Στο φως ντοκουμέντο για το «παιδομάζωμα»

«Το παιδί μου! Γιε μου, είσαι καλά;», φωνάζει μια μάνα και με δάκρυα στα μάτια

ξεχύνεται στο πρόχειρο πανί της οθόνης που έχει στηθεί σε μια εκκλησιά στη

Λευκώνα στις Πρέσπες για να αγκαλιάσει το παιδί της! Ελλάδα, μαύρη Πρωτοχρονιά

του 1949, όπου δίνεται η μία και μοναδική πρεμιέρα στη χώρα μας του

ντοκιμαντέρ «H αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» και μετά εξαφανίζεται το

αρνητικό του και αγνοείται… Όταν ύστερα από λίγους μήνες αρχίζει το φευγιό

του Δημοκρατικού Στρατού στις ανατολικές χώρες, «πού μυαλό για να αναζητηθεί η

κόπια», λέει στα «NEA» ο 80χρονος πλέον Μάνος Ζαχαρίας.

Γυρισμένο το 1948 στον Γράμμο, στο Βίτσι, στην Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία

– το μοντάζ και η πρεμιέρα, παρουσία μάλιστα του βετεράνου ντοκιμαντερίστα

Γιόρι Ίβενς, γίνεται στην Πράγα – το ντοκιμαντέρ ήταν μια «παραγγελία» του

Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ως απάντηση στην προπαγάνδα της εθνικής παράταξης

για τους «γενίτσαρους» και το «παιδομάζωμα» – ανάλογα δημοσιεύματα είχαν

πλημμυρίσει και τον διεθνή Τύπο…

Δημιουργοί του, αντάρτες-καλλιτέχνες και κινηματογραφιστές του Δημοκρατικού

Στρατού: το σενάριο το γράφει ο λογοτέχνης Γιώργος Σεβαστίκογλου, τη

σκηνοθεσία κάνει ο Μάνος Ζαχαρίας και διευθυντής φωτογραφίας ήταν ο Απόστολος

Μουσούρης.

«Τότε, στον Γράμμο, μαζί με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, φτιάχναμε το

κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ και αφού περάσαμε από σαράντα κύματα, στο

φευγιό χάσαμε όλο το υλικό το οποίο αναζητούσαμε για χρόνια πολλά χωρίς

αποτέλεσμα», μας λέει ο Μάνος Ζαχαρίας. «Εκείνη η πρεμιέρα στις Πρέσπες είχε

γίνει για να δουν και οι γονείς των παιδιών πώς περνάνε στην Τσεχοσλοβακία και

στην Ουγγαρία που με τη συγκατάθεσή τους – για να γλιτώσουν από τον Εμφύλιο –

τα είχαν φυγαδεύσει εκεί».

Όταν το 1997 ο Ροβήρος Μανθούλης πληροφόρησε τον Μάνο Ζαχαρίου πώς «το

ντοκιμαντέρ βρέθηκε στα αρχεία ενός ιδιώτη, ύστερα από περιπλάνηση στα

κομμουνιστικά αρχεία της Τσεχοσλοβακίας και της Γαλλίας όπου υπάρχει και το

αρνητικό μέχρι σήμερα», εκείνος δεν το πιστεύει, μέχρι που φτάνει στα χέρια

του ένα αντίτυπο!

«Αυτό το ντοκουμέντο, που πρέπει να γυρίστηκε μετά τη μάχη της Κόνιτσας, το

βρήκε ένας συνεργάτης μου ψάχνοντας υλικό για τα ντοκιμαντέρ που έκανα στα

τέλη της δεκαετίας του ’90 για την εποχή του B’ Παγκοσμίου Πολέμου και του

εμφυλίου», λέει στα «NEA» ο Ροβήρος Μανθούλης – μόνιμος κάτοικος πια του

Παρισιού.

«Δεν θεωρώ διόλου απίθανο να υπάρχει και σήμερα αντίτυπο και στα αρχεία του

KKE, παρ’ ότι μας είπαν πως έχουν καταστραφεί τα πάντα μετά τις πλημμύρες στη

δεκαετία του ’90. Διατηρώ τις επιφυλάξεις μου γιατί πολλές φορές οι «διαφορές»

μεταξύ αριστερών, είναι πολύ πιο ισχυρές από τις διαφορές δεξιών – αριστερών»!

H ζωή του Μάνου Ζαχαρία – γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε χημικός και στη

συνέχεια θέατρο – θα μπορούσε να γίνει μπεστ σέλερ, καθώς από το 1945 γίνεται

άκρως περίπλοκη και επικίνδυνη… Συμμετείχε στο φοιτητικό κίνημα της Εθνικής

Αντίστασης και στα Δεκεμβριανά υπήρξε επικεφαλής του λόχου φοιτητών «Λόρδος

Βύρων». Πήρε μέρος στον Εμφύλιο ως μαχητής του ΕΛΑΣ. Στη συνέχεια βρέθηκε στην

Τασκένδη, όπου φοίτησε στη Σχολή Σκηνοθεσίας του Θεατρικού Ινστιτούτου με

καθηγητές τον Μιχαήλ Ρομ και τον Αλεξάντερ Ντοβζένκο.

H περιπέτειά του στον κινηματογράφο ξεκινά το 1956 στη Μόσχα, όπου

γύρισε περίπου δέκα ταινίες στα στούντιο της Μόσφιλμ. Στην Ελλάδα επέστρεψε το

1979, και από το 1982 έως το 1989 διετέλεσε σύμβουλος κινηματογραφίας του

υπουργείου Πολιτισμού επί Μελίνας Μερκούρη και από το 1987 πρόεδρος του

Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Από το 1994 είναι επικεφαλής του Γραφείου

Παρακολούθησης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων της EPT.

Ο Μάνος Ζαχαρίας, ο Γιώργος Σεβαστίκογλου, η Άλκη Ζέη και η Λιόλια, η γυναίκα

του Μάνου, ήταν μια «ισόβια» παρέα που τα μέλη της έζησαν βίους παράλληλους.

Και γύρω στο ’80 που επέστρεψαν στην Ελλάδα, μας αποκάλυψαν σε ταινίες και στο

χαρτί, σιγά σιγά, έναν ολόκληρο κόσμο, που έζησε, δημιούργησε και αγάπησε την

Ελλάδα πάνω απ’ όλα.

Συγκλονιστικές σκηνές

Δύο κορυφαίες σκηνές-σοκ στο ντοκιμαντέρ του Μάνου Ζαχαρία «H αλήθεια για τα

παιδιά της Ελλάδας» ταράζουν τον θεατή: στο καμένο από βομβαρδισμούς χωριό

Σφήκα των Πρεσπών, ένα μωρό κλαίει εγκαταλελειμμένο – «οι γονείς του

σκοτώθηκαν και το μαζέψαμε εμείς, ενώ αρμόδια ομάδα του Δημοκρατικού Στρατού

το έσωσε στέλνοντάς το στην Τσεχοσλοβακία», θυμάται ο Μάνος Ζαχαρίας. Σε μια

άλλη σκηνή δείχνει μια ηλικιωμένη γυναίκα να θάβει σε ένα χωριό των Πρεσπών

ένα μικρό παιδί που σκοτώθηκε σε μάχη κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. «Ήταν η

γιαγιά του, γιατί τα έθιμα της περιοχής δεν επέτρεπαν στη μάνα να κάνει κάτι

τέτοιο», εξηγεί στα «NEA» ο σκηνοθέτης του σπάνιου ντοκουμέντου.