Η λειτουργία ενός εξελιγµένου συστήµατος προειδοποίησης είναι µια από τις πιο εντυπωσιακές προόδους των Ιαπώνων στο θέµα της αντισεισµικής προστασίας.

Τρία λεπτά: τόσοχρειάστηκαν οι ιαπωνικές Αρχές για να σηµάνουν τους πρώτους συναγερµούς για τσουνάµι µετά το τέλος του εξαιρετικά σφοδρού σεισµού που έπληξε την Παρασκευή τη Βορειοανατολική Ιαπωνία.

Οι κάτοικοιπληροφορήθηκαν τότε ότι κύµατα ψηλότερα από δέκα µέτρα θα έπλητταν την ακτή του Ειρηνικού στο ύψοςτων επαρχιών Μιγιάτζι και Ιουάτε. Ταυτόχρονα εκδόθηκαν διαταγές εκκένωσης περιοχών.Η διακοπή της κυκλοφορίας τωντρένων, ανάµεσα στα οποία καιτα Σινκάνσεν, οι ιαπωνικές αµαξοστοιχίες υψηλής ταχύτητας, επέτρεψε να αποφευχθούν αναρίθµητα σιδηροδροµικά δυστυχήµατα.

Το εξελιγµένοσύστηµα των Ιαπώνων επιτρέπεινα λαµβάνονται πληροφορίες για το κατά πόσον επίκειται σεισµός µέχρι και ένα λεπτό πριν αυτός εκδηλωθεί. Υπεύθυνη γι’ αυτό είναι η Μετεωρολογική Υπηρεσία (JMA) που διαχειρίζεται απευθείας δεδοµένα που συλλέγονται σε πραγµατικό χρόνο. Το σύστηµα έγκαιρης προειδοποίησης λειτουργεί εντοπίζοντας τα πρώτα κύµατα του σεισµού –κύµατα P, πρωτογενή – κοντά στοεπίκεντρο. Αυτό επιτρέπει να προβλεφθεί η έλευση των κυµάτων S (δευτερογενή), τα οποίαείναι βραδύτερα αλλά ισχυρότερα και πιο καταστροφικά.

Μια εκτίµηση για την ένταση και τη στιγµή εκδήλωσης του σεισµού µεταδίδεται αµέσως στις δηµόσιες υπηρεσίες, τις σιδηροδροµικές εταιρείες, τις εταιρείες ηλεκτρισµού και άλλες επιχειρήσεις. ∆έκα δευτερόλεπτα µετά τον πρώτο, µεταδίδεται ένας δεύτερος συναγερµός περισσότερο ακριβής, επειδή λαµβάνει υπόψη τα δεδοµένα πολλών σεισµογράφων.

ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ. Ανάλογα µε το πόσο µεγάλος είναι οσεισµός, η πληροφορία προκαλεί την αυτόµατη ενεργοποίηση διαφόρωνσυστηµάτων: µεταξύ άλλων, οι ανελκυστήρες σταµατούν στον πλησιέστερο όροφο, ενώσταµατούν επίσης αυτοµάτως οι αλυσίδες παραγωγής στα εργοστάσιακαι τίθεται σε λειτουργία το σύστηµα που σταµατάει την κυκλοφορία των τρένων. Καθώς η πληροφορία αναµεταδίδεται συνεχώς από τοραδιόφωνο καιτην τηλεόραση, ακόµη και από µεγάφωνα εγκατεστηµένα από τους δήµους, επιτρέπει στους κατοίκους της περιοχής που κινδυνεύει να προστατευθούν όσο καλύτερα µπορούν.

Οµως είναι σαφές ότι, στηνκαλύτερη περίπτωση, η πληροφορία δεν µπορεί να µεταδοθεί στις ζώνες που βρίσκονται πολύ κοντάστο επίκεντρο παράµόνο µερικάδευτερόλεπτα νωρίτερα. Στον σεισµό της Παρασκευής, οι κάτοικοιτου Σεντάι που ήτανοι πιο εκτεθειµένοι δεν είχαν τον χρόνο για να προφυλαχθούν.

Εκτός από τους συναγερµούςαυτούς, η JMAδιαχειρίζεται ένασύστηµα ενηµέρωσης σεεθνικό επίπεδο, µέσα στα δευτερόλεπτα που ακολουθούν την αρχή του σεισµού. Αυτή η ενηµέρωση, η οποία µεταδίδεται από τηντηλεόραση, κάνει γνωστό ποιες ζώνες πλήττει ο σεισµός, καθώς και τηνένταση των σεισµικών δονήσεων.

Οι προειδοποιήσεις για τσουνάµι έρχονται αµέσωςµετά. Μόλις γίνεται γνωστό πού βρίσκεται η εστία του σεισµού και τοµέγεθός του, ένας υπολογιστής αναζητεί µέσα στη βάση δεδοµένων το µοντέλο που αντιστοιχεί καλύτεραστις υπάρχουσες πληροφορίες και σηµαίνει συναγερµό. Αν τα κύµατα προβλέπεται ότι δεν θα ξεπερνούν τα 50 εκατοστά, γίνεται απλώς έκκληση για επιφυλακή. Αν ξεπερνούν τα 3 µέτρα, η ενηµέρωση κάνει λόγο για «µεγάλο τσουνάµι».

Μερικάλεπτάµετάτονσεισµό που σηµειώθηκεστις 14.46 (τοπική ώρα), στην ιαπωνική τηλεόραση και το Ιντερνετ ένας χάρτης επισήµαινε τις περιοχές που απειλούνταν µε διαφορετικά χρώµατα, ανάλογα µε το αναµενόµενο ύψος των κυµάτων.

Κάθε χρόνο περισσότεροι από 100 εκατ. Ιάπωνες κάνουν ασκήσεις για τους σεισµούς

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΛΗΨΗ

στην Ιαπωνία δεν περιορίζεται µόνο στις κατασκευές. Κάθε χρόνο, την 1η Σεπτεµβρίου, η Ιαπωνία εκτελεί µια γιγάντια αντισεισµική άσκηση στην οποία συµµετέχουν ακόµη και τα παιδιά του νηπιαγωγείου (δηλαδή περισσότεροι από 100 εκατοµµύρια άνθρωποι). Η ηµεροµηνία που επιλέχθηκε για την εθνική ηµέρα πρόληψης των καταστροφών δεν είναι τυχαία. Την 1η Σεπτεµβρίου του 1923 ένας σεισµός 7,9 ρίχτερ ισοπέδωσε το Τόκιο και τη Γιοκοχάµα φτάνοντας σε διάρκεια τα δέκα λεπτά. Το αποτέλεσµα ήταν να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι. Εδώ και πενήντα χρόνια, την πρώτη ηµέρα του φθινοπώρου στις 9 το πρωί οι Ιάπωνες ζουν το υποθετικό σενάριο ενός σεισµού 8 ρίχτερ. Εκκενώνουν γραφεία και καταστήµατα, ενώ από τα µεγάφωνα καθοδηγούνται στα σηµεία συγκέντρωσης που έχουν προβλεφθεί. Επαγγελµατίες και οµάδες εθελοντών οργανώνουν υπαίθρια νοσοκοµεία και σταθµούς πρώτων βοηθειών. Η εθνική ηµέρα πρόληψης των καταστροφών είναι η άσκηση της µεγαλύτερης κλίµακας, αλλά όχι η µοναδική. Σχολεία και επιχειρήσεις διοργανώνουν ασκήσεις στη διάρκεια των οποίων µαθητές και εργαζόµενοι αφοµοιώνουν τα µέτρα προφύλαξης. Τα παιδιά στο νηπιαγωγείο µαθαίνουν το αυτονόητο: να αναζητήσουν καταφύγιο κάτω από θρανία και πάγκους. Κάθε ιαπωνικό σπίτι εξάλλου είναι εφοδιασµένο µε ένα «κιτ» το οποίο περιέχει τα απαραίτητα – ξηρά τροφή, εµφιαλωµένο νερό, κράνος, φακό και επιδέσµους. Κάθε Ιάπωνας ξέρει ότι, πριν βγει από το σπίτι του αµέσως µετά τον σεισµό, πρέπει να κλείσει τις παροχές του ηλεκτρικού, του φυσικού αερίου και του νερού.

Σε µια χώρα που σηµειώνονται δυο εκατοµµύρια σεισµικές δονήσεις τον χρόνο και ο Οίκος Σεισµολογίας προσφέρει προσοµοιώσεις των πέντε πιο καταστροφικών σεισµών στην ιστορία της Ιαπωνίας, η ιδιαίτερη ψυχολογία των κατοίκων της παίζει τον δικό της, σωτήριο ρόλο. Σύµφωνα µε τον ανθρωπολόγο Ιµασάο Κουνιχίρο, ο «ήρεµος πανικός» µε τον οποίο αντιδρούν οι συµπατριώτες του βρίσκει τις ρίζες του στο τατεµάε, δηλαδή τη συγκροτηµένη στάση που οφείλει να έχει κάποιος – ακόµη και απέναντι σε µια φυσική καταστροφή. Ο ιάπωνας ανθρωπολόγος εξηγεί ακόµη ότι οι Ιάπωνες συνηθίζουν όχι µόνο να αφήνουν πίσω τους το παρελθόν, αλλά και να µην κάνουν µακροπρόθεσµα σχέδια. «Αρχίζουµε από την αρχή, αλλά δεν προγραµµατίζουµε ποτέ για ένα χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των πέντε ετών», επισηµαίνει στην εφηµερίδα «Λα Ρεπούµπλικα». «Αυτή η προσέγγιση δίνει µια αίσθηση προσωρινότητας της ύπαρξης. Είναι σαν το προσδόκιµο επιβίωσης να είναι πέντε χρόνια», προσθέτει. Ενα τρίτο στοιχείο της ιαπωνικής ψυχολογίας συνοψίζεται στον όρο «σογκανάι» που θα µπορούσε να αποδοθεί µε τη φράση «στο κάτω κάτω δεν µπορείς να κάνεις τίποτε». Στην Ιαπωνία, εξηγεί ο Κουνιχίρο, η στάση αυτή δεν θεωρείται µοιρολατρική.

Νικούν τον Ναµούτσου µε την τεχνολογία

Η ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ θέλει τη γη να τρέµει όταν ο Ναµούτσου, ένα γιγάντιο γατόψαρο, αρχίζει να κουνιέται οργισµένα µέσα στη θάλασσα και χτυπά µε την ουρά του το έδαφος. Η Ιαπωνία όµως δεν είναι µόνο ο πανάρχαιος πολιτισµός της. Είναι και η σύγχρονη τεχνολογία της, που στην περίπτωση των σεισµών ταυτίζεται µε την πρωτοπορία. Σήµερα στην ιαπωνική πρωτεύουσα είναι αντισεισµικά τα τρία από τα τέσσερα κτίρια. Στόχος των αρχών είναι να φτάσει το ποσοστό αυτό στο 90%. Ο στόχος είναι απολύτως εφικτός. Αν και οι αντισεισµικές προδιαγραφές είναι υποχρεωτικές διάνόµου µόνο για τα δηµόσια κτίρια, κανένας εργολάβος ιδιωτικών κατασκευών δεν διανοείται ναχτίσει χωρίς να λάβει υπόψη του τον Ναµούτσου. Ενας από τους πιο απλούς κανόνες που τηρούν πιστά οι κατασκευαστές είναι ότι τα κτίρια µεταξύ τους πρέπει να απέχουν τουλάχιστον µισό µέτρο. Τηρώντας αυτήν την απόσταση, αποφεύγεται τοφαινόµενο το ένα κτίριο να παρασύρειτο άλλο, αλλά και τις πυρκαγιές. Στη βάση των κτιρίωντοποθετούνται ελαστικοί κύλινδροι µεαναρτήσεις από χάλυβα, ενώ ειδικά συστήµατα από κυλίνδρους και έµβολα που τοποθετούνται στον σκελετό απορροφούν τις δονήσεις πριν φτάσουν αυτές στις κολόνες και στα δοκάρια. Πέρα από αυτές τις βασικές αρχές, οι Ιάπωνες καταφεύγουν σε µερικά απλά «κόλπα»: το ρεύµα και το φυσικό αέριο αποσυνδέονται εύκολα, τα τζάµια είναι άθραυστα, οι κάσες στις πόρτες και τα παράθυρα είναι από ελαστικάυλικά για να µη σπάνε και εµποδίζουν την έξοδο. Οι αντισεισµικές προδιαγραφές επιβαρύνουν την κατασκευή µε τουλάχιστον 5% πλέον του βασικού κόστους. Ως κίνητρο, το κράτος προσφέρει στους ιδιοκτήτες δωρεάν ελέγχους ή και φορολογικές ελαφρύνσεις προκειµένου να µειωθεί για το µέσο νοικοκυριό το κόστος της αντισεισµικής προστασίας. ∆εν είναι δύσκολο να συµπεράνει κανείς πως τα οφέλη είναι ανεκτίµητα: όπως δηλώνει στην «Κοριέρε ντελα Σέρα» ο ιταλός καθηγητής Αλεσάντρο Μαρτέλο, έναςσεισµός επτά βαθµών θα προκαλούσε στην Καλαβρία από 15 έως 32 χιλιάδεςθύµατα. Στο Τόκιο, οι νεκροί δεν θα ξεπερνούσαν τους 400. Αλλά οι Ιάπωνες φροντίζουν να προστατεύουν ακόµη και αυτούς. Πριν από τρία χρόνια, οι ερευνητές του Πανεπιστηµίου της Καναζάουα άρχισαν να πειραµατίζονται πάνω σε ένα σύστηµα αντισεισµικότητας των νεκροταφείων. Η πρώτη εφαρµογή του συστήµατος έγινε πριν από λίγους µήνες σε ένα απότα κοιµητήρια του Τόκιο.

Σε αριθµούς

Χάρη σε ένα Σύστηµα Παρατήρησης των Σεισµικών Φαινοµένων (EPOS) στο Τόκιο και την Οσάκα, η Ιαπωνική Μετεωρολογική Υπηρεσία διαχειρίζεται σε πραγµατικό χρόνο 200

σεισµογράφους 600

συσκευές µέτρησης της σεισµικής έντασης στην ξηρά και τη θάλασσα 3.600

συσκευές σεισµογραφικών µετρήσεων εγκατεστηµένες από τις τοπικές αρχές

Τελευταία Νέα