Ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα των «Ξενία», των ξενοδοχείων που αποτελούν σύμβολο για την παγκόσμια αρχιτεκτονική κληρονομιά, έσπασε χθες. Οι μπουλντόζες άρχισαν την κατεδάφιση του «Ξενία» Χανίων, που θα αποτελεί οριστικά παρελθόν σε περίπου είκοσι μέρες.
Μετά την κατεδάφιση του «Ξενία» στο Ηράκλειο και τα Γιάννινα, σειρά πήραν τα Χανιά. Η κατεδάφιση ακολούθησε την πολύχρονη εγκατάλειψη του κτιρίου και κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου να αναδειχθούν τα ενετικά τείχη της πόλης. Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο «Ξενία»- που άρχισε να χτίζεται το 1961 και ολοκληρώθηκε το 1970- είχε κατασκευασθεί πάνω στον προμαχώνα San Salvatore των ενετικών τειχών, είχε συνέπεια να μην υπάρξουν μεγάλες αντιδράσεις για την απόφαση κατεδάφισής του. Ωστόσο, φέρνει για μία ακόμη φορά στην επιφάνεια το ζήτημα της διάσωσης των «Ξενία». Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων έχει ζητήσει
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Η ελληνική και η διεθνής αρχιτεκτονική κοινότητα θεωρούν απαράδεκτη την κατεδάφιση των ξενοδοχείων
από το 2003 να κηρυχθούν διατηρητέα και να διασωθούν τουλάχιστον τα πιο αξιόλογα από τα 43 ξενοδοχεία που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Όπως επισημαίνει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, «τα “Ξενία” που είναι αποτέλεσμα ενός σπουδαίου εγχειρήματος ποιοτικής αρχιτεκτονικής προσέγγισης, τελούν σήμερα υπό καθεστώς σοβαρής απειλής. Η κατεδάφιση, απαξίωση και εγκατάλειψη, αλλά και η κακοποίηση από σύγχρονες ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις στη συγκεκριμένη κτιριακή υποδομή, έχει προκαλέσει από καιρό αντιδράσεις στην ελληνική και τη διεθνή αρχιτεκτονική κοινότητα». «Διατηρητέα»
Μπροστά σ΄ αυτή την πραγματικότητα, οι αρχιτέκτονες πρότειναν, έστω, να κηρυχθούν διατηρητέα τα πιο αξιόλογα «Ξενία», μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους, ώστε οι μονάδες αυτές να αποτελέσουν ξανά ένα δίκτυο τουριστικής υποδομής, υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας.
«Τα συγκεκριμένα ξενοδοχεία δεν έχουν μόνο αρχιτεκτονική αξία. Αποτυπώνουν παράλληλα και το μοντέλο του τουρισμού που θα ήθελε η χώρα μας. Είναι αλήθεια ότι δεν έχουν όλα την ίδια υψηλή αισθητική και για τον λόγο αυτό δεν χρειάζεται να κηρυχθούν όλα ως διατηρητέα», λέει ο αρχιτέκτονας κ. Γ. Τζιρτζιλάκης. «Όμως, περνάμε στο άλλο άκρο, που είτε κατεδαφίζονται είτε γίνονται από τους ιδιώτες που τα αναλαμβάνουν τροποποιήσεις χωρίς καμία μέριμνα». Όπως λέει ο κ. Τζιρτζιλάκης ένα από τα ωραιότερα «Ξενία» είναι αυτό της Καλαμπάκας, το οποίο όμως ερειπώνεται χρόνο με τον χρόνο και δεν φαίνεται να υπάρχει καμία σοβαρή μέριμνα. Η προσπάθεια της Εταιρείας Τουριστικών Ακινήτων που τα διαχειρίζεται, να δώσει σε ιδιώτη το συγκεκριμένο ξενοδοχείο δεν απέδωσε, «ίσως γιατί η περιοχή δεν έχει τέτοια επισκεψιμότητα που να έκανε την ιδιωτική επένδυση συμφέρουσα», λέει ο κ. Τζιρτζιλάκης. Μία από τις πρώτες ερωτήσεις που υποβλήθηκαν στη νέα Βουλή, πάντως, αφορά ακριβώς την τύχη του «Ξενία» Καλαμπάκας και τις προθέσεις της κυβέρνησης. Οι φόβοι που εκφράζουν, πάντως, τοπικοί παράγοντες και καταγράφηκαν σε εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στην Καλαμπάκα από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων είναι πως και αυτό θα έχει την τύχη που είχαν τα «Ξενία» στο Ηράκλειο και τα Γιάννινα. Μάλιστα εκεί, οι κάτοικοι είχαν καταφέρει να εμποδίσουν αρκετές φορές τις μπουλντόζες και είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη προκειμένου να μείνει όρθιο ένα από τα κτίριασύμβολα της πόλης. Τελικά έχασαν και στη θέση του ολοκληρώνεται νέα ξενοδοχειακή μονάδα από ιδιώτη. Στο Ηράκλειο, αντίστοιχα, η κατεδάφιση του «Ξενία» που είχε τη σφραγίδα τού «πατέρα» αυτών των ξενοδοχείων Άρη Κωνσταντινίδη, προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις. Βρισκόταν στην παραλιακή ζώνη της πόλης, ανάμεσα στο Μπεντενάκι και την Πλατεία 18 Άγγλων.
Όπως σημείωναν οι αρχιτέκτονες το κτίριο από μόνο του αποτελούσε αρχιτεκτονική μαρτυρία της πρώιμης τουριστικής ανάπτυξης της Κρήτης. Ο Δήμος Ηρακλείου, που του είχε παραχωρηθεί η χρήση του «Ξενία», προχώρησε στην κατεδάφιση. Στη θέση του διαμορφώθηκε χώρος αναψυχής με πέργκολες και παρτέρια, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να εξελιχθεί σε δημοφιλές σημείο συγκέντρωσης των κατοίκων του Ηρακλείου. Σήμερα, ελάχιστα «Ξενία» λειτουργούν, ενώ τα υπόλοιπα περιμένουν την αξιοποίησή τους. Τα «Ξενία» της Μυκόνου, του Πόρου, του Ναυπλίου, του Βόλου έχουν παραχωρηθεί σε ιδιώτες, ανακαινίστηκαν και λειτουργούν.
Θα αναδειχθούν τα τείχη και ο Προμαχώνας Σαν Σαλβατόρε
Παράλληλα, προχωρεί η ανάπλαση της Πλατείας Τάλωδημοπρατείται στις αρχές Νοεμβρίου. Όπως είπε χθες ο αντιδήμαρχος Χανίων κ. Άρης Παπαδογιάννης, αυτά τα έργα μαζί με την αποκατάσταση του ασκεπούς Νεωρίου του Μoro θα συμβάλουν ώστε να ενταχθεί η πόλη στα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ και στο Δίκτυο των ιστορικών πόλεων της Ευρώπης. Μετά το γκρέμισμα του ξενοδοχείου, το μέρος θα επιχωματωθεί και θα μετατραπεί σε χώρο περιπάτου.
Ο προϊστάμενος της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Μιχάλης Ανδριανάκης έκανε λόγο για λάθη και αστοχίες στην κατασκευή του Ξενία Χανίων. Όπως είπε, «χτίσθηκε σε λάθος τόπο και προκάλεσε πολύ μεγάλες καταστροφές στον Προμαχώνα San Salvatore, το μοναδικό έργο στα τείχη των Χανίων από τον Μιγκέλε Ντεμιγκέλι».
Παράδειγμα μελέτης για τους νέους αρχιτέκτονες
ΤΑ ΞΕΝΙΑ, που χτίσθηκαν κατά την περίοδο 1950-1967, από τον ΕΟΤ είναι αναγνωρισμένα διεθνώς για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και αισθητική τους αξία. Επικεφαλής της ομάδας των αρχιτεκτόνων που ανέλαβαν την υλοποίηση του σχεδίου κατασκευής των ξενοδοχείων ήταν ο Άρης Κωνσταντινίδης, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της μεταπολεμικής Ελλάδας. Τα Ξενία που κατασκεύασε ο ίδιος, αλλά και οι αρχιτέκτονες της ομάδας του, όπως ο Φ. Βώκος, ο Γ. Νικολετόπουλος, ο Χ. Σφαέλλος, είναι μοναδικά, καθώς «το ενιαίο σκεπτικό της δημιουργίας τους σε σχέση με το τοπίο και την κλίμακα στον χώρο, αλλά και η επιλεγμένη χρήση των υλικών, τα καθιστούν παραδείγματα μελέτης για τους σπουδαστές αρχιτεκτονικής». Μάλιστα, διεθνώς μέσα από δημοσιεύσεις σε βιβλία και περιοδικά αρχιτεκτονικής, τα Ξενία θεωρούνται ως «η σημαντικότερη παραγωγή δημόσιων κτιρίων μεταπολεμικά».
