Oδεύτερος γύρος των γαλλικών εκλογών επιβεβαίωσε, με προκλητικά παραδοσιακό και προκλητικά στερεοτυπικό τρόπο, την κυριαρχία της διαίρεσης Δεξιάς- Αριστεράς. Η ανάλυση των κοινωνιολογικών δεδομένων της ψήφου επιτρέπει τη διατύπωση κάποιων πρώτων συμπερασμάτων:

1 Η ταξική δομή της ψήφου ακολουθεί εκ του σύνεγγυς το πνεύμα της ως άνω διαίρεσης. Ο Σαρκοζί έχει την υψηλότερη διείσδυση στον κόσμο της επιχείρησης (82%), στους αυτοαπασχολούμενους (77%), στους αγρότες (67%) και στους συνταξιούχους (65%). Στη Γαλλία, οι ομάδες αυτές αποτελούσαν πάντοτε τα κεντρικά στηρίγματα της Δεξιάς και της Κεντροδεξιάς. Αντίστοιχα, η Ρουαγιάλ έχει το υψηλότερο ποσοστό της στους ανέργους (75%), στους μισθωτούς του Δημοσίου (57%), στους εργάτες (54%), στους νέους 18-24 ετών (58%), όπως και στους φοιτητές (58%).

2Αυτές οι μάλλον κλασικές γραμμές κοινωνικής επιρροής κρύβουν ορισμένες ιδιοτυπίες. Ο Σαρκοζί λειτουργεί όπως ακριβώς και ο ιστορικός «προεδρικός γκωλισμός», ως πόλος ομοσπονδιοποίησης του συνόλου του συντηρητικού στρατοπέδου (Δεξιάς, Κεντροδεξιάς και άκρας Δεξιάς). Η επιρροή του είναι πιο ισχυρή από εκείνη του Ντε Γκωλ στους επιχειρηματίες (1965: 65%), στους συνταξιούχους (1965: 60%) και στους αγρότες (1965: 59%). Είναι ασθενέστερη στους κατώτερους υπαλλήλους και στα μεσαία στελέχη (1965: 55%), στα ανώτερα στελέχη και στα ελεύθερα επαγγέλματα (1965: 63%) και είναι περίπου αμετάβλητη στους εργάτες (1965: 45%). Συνολικά, παρά την αναμφισβήτητη πολυσυλλεκτικότητά της, η δυναμική του Σαρκοζί είναι εμφανέστατα περισσότερο αστική και πολιτισμικά συντηρητική από την αντίστοιχη του Ντε Γκωλ. Ο Σαρκοζί δεν ανατρέπει τα καθιερωμένα, δεν ανακατεύει την τράπουλα, δεν ελκύει από τον χώρο της Αριστεράς. Ενοποιεί όμως, όπως και ο Ντε Γκωλ, τη Δεξιά, της προσδίδει εκ νέου συνοχή, την καθιστά εκ νέου δύναμη (με Δ κεφαλαίο).

3Η Ρουαγιάλ δεν κατάφερε, ιδιαίτερα στον πρώτο γύρο, να εκφράσει τα λαϊκά στρώματα (ο Λε Πεν έλαβε μεγαλύτερα ποσοστά στον εργατικό χώρο από ό,τι η υποψήφια των Σοσιαλιστών). Επιβεβαίωσε συνεπώς την παραδοσιακή αδυναμία του Σοσιαλιστικού Κόμματος να εισδύσει στις λαϊκές τάξεις αλλά και την αδυναμία του να εκπροσωπήσει το μεγαλύτερο κίνημα κοινωνικής διαμαρτυρίας που έχει εκδηλωθεί σε ευρωπαϊκή χώρα κατά τα τελευταία

ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΥΡΩΠΗ,

τα περιθώρια για τη διαμόρφωση μιας νέας, μακράς πνοής, ιδεολογικής ηγεμονίας είναι ιδιαίτερα περιορισμένα

20 χρόνια. Επέτυχε όμως να εκφράσει τον κόσμο της ανεργίας (75% στον 2ο γύρο), όπως και ένα τμήμα της δυσαρέσκειας των περίφημων «δύσκολων» προαστίων. Πέτυχε, δηλαδή, να εκπροσωπήσει- πέραν της Αριστεράς των μεσαίων μορφωμένων τάξεων (της «Αριστεράς των σαλονιών», θα έλεγαν οι εξ αριστερών κριτές της, της «Αριστεράς των βολεμένων», οι εκ δεξιών)- ένα σημαντικό κομμάτι του πιο περιθωριοποιημένου κοινωνικά και πιο νεανικού ηλικιακά τμήματος των λαϊκών στρωμάτων. Κατά τρόπο που ηχεί παράδοξος, με δεδομένο το μετριοπαθές (για πολλούς: «δεξιό») προφίλ της, η Σεγκολέν προσέδωσε ένα λιγότερο mainstream στίγμα στη γαλλική Κεντροαριστερά.

Συνολικά, το πιο ενδιαφέρον γεγονός αυτών των εκλογών το παρήγαγε ο νικητής. Εάν η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Σαρκοζί υπήρξε η ενοποίηση (όχι η διεύρυνση) του χώρου της Δεξιάς, η δεύτερη μεγάλη του επιτυχία είναι η προγραμματική-ιδεολογική σύνθεση που πρότεινε στους Γάλλους. Ο Σαρκοζί συνδύασε τον νεοφιλελευθερισμό με την κριτική στις πιο ακραίες όψεις του, την έμφαση στην εθνική ταυτότητα με την απόρριψη του «φυλετικού» έθνους, το κλασικό συντηρητικό θέμα του νόμου και της τάξης με τον σύγχρονο ατομικισμό, την αντιμεταναστευτική διάθεση με την υπόσχεση θετικών διακρίσεων υπέρ των μεταναστών, την άρνηση του αριστερού «εξισωτισμού» με την έμφαση στη φτώχεια και την αδικία.

Ακολουθώντας μια ριψοκίνδυνη τακτική απομάκρυνσης από τον μεσαίο χώρο, ο Σαρκοζί κατάφερε και να χαϊδέψει τις πιο μαύρες ιδέες της άκρας Δεξιάς και ταυτόχρονα να έλξει το σύνολο της μοντέρνας Δεξιάς. Ο Σαρκοζί εκπροσώπησε με θετικό και επιθετικό τρόπο τη μισή Γαλλία. Την εξέφρασε ιδεολογικά, τη συγκρότησε σε δύναμη. Αντιθέτως, η Σεγκολέν ούτε εκπροσώπησε την άλλη μισή, ούτε τη συγκρότησε σε αντίπαλο δέος. Λειτούργησε, όμως, ως ο εντολοδόχος μιας αμυντικής συσπείρωσης, μιας πόλωσης από τα κάτω, μιας αντίδρασης «ταυτότητας» («η Αριστερά είναι ακόμη εδώ!»). Παραδόξως, ο Σαρκοζί κατάφερε να συσπειρώσει και τη Δεξιά και την Αριστερά. Κατάφερε να δημιουργήσει ο ίδιος, μέσω του πολωτικού του λόγου, το αντίβαρο και το ανάχωμα στη δική του στρατηγική.

ΗΕυρώπη έχει εισέλθει- για πολλούς λόγους, εκ των οποίων η παγκοσμιοποίηση και η ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι οι πιο σημαντικοί- σε ένα σύστημα διπλής αστάθειας: αστάθειας, αφενός, των κεντρικών συστημικών δυνάμεων (της Δεξιάς και της Αριστεράς), αστάθειας, αφετέρου, των μη-συστημικών δυνάμεων (της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς). Δεν είναι διόλου απίθανο το προφίλ Σαρκοζί, το οποίο συνοψίζει με ευφυΐα τάσεις που έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους σε όλη την Ευρώπη, να αποτελέσει το προφίλ του μέλλοντος της σύγχρονης ευρωπαϊκής Δεξιάς. Ωστόσο, η παρούσα «μακρά συγκυρία» παράγει ιδεολογική αβεβαιότητα, κυβερνητική αναποτελεσματικότητα και εκλογική αστάθεια. Στη σημερινή Ευρώπη, τα περιθώρια για τη διαμόρφωση μιας νέας, μακράς πνοής, ιδεολογικής ηγεμονίας είναι ιδιαίτερα περιορισμένα.

Ο Γεράσιμος Μοσχονάς είναιεπίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο