Τον τελευταίο καιρό υπάρχει δικαιολογημένα μεγάλο άγχος σε σχέση με το… περίφημο Μακεδονικό, που μας ταλανίζει εδώ και 17 συναπτά έτη. Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές (ΥΠΕΞ Ντόρα Μπακογιάννη) ότι η Ελλάδα δέχεται να συζητήσει στη βάση της επίτευξης μιας κοινώς αποδεκτής σύνθετης ονομασίας της πΓΔΜς. Ανάλογη ήταν και η τοποθέτηση της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη, ειδικά κατά τη δεύτερη θητεία της, αν και απέφυγε, δυστυχώς, να το καταστήσει σαφές στο ελληνικό κοινό.

Όμως παρά τη διαλλακτική τοποθέτηση της Αθήνας, τα Σκόπια επιδεικνύουν τώρα αδιαλλαξία. Συγκεκριμένα δηλώνουν ότι «δεν δυνάμεθα να συνομιλήσουμε» για το όνομα (βλ. δηλώσεις πρωθυπουργού πΓΔΜς, Γκρουέφσκι, « Το Βήμα», 4/11/2007). Τονίζουν ότι η χώρα τους έχει αναγνωριστεί με το επίσημο όνομά της από 121 χώρες. Κατόπιν αυτού, το μόνο που θα δέχονταν να συζητήσουν είναι η γνωστή ως «διπλή ονομασία», δηλαδή πώς η Ελλάδα- και μόνον αυτή- θα αποκαλεί τη χώρα τους. Δεν υπάρχει, όπως υποστηρίζουν, «μεγαλύτερο κόστος από την εθνική ταυτότητα και τη συνταγματική ονομασία» (βλ. ΥΠΕΞ πΓΔΜς, Μιλοσόσκι, στην Ειρήνη Καρανασοπούλου, «ΤΑ ΝΕΑ», 20/10/2007).

Ίσως αυτή η τοποθέτηση των Σκοπίων να αποτελεί απλώς διαπραγματευτική τακτική ή μπλόφα, ίσως όμως και όχι. Ίσως αισθάνονται ότι τώρα έχουν ισχυρούς συμμάχους. Πάντως, η αναγνώριση από 121 χώρες (από το 64% των κρατών-μελών του ΟΗΕ) και η ατυχής για εμάς συγκυρία της διασύνδεσης της περίπτωσης της πΓΔΜς με την τύχη του Κοσόβου, δίνει στον αντίπαλο πολύτιμους πόντους. Ίσως η δική μας διαλλακτικότητα να ήρθε πολύ αργά. Ας ελπίζουμε πως όχι. Καλού κακού όμως, ας δούμε και άλλα επιχειρήματα που δεν μας ευνοούν και πολύ.

● Από το 1945 μέχρι το 1991, ουδείς διεθνώς αμφισβητούσε την ύπαρξη της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας εντός της ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας. Η δε Ελλάδα μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου 1991 (συγκεκριμένα στη Διάσκεψη της ΔΑΣΕ στη Μόσχα) μιλούσε με όρους Σλαβομακεδόνων ή Σ/Μ για συντομία. Όσο για τις κατά καιρούς διαμαρτυρίες της Αθήνας στον Τίτο (κυρίως τη δεκαετία του 1950 και 1960), ήταν προσεκτικές για να μη διαταραχθεί η πολύτιμη τότε ελληνογιουγκοσλαβική φιλία εν μέσω Ψυχρού Πολέμου.

● Επίσης, η Ελλάδα έκανε το μεγάλο λάθος «να κλειδώσει» επί μία δεκαετία το θέμα, με

ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΤΕΡΟ

επιχείρημα της πΓΔΜ που κάνει αίσθηση διεθνώς είναι ότι εκείνοι, όπως δηλώνουν, είναι «εθνοτικά/εθνικά Μακεδόνες», στη βάση και της αρχής του αυτοπροσδιορισμού της εθνικής ταυτότητας κάθε έθνους

εκείνη την ατυχή απόφαση της δεύτερης σύσκεψης των πολιτικών αρχηγών των κομμάτων υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (13 Απριλίου 1992) («στο όνομα του κράτους αυτού δεν θα υπάρχει λέξη Μακεδονία», με μόνο το ΚΚΕ- κυρία Παπαρήγα να διαφωνεί), δίνοντας έτσι άπλετο χρόνο στην πΓΔΜ να εδραιωθεί παγκοσμίως με το συνταγματικό της όνομα (όχι μόνο σε διακρατικό επίπεδο αλλά και στα ΜΜΕ διεθνώς). Στη σύσκεψη αυτή ο πολύ γηραιός Καραμανλής κλονίστηκε θεωρώντας ότι «Σκοπιανός» ίσον «Βούλγαρος» και στο μυαλό του ήρθαν μνήμες από την παιδική του ηλικία, όταν στο Κιούπκοϊ (μετέπειτα Πρώτη Σερρών) το 1912, αλώνιζαν οι Βούλγαροι.

● Όσο για τα περί Μεγαλέξανδρου (ατυχώς ένα από τα αρχικά επιχειρήματα της Ελλάδας), ηχούν περίεργα σε Δύση και Ανατολή, όχι επειδή δεν γνωρίζουν ότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν Σλάβος (το γνωρίζουν αυτό), αλλά επειδή ακόμη και στην αρχαιότητα η ελληνική ταυτότητα των αρχαίων Μακεδόνων δεν ήταν και τόσο δεδομένη. Δεδομένη πάντως ήταν η αντιπαλότητα των περισσοτέρων λοιπών Ελλήνων στους Μακεδόνες (βλ. στάση των τριών μεγάλων ελληνικών δυνάμεων της εποχής εκείνης, της Αθήνας του Δημοσθένη, του Λυκούργου και του Υπερείδη, της Σπάρτης του Άγι Γ΄ και των Θηβών του Φοίνικα και του Προθύτου). Θεωρούσαν τους Μακεδόνες κατά βάση ημι-Έλληνες ή εξελληνισμένους βαρβάρους. Συμπέρασμα: σήμερα η ταυτότητα του Αλέξανδρου και των Μακεδόνων δεν είναι κρυστάλλινη (παρά τη Βεργίνα) στους ξένους, κάτι που σημειωτέον φαίνεται ανάγλυφα και στα περισσότερα σχολικά βιβλία Ιστορίας των δυτικών χωρών.

● Ωστόσο, το ουσιαστικότερο επιχείρημα της πΓΔΜς που κάνει αίσθηση διεθνώς είναι το εξής: ότι εκείνοι, όπως δηλώνουν, είναι «εθνοτικά/εθνικά Μακεδόνες», στη βάση και της αρχής του αυτοπροσδιορισμού της εθνικής ταυτότητας κάθε έθνους. Οι Έλληνες δεν αποκαλούνται εθνικά/εθνοτικά Μακεδόνες αλλά Έλληνες, υπάρχουν μάλιστα Έλληνες (Έλληνες Μακεδόνες) που ζουν στη γεωγραφική περιοχή της Ελλάδας που αποκαλείται Μακεδονία (στην οποία, σημειωτέον, αποτελούν την πλειοψηφία μόνο μετά τη Λωζάννη το 1923, δηλαδή μετά την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών). Πού υπάρχει το ασυμβίβαστο; Άλλωστε η πΓΔΜ, όπως δήλωσε και πρόσφατα, δεν αμφισβητεί το δικαίωμα της Ελλάδας να ονομάζει τη Βόρεια Ελλάδα, Μακεδονία.

Στα λάθη στην εξωτερική πολιτική σπάνια δίνεται δεύτερη ευκαιρία (αντίθετα με την εσωτερική πολιτική, βλ. Κώστας Καραμανλής και Γιώργος Παπανδρέου σήμερα). Τα πληρώνεις και μάλιστα ακριβά. Ο Αλέξης Ηρακλείδης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ανάλυσης Συγκρούσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου

Τελευταία Νέα