τους θρησκευτικούς πολέμους της Ευρώπης, θα μπορούσε να πει κανείς ότι γεννήθηκε η βίαιη ευρωπαϊκή αντίδραση απέναντι στο Ισλάμ. Εδώ, άλλωστε, ένας ισλαμοφάγος πολιτικός, ο Γκέερτ Βίλντερς, ηγείται του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος, που κρατά την κυβέρνηση στην εξουσία.

Το Κόμμα της Ελευθερίας, του Βίλντερς, κέρδισε 15,5% των ψήφων τον Ιούνιο του 2010 χάρις σ’ έναν συνδυασμό ρατσιστικού λόγου και εκκλήσεων για μεγαλύτερες κοινωνικές δαπάνες. Ο αρχηγός του απηλλάγη πρόσφατα από την κατηγορία της υπόθαλψης του μίσους, όταν συνέκρινε το Κοράνι με το εγχειρίδιο του Χίτλερ «Ο Αγών μου». Θέλει την απέλαση όλων των μεταναστών και των παιδιών τους και ισχυρίζεται ότι οι μουσουλμάνοι συνωμοτούν για να δημιουργήσουν την «Ευραβία».

Το μακελειό στη Νορβηγία τρόμαξε όμως τους Ολλανδούς. «Η μαζική δολοφονία στη χώρα αυτή δείχνει ότι η ολλανδική κοινωνία ζει στο όριο ενός νευρικού κλονισμού», τονίζει η Κάθλιν Φέριερ, μια βουλευτής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος που γεννήθηκε στο Σουρινάμ. «Ο Βίλντερς λέει φοβερά πράγματα και κανείς δεν αντιδρά. Εχουμε ελευθερία του λόγου, αλλά πρέπει να είσαι υπεύθυνος για τις συνέπειες του λόγου σου».

Ο Βίλντερς είναι πολιτικός κληρονόμος του Πιμ Φόρτουιν και του Τέο βαν Γκογκ, οι οποίοι είχαν μιλήσει για τους κινδύνους που παρουσιάζει το Ισλάμ για την ολλανδική κοινωνία. Και οι δύο δολοφονήθηκαν – ο πρώτος από έναν υπερασπιστή των δικαιωμάτων των ζώων και ο δεύτερος από έναν ολλανδό μουσουλμάνο που προσπάθησε να τον αποκεφαλίσει. Η δολοφονία εκείνη αποτέλεσε σταθμό και έφερε στο προσκήνιο μια έντονη συζήτηση για τη μετανάστευση, το πολυπολιτισμικό μοντέλο και τους μουσουλμάνους.

Σύμφωνα με τον Ρομπ Ρίμεν, διευθυντή του ερευνητικού ιδρύματος Nexus, ο Βίλντερς αντιπροσωπεύει έναν νέο φασισμό, ο οποίος χρησιμοποιεί το Ισλάμ ως αποδιοπομπαίο τράγο για κάθε κακό. «Ο Βίλντερς αποτέλεσε βασική πηγή έμπνευσης για τον Μπρέιβικ», τονίζει. «Το να τον αποκαλούμε λαϊκιστή αποτελεί συγκάλυψη της πραγματικότητας».

Η σοσιαλδημοκρατία έχει χάσει τον δρόμο της και έχει ταυτιστεί με τον υλισμό και την αγορά, υποστηρίζει ο Ρίμεν. «Και η ιστορία μάς διδάσκει ότι ο φασισμός παίρνει κεφάλι όταν η σοσιαλδημοκρατία χάνει τον διαβήτη της».

Αλλοι, πάλι, λένε ότι οι αναλογίες με τον φασισμό διογκώνουν την αδυναμία της ολλανδικής κοινωνίας και την απήχηση της Ακροδεξιάς. Σύμφωνα με τον Πάουλ Νίβενμπουργκ από το Πανεπιστήμιο του Λέιντεν, η αυξανόμενη αντίδραση απέναντι στους μετανάστες είναι προϊόν πολλών παραγόντων: του φόβου του Ισλάμ, της τρομοκρατίας, της παγκοσμιοποίησης, της ανεργίας, της λιτότητας, των κινδύνων για το ευρώ, της νεανικής εγκληματικότητας.