Ο Πρωθυπουργός καταχειροκροτήθηκε τις προάλλες από τους ευρωπαίους τραπεζίτες όταν δήλωσε από το βήµα του φόρουµ της Βιέννης ότι θα θυσίαζε µια δεύτερη κυβερνητική θητεία στον βωµό της σωτηρίας της ελληνικής οικονοµίας επί τη βάσει των αρχών του µνηµονίου. Εκφράζοντας την ίδια πρόθεση λίγες µέρες πριν, σε κοµµατικό ακροατήριο, δεν είχε εισπράξει ανάλογο χειροκρότηµα. Ο υπουργός Οικονοµικών επαναλαµβάνει ότι η οικονοµία θα σωθεί χωρίς πρόσθετα µέτρα εφόσον τηρηθεί το µνηµόνιο. Σε αντίθετη περίπτωση, τα πρόσθετα µέτρα δεν θα ληφθούν από τον ίδιο, διότι εν τω µεταξύ θα έχει παραιτηθεί. Οσο για τον υπουργό Εργασίας, φέρεται διατεθειµένος να θυσιάσει κι αυτός την πολιτική του καριέρα προκειµένου να υλοποιήσει τις προβλέψεις του µνηµονίου για το Ασφαλιστικό και τα εργασιακά.

Στις στάσεις αυτές των ανώτατων πολιτικών παραγόντων εκδηλώνεται ένα αλλόκοτο κράµα αποφασιστικότητας και ηττοπάθειας. Η κοινωνία καλείται να υποστεί θυσίες και οι πολιτικοί άρχοντες συµπάσχουν µαζί της. Επιπλέον, όµως, οι πολιτικοί άρχοντες εµφανίζονται να επιδιώκουν την ανταπόδοση της συµπάθειας από την κοινωνία ανακοινώνοντας την πρόθεσή τους να θυσιαστούν υπέρ αυτής. Εύλογα, ωστόσο, τίθεται το ερώτηµα γιατί η σωτηρία της κοινωνίας να οδηγεί στην αυτόβουλη καταστροφή του πολιτικού προσωπικού. Λογικά, αν η χώρα πρόκειται να σωθεί, µαζί της θα δικαιωθούν και εκείνοι που πρωτοστάτησαν στη σωτηρία της. Και η δικαίωση θα είναι κατ’ εξοχήν πολιτική, δηλαδή το αντίθετο ενός πολιτικού θανάτου.

Στο βάθος, το ζήτηµα αφορά την πολιτική πεποίθηση των κυβερνώντων και όχι την ψυχολογία τους. Δηλαδή, αφορά το πώς η πολιτική πρακτική τους ενσωµατώνει και διαχειρίζεται τα δεδοµένα του µνηµονίου. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος του σφάλµατος να ταυτισθεί η τήρηση του µνηµονίου µε τη σωτηρία της χώρας. Βεβαίως, η χώρα θα χρεοκοπήσει αν αποκλίνουµε από το µνηµόνιο. Και µπορούµε να συµφωνήσουµε ότι η χρεοκοπία είναι άκρως ανεπιθύµητη. Ωστόσο, η τήρηση του µνηµονίου καθόλου δεν αρκεί για τη σωτηρία της χώρας. Δηλαδή, µπορεί να πιάσουµε τους στόχους του µνηµονίου και, παρόλ’ αυτά, να περιέλθουµε σε αδιέξοδο: η οικονοµία µας να αποδειχτεί αβίωτη.

Τούτο οφείλεται στην ίδια την υπόσταση του µνηµονίου, που θέτει µακροοικονοµικούς στόχους και, ως επί το πλείστον, γενικά περιγράµµατα για την επίτευξή τους. Οι συντάκτες του δεν κάθησαν να εξειδικεύσουν τα συγκεκριµένα µέτρα εφαρµογής και, µάλλον, το ποσοστό «εθνικής κυριαρχίας» που µας αποµένει είναι µεγαλύτερο από αυτό που οι κυβερνώντες δείχνουν πρόθυµοι να αναγνωρίσουν δηµόσια.

Από µια πρώτη ανάγνωση των αριθµών προκύπτει ότι δεν θα υπάρξει απόκλιση από τον στόχο περιορισµού του ελλείµµατος για το τρέχον έτος. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, λένε οι αριθµοί, θα περιορίσει την ύφεση κάτω από την αρχική πρόβλεψη. Ωστόσο, οι αριθµοί δεν λένε όλη την αλήθεια και ίσως αποσιωπούν το πιο κρίσιµο κοµµάτι της. Θυµηθείτε τα πρώτα χρόνια της καραµανλικής διακυβέρνησης, όταν, παρά τις αντίθετες προβλέψεις της αξιωµατικής αντιπολίτευσης, η µεταολυµπιακή ανάπτυξη εξακολουθούσε να κινείται σε ποσοστά υπερδιπλάσια της ευρωζώνης. Οπως συνειδητοποιήσαµε εκ των υστέρων, επρόκειτο κυρίως για αλόγιστη επέκταση της καταναλωτικής πίστης. Τώρα, µε το «κίνηµα των αποδείξεων», η παραοικονοµία εµφανίζεται να χάνει κάποιο έδαφος. Και είναι, ασφαλώς, µια θετική συνέπεια του νέου φορολογικού νόµου. Αλλά η εξέλιξη αυτή δεν πρέπει να συσκοτίζει την κατάσταση της πραγµατικής οικονοµίας.

Εν τέλει, το γενικότερο πρόβληµα αφορά την επικίνδυνη «θεωρία του µαξιλαριού»: ακόµα κι αν δεν τεθούν προϋποθέσεις για πραγµατική, βιώσιµη ανάπτυξη, ακόµα κι αν δεν περισταλούν οι σπατάλες των νοσοκοµείων και των ΔΕΚΟ, ακόµα κι αν υπάρξει υστέρηση στα φορολογικά έσοδα, την παρτίδα (αλλά ίσως όχι και την πατρίδα) θα σώσουν οι µειώσεις των µισθών και συντάξεων και η βίαιη απορρύθµιση της αγοράς εργασίας. Η κυβέρνηση φαίνεται να γενικεύει τη λογική του µνηµονίου πέρα από τα όριά του. Οµως, τα ζητούµενα είναι (α) συγκροτηµένες και συνεκτικές πολιτικές ανάπτυξης και (β) επί µέρους ρυθµίσεις µε προσοχή στη λεπτοµέρεια, λαµβάνοντας υπόψη τις υφιστάµενες ανισότητες και στρεβλώσεις. Δηλαδή, χρειάζεται πολύ περισσότερο «κέντηµα» σ’ έναν πολύ ευρύτερο καµβά. Οι επεµβάσεις χωρίς αναισθητικό είναι, ούτως ή άλλως, επώδυνες, αλλά αποτυγχάνουν όταν γίνονται µε το χασαποµάχαιρο.

Η κατάσταση στην οποία οδηγούµαστε θα ήταν κωµική αν κάποιος είχε τη διάθεση να γελάσει: ο υπουργός Εργασίας εµφανίζεται να αποσπά από την τρόικα ευνοϊκότερες ρυθµίσεις στο Ασφαλιστικό και οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ εµφανίζονται να αποσπούν από τον υπουργό Εργασίας ευνοϊκότερες ρυθµίσεις στα εργασιακά.

Υπάρχει ένα συνεκτικό πολιτικό υποκείµενο που κατευθύνει την πορεία της χώρας; Μέσα στους κραδασµούς της ελληνικής κοινωνίας, οι προσωπικές τύχες των διαφόρων πολιτικών πρωταγωνιστών δεν θα µείνουν επί µακρόν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

ΔΕΝ ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΕΤΑΙ

«Η χώρα θα χρεοκοπήσει αν αποκλίνουµε από το µνηµόνιο, αλλά η τήρηση του µνηµονίου δεν εξασφαλίζει τη σωτηρία της χώρας»

Τελευταία Νέα