Στην ολιγόχρονη ιστορία του Τύπου στο Διαδίκτυο αποτελεί το ζήτημα που έχει διχάσει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο και πιθανότατα συνιστά τη μητέρα όλων των διλημμάτων: πρέπει να χρεώνει ο Τύπος στο Ίντερνετ για το περιεχόμενο που διαθέτει έναντι αντιτίμου στο περίπτερο; Ανάλογα με την οικονομική συγκυρία, το ερώτημα επανέρχεται περιοδικά στο προσκήνιο με τη μία ή την άλλη πλευρά να επικρατεί: στην αρχή η δωρεάν παροχή ήταν ο κανόνας, στην ύφεση του 2000-2 η πλάστιγγα έγειρε προσωρινά υπέρ της χρέωσης αλλά έκτοτε η πολιτική επανήλθε στην προτέρα κατάσταση. Τα εκατέρωθεν επιχειρήματα είναι γνωστά: οι θιασώτες τής επί πληρωμή διάθεσης ισχυρίζονται πως η «δωρεάν» προσέγγιση στερεί πωλήσεις από το έντυπο και παράλληλα οδηγεί σε σταδιακή έκπτωση της εγγενούς αξίας του προϊόντος. Οι υπέρμαχοι της ελεύθερης παροχής περιεχομένου αντιτείνουν πως το Διαδίκτυο αποτελεί παντελώς διαφορετικό Μέσο και τούτο προφανώς επεκτείνεται στους εμπορικούς του κανόνες: τα έσοδα από ενδεχόμενη πολιτική χρέωσης δεν θα αρκούσαν να καλύψουν τη μείωση του διαφημιστικού τζίρου που σίγουρα θα προέκυπτε από τη μείωση της επισκεψιμότητας. Επιπρόσθετα, ισχυρίζονται πως οι αναγνώστες του εντύπου και της ιστοσελίδας συνιστούν διακριτά κοινά συνεπώς δεν υφίσταται θέμα κανιβαλισμού.

Όπως ίσως ήταν αναμενόμενο, η μεγάλη οικονομική ύφεση (με τον αναπόφευκτο αντίκτυπο στα διαφημιστικά έσοδα των εκδοτών) επανέφερε δυναμικά το θέμα της χρέωσης στην επικαιρότητα- για παράδειγμα, ο διευθυντής των «Νew Υork Τimes», Μπιλ Κέλερ, δήλωσε πρόσφατα ότι (παρά την αποτυχία αντίστοιχων εγχειρημάτων της συγκεκριμένης εφημερίδας στο παρελθόν) έχουν αρχίσει οι εσωτερικές συζητήσεις επ΄ αυτού. Αυτό που δίνει νέα πνοή στα σχέδια χρέωσης είναι η διαδεδομένη πλέον τεχνολογία των μικροπληρωμών, όπου ο αναγνώστης δεν χρεώνεται πια ολόκληρη συνδρομή αλλά ελάχιστα σεντς για κάθε πλήρες άρθρο που διαβάζει. Οι υπέρμαχοι αυτής της προσέγγισης χρησιμοποιούν ως παράδειγμα τη μουσική υπηρεσία itunes, δηλαδή την ανάκαμψη της μουσικής βιομηχανίας όταν πήρε απόφαση πως η αποδόμηση του προϊόντος (CD, όπως έντυπο) είναι μη αναστρέψιμη τάση και άρχισε να πουλάει με το κομμάτι (τραγούδι, όπως άρθρο). Όχι πως δεν υπάρχουν άλλες λύσεις πλην μικροπληρωμών: στις ΗΠΑ πρόσφατα προτάθηκε και ο αντίποδάς τους, δηλαδή μία ενιαία συνδρομή για όλες τις ιστοσελίδες εφημερίδων της χώρας, μέσω συστήματος που θα διαχειρίζεται η Ένωση Εκδοτών. Η πρόσβαση στις σχετικές ιστοσελίδες θα είναι δωρεάν για όσους είναι ήδη συνδρομητές σε κάποια (έντυπη) εφημερίδα αλλά έναντι αντιτίμου για τους υπόλοιπους.

Έχουν τύχη αυτά τα εγχειρήματα; Μάλλον όχι, για πολλούς λόγους: αρχικά, τα ενδεχόμενα έσοδα από χρέωση είναι πιθανότατα λιγότερα των αντίστοιχων απολεσθέντων από τη διαφήμιση ενώ οι (αξιοσημείωτες) δαπάνες μάρκετινγκ για προσέλκυση συνδρομητών επιβαρύνουν περαιτέρω την οικονομική εικόνα. Κατά δεύτερο λόγο, το σενάριο των μικροπληρωμών αγνοεί ότι, σε αντίθεση με τη μουσική, κανείς δεν θα αγοράσει ένα άρθρο για να το ξαναδιαβάσει δεκάδες φορές, όπως κάνει με ένα τραγούδι. Επίσης, η ειδησεογραφία είναι εν πολλοίς επαναλαμβανόμενη μεταξύ ανταγωνιστών, κάτι που δεν ισχύει για τη μουσική.

Θεωρητικά, τούτο λύνεται με την περίφημη ενιαία συνδρομή σε όλες τις εφημερίδες μέχρι να αναλογισθεί κανείς ότι οι περιπτώσεις πετυχημένης συνεργασίας ανταγωνιστών εκδοτών στο παρελθόν είναι απειροελάχιστες ενώ, ούτως ή άλλως, ένα τέτοιο σχήμα με άρωμα τραστ θα αντιμετώπιζε νομικές δυσκολίες. Ίσως συνεπώς το σώφρον για τον Τύπο να είναι, αντί του Διαδικτύου, να ασχοληθεί εκτενέστερα και με άλλες πλατφόρμες ηλεκτρονικής διανομής (όπως η κινητή τηλεφωνία ή η συσκευή Κindle της Αmazon), όπου οι χρήστες έχουν φανεί δεκτικότεροι σε χρεώσεις. Τέλος, καλό θα ήταν να γίνει αντιληπτό ότι τη μείζονα σημερινή κρίση του Τύπου δεν την προκάλεσε το Ίντερνετ αλλά o άκρατος δανεισμός των εκδοτών- η ίδια πρακτική που από τα πρωτοσέλιδά τους σήμερα καταγγέλλουν.

Ο Κωνσταντίνος Καμάρας είναι σύμβουλος της Διεθνούς Ενώσεως Εφημερίδων και μέλος του Δ.Σ. της ΙFRΑ, παγκόσμιου οργανισμού για την τεχνολογία στα ΜΜΕ.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Τη μείζονα σημερινή κρίση του Τύπου δεν την προκάλεσε το Ίντερνετ αλλά o άκρατος δανεισμός των εκδοτών- η ίδια πρακτική που από τα πρωτοσέλιδά τους σήμερα καταγγέλλουν

Τελευταία Νέα